28 kwietnia 2010

Św. Ludwik Maria Grignon de Montfort

.
Święty kapłan (1673-1716).

Znany również jako: Ludwik Grignon.


Urodził się 31 stycznia 1673 w Montfort-la-Cane (obecnie Montfort-sur-Meu) jako drugie z osiemnaściorga (siedmioro zmarło) dzieci adwokata Jana Chrzciciela Grignon i Joanny Robert, córki urzędnika miejskiego. Ochrzczony dzień po narodzinach, 1 lutego 1673, otrzymał imię Ludwik. Rodzina Grignon nie była zbyt bogata, ale bardzo pobożna. Jego dwóch braci zostało kapłanami, jeden dominikaninem, a dwie siostry wstąpiły do klasztoru. Ludwik bardzo kochał swoich rodziców, zwłaszcza matkę - czułą i bezgranicznie oddaną wychowywaniu licznej gromady dzieci.


Później młody Ludwik do swojego imienia dodał imię Maria, jako wyraz ogromnej czci, jaką żywił do Matki Bożej oraz de Montfort - miejscowości, w której został ochrzczony.

 Dom rodzinny w Montfort

Większą część swego dzieciństwa spędził w Iffendic, małej wsi nieopodal Montfort, gdzie jego ojciec kupił małą posiadłość. W 1684 roku, w wieku jedenastu lat, został wysłany na naukę do jezuickiego kolegium św. Tomasza Becketa w Rennes.
Bardzo pobożny wcześnie poczuł powołanie i jeszcze w Rennes rozpoczął studia teologiczne i filozoficzne. Pod wpływem opowieści miejscowego księdza,
o. Juliana Belliera, który większość swojego życia spędził jako wędrowny misjonarz, św. Ludwik postanowił misjom poświęcić swoją przyszłość. Pod wpływem matki
i kierunkiem kapłanów rozwinął nabożeństwo do Matki Bożej, nie rozstaje się z różańcem. Biorąc przykład z matki, pomaga ubogim, samotnym i chorym.

Kościół p.w. św. Suplicjusza w Paryżu
Francoise-Etienne Vilaret

Dzięki dobroczyńcom św. Ludwik mógł kontynuować naukę w Paryżu w seminarium św. Sulpicjusza, gdzie dociera we wrześniu 1693 roku, niestety fundusze wystarczyły tylko na opłacenie seminarium, więc był zmuszony mieszkać pomiędzy najbiedniejszymi. Jego kierownikiem duchowym był ks. Franciszek Leschassier.

Św. Ludwik pełniąc funkcję bibliotekarza miał możliwość zapoznania się z większością dostępnych dzieł z dziedziny duchowości. W 1669 roku za dobre wyniki w nauce został wydelegowany na doroczną pielgrzymkę do Chartres.


Św. Ludwik święcenia kapłańskie otrzymał 5 czerwca 1700 roku, Mszę prymicyjną odprawił przy ołtarzu Najświętszej Maryi Panny w kościele p.w. św. Sulpicjusza.
W listopadzie tego samego roku wstąpił do tercjarzy dominikańskich, prosząc
o zgodę nie tylko na naukę odmawiania różańca, ale i na zakładanie bractw różańcowych. Przez sześć lat pełnił funkcję kapelana szpitala miejskiego w Poitiers. Tam poznał bł. Marię Luizę Trichet, córkę prokuratora, która pod jego wpływem
2 lutego 1703 roku wkłada zakonny habit.

Na początku roku 1706 wyruszył w pielgrzymkę do Rzymu, po drodze odwiedził Loretto, a w czerwcu stanął przed papieżem Klemensem XI, który nadał mu krzyż
i tytuł misjonarza apostolskiego, polecając mu uczyć prostych ludzi zasad wiary
i odnawianie przyrzeczeń chrzcielnych. Po powrocie, przez kilka lat, nauczał
w Bretanii i Wandei. Jego misje i rekolekcje cieszyły się wielką popularnością.
Na zakończenie misji zwykle inicjował budowę Kalwarii, aby przypominała mieszkańcom o postanowieniach i przyrzeczeniach powziętych podczas misji.
W czasach gdy filozofowie na czele z Wolterem szydzili z Pana Boga, w Wandei kwitła wiara i pobożność. Im więcej św. Ludwik przyciągał wiernych, tym ostrzej był atakowany przez ludzi, którzy oddalili się od Kościoła.

 Kalwaria w Pontchateau, 1918r.

