.
Święty diakon i męczennik (ok. 225-258).Znany również jako: Laurencjusz.
Bazylika p.w. św. Wawrzyńca za Murami (San Lorenzo fuori le Mura) w Rzymie
Urodził się w aragońskim Huesca, około roku 225, w rodzinie pobożnych Orencjusza i Pacjencji. Ukończył studia teologiczne na uniwersytecie w Saragossie. Niektóre źródła podają, że był spokrewniony ze św. Wincentym z Saragossy. Tam też miał spotkać przyszłego papieża św. Sykstusa II.
Papież św. Sykstus II konsekruje św. Wawrzyńca na diakona
Fra Angelico, 1447-49
Kaplica Mikołaja V w Pałacu Papieskim w Rzymie
Został jednym z siedmiu diakonów papieskich, zarządzającym kościelnym majątkiem
i opiekującym się ubogimi. W czasie prześladowań, jakie wybuchły za cesarza Waleriana papież został pojmany, a wraz nim czterech diakonów,
w tym i św. Wawrzyniec.
Św. Wawrzyniec przed cesarzem Walerianem
Fra Angelico, 1447-50
Kaplica Mikołaja V w Pałacu Papieskim w Rzymie
Gdy cesarz próbował prośbami i groźbami wymusić na Świętym oddanie całego kościelnego majątku, ten poprosił o trzy dni na zebranie wszystkiego. W tym czasie rozdał kościelne skarby biednym, a stając przed Walerianem na czele niewielkiej delegacji złożonej z ubogich i chorych, powiedział: "Oto są skarby Kościoła!".
Męczeństwo św. Wawrzyńca
Agnolo Bronzino, 1569r.
Bazylika p.w. św. Wawrzyńca we Florencji,Toskania
Rozwścieczony władca kazał go najpierw biczować, potem powieszono go, wyrywając mu członki ze stawów. Na samym końcu rozciągnięto na kracie, pod którą położono rozżarzone węgle. Po pewnym czasie Święty miał powiedzieć do swojego oprawcy: "Widzisz, że ten bok jest już dość przypieczony. Obróć mnie na drugą stronę!"
Pogrzeb św. Wawrzyńca, 1862r.
Ciało św. Wawrzyńca pochowali św. Justyn i św. Hipolit w cemetarium Cyriaki przy Drodze Tyburtyńskiej (Via Tiburtina). W roku 330 cesarz Konstantyn wzniósł nad jego grobem oratorium, przebudowane przez papieża św. Damazego I. Na miejscu, gdzie św. Wawrzyniec został skazany na śmierć ufundowano kościół San Lorenzo in Miranda, na miejscu męczeństwa - San Lorenzo in Panisperna.
Grób św. Wawrzyńca
Bazylika p.w. św. Wawrzyńca za Murami w Rzymie
Krata św. Wawrzyńca
Bazylika p.w. św. Wawrzyńca (San Lorenzo in Lucina) w Rzymie
Kamień nad którym stała krata św. Wawrzyńca
Bazylika p.w. św. Wawrzyńca za Murami w Rzymie
Kratę na której go żywcem upieczono papież Paschalis II umieścił w kościele
San Lorenzo in Lucina. Relikwia głowy św. Wawrzyńca znajduje się na Watykanie, jest ona wystawiana 10 sierpnia. Część z tych relikwii przekazano katedrze Wniebowzięcia NMP w Dubrowniku. Odzież przechowywana jest w kaplicy Matki Bożej w Pałacu Laterańskim.
Imię św. Wawrzyńca włączono do Kanonu Mszy Świętej i Litanii do Wszystkich Świętych. W każdy piątek ma schodzić do czyśćca, aby stamtąd wybawić jedną duszę.
Giovanni Lorenzo Bernini, 1614-15
Contini Bonacossi Collezione we Florencji, Toskania
Kult św. Wawrzyńca w Polsce
Najstarsze polskie kościoły pod wezwaniem Świętego pochodzą z przełomu
XI i XII wieku (Nakło, Kraków i Gniezno). Najstarszym obrazem go wyobrażającym jest malowidło ścienne z XIII wieku w kościele w Czerwińsku. W kościele w Pasieczniku znajdują się poliptyki z XV wieku.
Kolumnada Berniniego na Placu św. Piotra
Lazarro Morelli, 1665-67, lewa kolumna
W dzień św. Wawrzyńca święcono masło, którego używano również jako środka leczniczego. Na ziemiach małopolskich święcono również miód. Z ognisk zapalanych w dniu wspomnienia rozniecano nowy ogień, modląc się aby św. Wawrzyniec opiekował się nim i uchronił obejście przed pożarem.
Kaplica p.w. św. Wawrzyńca na Śnieżce, Karkonosze
W 1655 roku hrabia Krzysztof Leopold von Schaffgotsch podjął decyzję
o wybudowaniu kaplicy na Śnieżce, której budowę zakończono w 1681.
Dnia 10 sierpnia opat krzeszowickiego klasztoru, Bernard Rosa, poświęcił kaplicę. Opiekę nad nią sprawowali cystersi z Cieplic Śląskich aż do kasaty klasztoru w 1810 roku. Przez pierwsze stulecie od wybudowania kaplicy, Msze odprawiano w niej pięć razy w sezonie letnim, a na Mszę w dniu 10 sierpnia przybywało około dwustu pielgrzymów. Na krótki okres czasu przekształcono kaplicę w schronisko górskie. Powtórnego poświęcenia kaplicy dokonał w 1850 roku kardynał Henryk Forster z Wrocławia.
W 1981 roku w czasie obchodów 300-lecia otwarcia kaplicy przewodnicy sudeccy i ratownicy GOPR wybrali św. Wawrzyńca swoim patronem. Co roku we wspomnienie świętego męczennika o godz. 12.00 odprawiana jest uroczysta Msza Św.
Domenico Ghiralandaio, 1490-98
Alte Pinakothek w Monachium, Bawaria
Na stokach górskich w Rajczy i Rycerki mieszkańcy rozpalają olbrzymie ogniska dla upamiętnienia jego męczeńskiej śmierci, nazywane Hudami Wawrzyńcowymi.
Matthias Grunewald, 1509-11, grisaille
Stadelsches Kunstinstitut we Frankfurcie, Hesja
Pomiędzy Chełmnem a Starogrodem wznosi się Góra św. Wawrzyńca, na której
w 1691 roku biskup chełmiński Opaliński wystawił kaplicę ku czci Świętego. Na czas odpustu przybywały setki pielgrzymów, odprawiano również raz w roku nabożeństwo, prosząc o ochronę przed zarazą. Kaplicą opiekował się pustelnik Andrzej, który codziennie dzwonił trzy razy na Anioł Pański. Zmarł w opinii świętości w 1710 roku, został pochowany w farze chełmińskiej.
Prusacy rozebrali kaplicę w 1836 roku.
Kościół p.w. św. Wawrzyńca w Olsztynie-Gutkowie, Warmia
We wsi Gutkowo, będącej obecnie dzielnicą Olsztyna, pod koniec XIV wieku wybudowano kościół p.w. św. Wawrzyńca. Jest to najstarszy olsztyński kościół, przez długi czas służył trędowatym. Zachował się nawet ślad po okienku w murze, przez które chorym podawano Komunię. Na szczycie XVIII-wiecznej wieży znajduje się chorągiewka ze św. Wawrzyńcem z 1778 roku, a w głównym ołtarzu obraz Świętego, z tego samego okresu. Dawniej na odpust ściągało kilkanaście tysięcy wiernych, obecnie ma on charakter parafialny.
W Różynach w 1746 roku wybudowano kościół p.w. św. Wawrzyńca. Zachowało się oryginalne barokowe wyposażenie, w tym relikwiarz z 1746 roku, ufundowany przez opata pelplińskiego.
Kościół p.w. św. Wawrzyńca w Dolsku, Wielkopolska
W kościele p.w. św. Wawrzyńca w Dolsku w ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz Świętego z połowy XVII wieku w drewnianej sukience, a przy nim wiszą srebrne wota. Jest również obraz męczeństwa i rzeźba, pochodzące z XVII wieku.
Kult św. Wawrzyńca jest żywy do dziś, a odpust gromadzi tysięczne rzesze wiernych.
Święty Kielich
Katedra NMP w Walencji, Walencja
Św. Wawrzyniec i św. Graal
Tuż przed swoim aresztowaniem papież św. Sykstus II nakazał św. Wawrzyńcowi zadbać o majątek Kościoła i polecił ukryć kielich z którego Pan Jezus pił w czasie Ostatniej Wieczerzy. Według tradycji św. Piotr zabrał naczynie do Rzymu, gdzie było używane przez kolejnych papieży. Św. Wawrzyniec wysłał kielich do swoich rodziców do Huesci, a później w obawie przed arabskim najazdem zabezpieczono go
w klasztorze św. Jana na Skale (San Juan de la Pena) w roku 713. We wrześniu 1399 król Aragonii, Marcin, przeniósł kielich do swojej kaplicy w Saragossie, a Alfons V w 1436 zabrał go ze sobą do Walencji. Dorobiono złote uchwyty i podstawę dla ozdobienia relikwii. Rok później kielich trafił do walenckiej katedry.