W Pontchateau przyciągnął tysiące ludzi, którzy chcieli mu pomóc w budowie wielkiej Kalwarii. W przeddzień uroczystego otwarcia biskup wezwał go do siebie
i przedstawił mu królewski rozkaz zburzenia Kalwarii. Przez lata obarczano winą biskupów, dopiero w 1936 roku proboszcz Nantes badający sprawę tego rozkazu, dotarł w archiwach do dokumentów ministerstwa spraw wewnętrznych wskazujących na intrygę jaką uknuł sędzia Piotr de la Chauveliere, żeby zemścić się na znienawidzonym kapłanie. Wmówił rządcy Bretanii, że w rzeczywistości pod Kalwarią znajdują się schronienia dla Anglików, w razie ich napaści na Francję. Rok wcześniej toczyła się nieopodal morska walka pomiędzy obydwoma krajami, a że w Bretanii pełno było ognisk zapalnych i kryjówek król Ludwik XIV wydał rozkaz zrównania jej
z ziemią, na szczęście mieszkańcy zdążyli ukryć figury. W 1812 roku lud bretoński zbudował nową Kalwarię w Pontchateau, jeszcze większą niż pierwotna.

Płaskorzeźba w domu rodzinnym św. Ludwika

Biskup La Rochelle, de Champflour, na którym św. Ludwik wywarł duże wrażenie, poprosił go o założenie szkoły. Do pomocy przybyła bł. Maria Luiza Trichet i wraz
z Katarzyną Brunet otworzyły szkołę, która wkrótce miała aż czterystu uczniów.

Dnia 22 sierpnia 1715 roku bł. Maria Luiza otrzymała aprobatę dla założenia zakonu pod kierunkiem św. Ludwika de Montfort, pod nazwą Córki Mądrości.


Na początku kwietnia 1716 roku św. Ludwik przybył do Saint-Laurent-sur-Sevre
w Wandei, gdzie 5 kwietnia rozpoczął swoją ostatnią misję. Po jej zakończeniu poważnie zachorował, zmarł 28 kwietnia 1716 roku o godz. 20.00, jego ciało
w sarkofagu złożono w bazylice p.w. św. Wawrzyńca (później została poświęcona
św. Ludwikowi).

Bazylika p.w. św. Ludwika Marii Grignon de Montfort w Saint-Laurent-sur-Sevre

W miejscu spoczynku św. Ludwika powstały domy trzech zgromadzeń: Ojców i Braci Towarzystwa Maryi, Córek Mądrości i Braci Montfortan św. Gabriela (FSG, Fratres Instructionis Christianae e Sancto Gabriele).

Giacomo Parsini,
Bazylika św. Piotra w Rzymie

Św. Ludwik został beatyfikowany przez papieża Leona XIII w Montfort,
dnia 22 stycznia 1888 roku. Udzielił odpustu zupełnego tym wszystkim, którzy uczynią Akt Poświęcenia się Najświętszej Pannie wg św. Ludwika de Montfort. Sam odnowił ten akt na łożu śmierci i wzywał pomocy św. Ludwika.
Modlitwę o wyproszenie dogmatycznego ogłoszenia prawdy o powszechnym pośrednictwie NMP i kanonizacji apostoła tej prawdy, Ludwika Grignon de Montfort, ułożył kardynał Józef Mercier.

Św. Ludwika kanonizował papież Pius XII dnia 27 czerwca 1947 roku.

Rzeźba w Montfort-sur-Meu


Patron:
Misjonarzy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako kapłan. Jego atrybutami są: krzyż, różaniec.

Dzieła:
"Traktat o prawdziwym nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny"
"List do przyjaciół Krzyża"
"Miłość Mądrości Przedwiecznej"
"Przedziwny sekret Różańca Świętego"
"Tajemnica Maryi"

Cytat:
Choćbyście się znaleźli nad brzegiem przepaści, choćbyście mieli już jedną nogę
w piekle, choćbyście się nawet zaprzedali diabłu jak jaki czarownik, choćbyś był heretykiem zatwardziałym i uporczywym jak jak szatan, wcześniej czy później nawrócicie się i zbawicie się, jeżeli będziecie pobożnie odmawiali Różaniec Święty każdego dnia aż do śmierci, w celu poznania prawdy i otrzymania skruchy
i przebaczenie waszych grzechów.
"Przedziwny sekret Różańca Świętego"

Jestem cały Twój i wszystko, co posiadam należy do Ciebie. Ciebie przyjmuję we wszystkim co moje. (Totus Tuus ego sum et omnia mea Tua sunt. Accipio Te in omnia mea).
"Traktat o prawdziwym nabożeństwie do NMP" 

O św. Ludwiku Marii Grignion de Montfort:
Polecamy jak najusilniej podziwu godne dzieło "Traktat o prawdziwym nabożeństwie do NMP" i udzielamy z całego serca błogosławieństwa apostolskiego tym wszystkim, którzy dzieło to czytać będą.
św. Pius X

Potęga siły jego posługi apostolskiej i największa tajemnica w zdobywaniu dusz dla Jezusa leżała w jego nabożeństwie do Maryi.
bł. Pius XII w mowie wygłoszonej podczas kanonizacji św. Ludwika w 1947r.

Zgromadzenie Monftortan św. Gabriela



Varia:
Manuskrypt najbardziej znanego dzieła św. Ludwika "Traktatu o prawdziwym nabożeństwie do NMP" odkryto dopiero w 1842 roku w starym kufrze w domu zakonnym Towarzystwa Maryi, a opublikowano rok później. Sam Święty przepowiedział, że szatan będzie chciał ją ukryć przed światem i pogrążyć
w zapomnieniu.

Św. Ludwik zmarł mając 43 lata, 28 kwietnia 1716 roku. Jego duchowa córka,
bł. Maria Luiza Trichet zmarła również 28 kwietnia, dokładnie czterdzieści trzy lata po jego śmierci, w Saint-Laurent-sur-Sevre. Została pochowana w bazylice, obok
św. Ludwika de Montfort.
.

27 kwietnia 2010

Św. Zyta z Lukki

.
Święta dziewica (1218-1272).

Znana również jako: Citha, Sitha, Zytta.

Katedra Narodzin NMP w Mediolanie

Urodziła się w 1218 roku w toskańskiej Monsagrati, nieopodal Lukki, w rodzinie biednej i bardzo pobożnej. Św. Zyta została wychowana z najwyższą starannością przez matkę w bojaźni Bożej. Mając dwanaście lat została służącą w bogatej rodzinie Fatinellich w Lukce, swoje obowiązki w ich domu pełniła do końca życia, służąc im wiernie przez 48 lat.


Witraż z kościoła p.w. Wszystkich Świętych w Chalfont St Peter, Buckinghamshire

Jej życie w domu Fatinellich początkowo było bardzo ciężkie, ponieważ jej skromność, pobożność i małomówność nie zjednały jej sympatii innych służących, którzy często jej dokuczali, pani domu była do niej uprzedzona, a porywczy pan domu często z niej drwił i poniżał ją. Św. Zyta z wielką pokorą znosiła wyrządzane jej krzywdy, aż w końcu długotrwałą łagodnością i cierpliwością pokonała zazdrość i uprzedzenia. Powierzono jej zarząd nad całym domem i zwierzchnictwo nad całą służbę.

Wiele godzin nocnych spędzała na modlitwie, cały rok pościła o chlebie i wodzie. Codziennie wcześnie rano szła do pobliskiego kościoła p.w. św. Frygidiana
(San Frediano), aby wysłuchać Mszy Św. i przyjąć Komunię.

Relikwie św. Zyty w bazylice p.w. św. Frygidinana w Lukce

Poznała datę swojej śmierci podczas ostatniej choroby, przyjęła ostatnie Sakramenty
i szczęśliwa zmarła 27 kwietnia 1272 roku w Lukce.

Ponad 150 cudów za jej wstawiennictwem zostało opisane i udowodnione.Grób Świętej ponownie otwarto w 1580 roku, jej ciało znaleziono w nienaruszonym stanie, tak samo wyglądało w 1652. Kanonizowana 5 września 1696 roku przez papieża Innocentego XII.

Bazylika pw. św. Frygidiana w Lukce

W 1748 roku papież Benedykt XIV dodał imię św. Zyty do Martyrologium Rzymskiego. Papież Pius XII ogłosił ją patronką ogniska domowego

Patronka:
Lukki, gospodyń domowych, lokajów, służących, kelnerów, piekarzy, dziewcząt
i samotnych kobiet. Wzywana w przypadku zgubienia kluczy.

Ikonografia:
Przedstawiana w prostym stroju z epoki, często z kwiatami w podołku sukni i biednymi wokół niej. Jej atrybutem są: klucze, chleb, dzban,lilia.