Św. Wawrzyniec ze świętymi i darczyńcami
Fra Filippo Lippi, 1451-53
Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku
Patron:
Hiszpanii, Kanady, Sri Lanki, Rzymu, Rotterdamu, Norymbergi, Wodzisławia Śląskiego, Słupcy (od 10 sierpnia 2010) i wielu innych miast na świecie oraz diecezji pelplińskiej. Piekarzy, kucharzy, bibliotekarzy, komediantów, ubogich, administratorów, archiwistów, hutników szkła, szklarzy, ratowników GOPR. Wzywany w obronie przed pożarem, poparzeniami i chorobami reumatycznymi.
Ikonografia:
Przedstawiany w dalmatyce. Jego atrybutem jest: krzyż, palma, krata (ruszt), księga, jałmużniczka.
Kościół p.w. św. Wawrzyńca w Chicheley, Buckinghamshire
Impresje muzyczne:
Giovanni Pierluigi da Palestrina "Missa beatus Laurentius"
Giulio Roberti "Missa in honorem sancti Laurentius"
Eskurial w San Lorenzo de El Escorial, Madryt
Varia:
Na planie kraty, na której męczeńską śmierć poniósł św. Wawrzyniec hiszpański król Filip II wybudował Eskurial, pałac królewski i klasztor augustianów, jako wotum za zwycięstwo odniesione nad Francuzami w bitwie pod Saint-Quentin
10 sierpnia 1557 roku.
W czasie swojej drugiej podróży do Kanady w 1535 roku francuski podróżnik Jakub Cartier nadał najważniejszej rzece nazwę Świętego, którego wspomnienie wypadało w dzień jego odkrycia. Zatokę, do której wpadała rzeka również nazwał imieniem
św. Wawrzyńca.
Duńczyk Wit Bering nazwał jego imieniem odkrytą przez siebie w 1728 roku wyspę na Morzu Beringa.
Łzy św. Wawrzyńca
W sierpniu można obserwować na niebie spadające perseidy, nasilenie tego zjawiska ma miejsce w dzień św. Wawrzyńca, stąd nazwa "Łzy św. Wawrzyńca".
Kardynałami tytularnymi bazyliki p.w. św. Wawrzyńca (San Lorenzo in Lucina) byli prymas Mieczysław Ledóchowski i Piotr Gasparri, autor znanego katechizmu. Kardynał Stanisław Hozjusz w latach 1561-62 był związany z bazyliką San Lorenzo in Panisperna.
Herb Wojnicza, Małopolska
Wiele miast niemieckich i francuskich ma w herbie postać Świętego lub jego atrybut - kratę. Św. Wawrzyniec znajduje się również w herbie Wojnicza, Sępólna Krajeńskiego, Kocierzewia Płd., Karczmisk, Luzina, Pacyny oraz powiatu łomżyńskiego.
W aragońskim Huesca w dniach 9-15 sierpnia mają miejsce uroczystości ku czci
św. Wawrzyńca, połączone z procesją.
Procesja w Huesca, 2009 rok
Przysłowia:
Gdy na Wawrzyńca orzechy obrodzą, to w zimie mrozy dogodzą.
Św. Wawrzyniec uwija z orzechów wieniec.
Jak Wawrzyniec burzy, to się za bronami kurzy.
Na św. Wawrzyniec będzie wnet ze żniwem koniec.
Na św. Wawrzyna już śpieszą do młyna.
Wawrzyniec pokazuje jaka jesień następuje.
Gdy do Wawrzyńca słota trzyma, to do Gromnic (2 lutego) lekka zima.
Gdy Wawrzyniec i Bartłomiej (24 sierpnia) pogodą dopisują, piękną jesień obiecują.
Katedra NMP w Erfurcie, Turyngia
Lektura:
bł. Jakub de Voragine OP "Złota legenda" - "Żywot św. Wawrzyńca"
Janice Bennet "Świety Graal odnaleziony"
Rogier van der Weyden, 1460r., grisaille
Musees Royaux des Beaux Arts w Brukseli
.