Valerio Castello "Cud św. Zyty"

Legenda:
Św. Zyta na Boże Narodzenie otrzymała od swojego chlebodawcy ciepły i piękny kożuch. Gdy u drzwi domu Fatinellich pojawił się zmarznięty biedak, Święta nie namyślając się wiele oddała mu swój nowy płaszcz, wiedząc, że jej porywczy pan domu nie będzie z zadowolony z tego, że wydała taki drogi prezent jakiemuś żebrakowi. I tak się niestety stało - Fatinelli posunął się nawet do tego, że zbił biedną Zytę. Kilka dni później biedaczyna zapukał ponownie do drzwi i oddał płaszcz.
Wielkie było zdumienie św. Zyty, gdy okazało się, że był to sam Pan Jezus.

Kafelki portugalskie na ścianie domu

Innym razem św. Zyta zostawiła wyrastające ciasto na chleb, a sama poszła wydawać jałmużnę ubogim. Inni służący chcąc pokazać właścicielom, że Święta porzuciła swoje obowiązki, zawołali ich do kuchni. Zobaczyli jak aniołowie uwijają się w kuchni wyrabiając bochenki chleba i wkładając je do pieca. Od tego czasu państwo Fatinelli łaskawszym okiem spojrzeli na pomaganie biednym i wydzielili jej stałą część ze swoich zapasów, które od tej pory mogła spokojnie rozdzielać pomiędzy potrzebujących.

Ołtarz św. Zyty
Kościół pw. św. Jakuba w Sandomierzu

Kult św. Zyty w Polsce
W Polsce istniało wiele stowarzyszeń św. Zyty, nazywanych Zytkami, przestały istnieć
w latach pięćdziesiątych XX wieku. Niedawno w Wadowicach zarejestrowano Katolickie Stowarzyszenie Kobiet Katolickich św. Zyty.

We Włocławku do późnogotyckiego kościoła p.w. Jana Chrzciciela dobudowano
w 1565 roku kaplicę Jedenastu Tysięcy Dziewic, później dedykowana Pięciu Ranom Chrystusa i św. Zycie.

W Sandomierzu w kościele dominikanów p.w. św. Jakuba w nawie północnej znajduje się boczny ołtarz poświęcony św. Zycie.

W Liwie na Mazowszu, przy drodze na Siedlec, stoi kapliczka ku czci św. Zyty
z XVIII wieku.

Varia:
Zgodnie z toskańską tradycją rodziny pieką chleb w dzień św. Zyty.

 Narcissus pseudonarcissus

Dnia 24 kwietnia każdego roku na rynku w Lukce odbywa się wielki jarmark kwiatów, które później są poświęcane. Za kwiat św. Zyty uważany jest dziki narcyz (narcyz trąbkowy, lilia wielkopostna).

W 1882 roku Elena Guerra założyła w Lukce zgromadzenie świeckich kobiet nazywane Instytutem św. Zyty, które zajmowało się katolickim kształceniem dziewcząt (do takiej szkoły chodziła św. Gemma Galgani). Przekształcony w Zgromadzenie Oblatek Ducha Świętego, O.S.S.


Dante Alighieri w "Boskiej komedii' w "Piekle" odnosząc się do sędziego z Lukki pisze - "Oto starosta jeden z Zyty grodu" (pieśń XXI).

 .

26 kwietnia 2010

Św. Piotr z Bragi

.
Święty biskup i męczennik (zm. ok. 60).

Znany również jako: Piotr z Rates.

Kościół p.w. św. Piotra z Bragi w Rates

Św. Jakub Większy nakazał mu głoszenie wiary chrześcijańskiej w Portugalii. Św. Piotr był pierwszym biskupem Bragi, w latach 45-60.

Poganie pojmali go i ścięli mu głowę, w północnej Portugalii, dnia 26 kwietnia około roku 60.

Apsyda w Rates, XIIw.
pozostałość po kościele wzniesonym w miejscu znalezienia relikwii św.Piotra

Około IX wieku ciało św. Piotra odkrył św. Feliks Pustelnik, który mieszkał na wzgórzu nieopodal Rio Alto i kilka nocy pod rząd widział dziwne światło na szczycie innego wzgórza. Postanowił sprawdzić skąd pochodzi to dziwne światło i w ten sposób odnalazł doczesne szczątki św. Piotra. W tym miejscu wybudowano romański klasztor, w 1552 roku relikwie przeniesiono do katedry w Bradze.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa. Jego atrybutem jest: mitra, pastorał, palma.

Katedra w Bradze

Legenda:
Jedna z legend mówi, że św. Piotr został ścięty, gdy próbował się napić ze studni w Balasar, a dwa wgniecenia na obrzeżu są śladem, jaki pozostawił klęcząc.
.

23 kwietnia 2010

Św. Wojciech OSB

.
Święty biskup i męczennik (956-997).

Znany również jako: Adalbert, Adelbert, Wojciech Sławnikowic.

Mihaly Kovacs, 1855r.
Dobo Istvan Varmuzeum w Egerze

Urodził się w 956 roku w Libicach w możnej rodzinie Sławnika i Strzeżysławy, siostry księżnej Dąbrówki, jako szósty z siedmiu synów. Ojciec przeznaczył syna na rycerza, ale gdy chłopiec ciężko zachorował, na prośbę matki, został ofiarowany na służbę Matce Bożej. Około roku 972 został wysłany do Magdeburga i tam pozostawał pod opieką arcybiskupa św. Adalberta przez osiem lat, którego imię przyjął podczas bierzmowania. Powróciwszy do domu rodzinnego, po śmierci ojca i św. Adalberta, był już po święceniach subdiakonatu. Przyjął święcenia diakonatu i kapłańskie z rąk biskupa Pragi Dytmara (Thietmar).

Św. Wojciech otrzymuje z rąk Ottona II pastorał
Drzwi Gnieźnieńskie, ok. 1170r.

Po jego śmierci w 983 roku został wybrany podczas zjazdu w Levym Hradcu drugim biskupem Pragi. Cesarz Otton II wybór ten potwierdził w dniu 3 czerwca 983 roku w Weronie, a arcybiskup Moguncji Willigis wyświęcił go 29 czerwca tego samego roku. Św. Wojciech już jako biskup wyświęcił swego najmłodszego brata bł. Radzyma (Gaudentego) na kapłana, który stał się jego nieodłącznym towarzyszem.

Jan Długosz "Vitae episcoporum Poloniae", ok. 1535r.

W Pradze nowy biskup gorliwie zaczął pracować nad ugruntowaniem chrześcijaństwa i wykorzenieniem resztek pogaństwa. Wizytował diecezje, przy okazji tych wizyt wielu się nawróciło dzięki jego nauczaniu. Prowadził bardzo surowe życie, cały swój majątek rozdał ubogim, odwiedzał chorych i uwięzionych, pościł, umartwiał się i spędzał wiele czasu na modlitwie. Potępiał wielożeństwo i rozwody. Z wielką gorliwością zajął się wykupem chrześcijańskich niewolników, którymi handlowali Żydzi. Lecz zamiast przywieść naród do poprawy, budził coraz większą jego nienawiść ku sobie, bo świątobliwy żywot św. Wojciecha był srogim wyrzutem dla dzikiego i występnego narodu. Przekonał się jak trafne były słowa biskupa Dytmara "Niczego innego nie znają, jeno to, co palec szatański napisał w ich sercach".

Witraż z kościoła p.w. św. Jana Nepomucena w Pisku, Płn. Dakota

Po sześciu latach opuścił Pragę, z zamiarem udania się do Ziemi Świętej, aby u grobu Zbawiciela błagać o miłosierdzie dla zatwardziałych grzeszników. Przedtem udał się do Rzymu, do papieża Jana XV, aby ten zwolnił go z pasterskich obowiązków, na co papież nie wyraził zgody, ale pozwolił św. Wojciechowi pozostać przez jakiś czas w Rzymie. W tym czasie w Pradze zastępował go jego wikariusz, biskup Folkold (Volkold). Bracia odwiedzili klasztor benedyktynów na Monte Cassino i na Awentynie w Rzymie. W rzymskim klasztorze p.w. św. Bonifacego i św. Aleksego odbyli nowicjat. W Wielką Sobotę 990 roku, wraz z bratem, przywdział benedyktyński habit.

Figura św. Wojciecha z bazy pomnika św. Wacława w Pradze

Po czterech latach pobytu św. Wojciecha w klasztorze, w roku 993, do papieża Jana XV przybyło poselstwo, z prośbą o to aby Ojciec Święty zechciał wysłać św. Wojciecha z powrotem na stolicę biskupią w Pradze, ponieważ zmarł biskup Folkold. Na usilne prośby Bolesława Pobożnego zgodził się na powrót na praskie biskupstwo. Zaraz po powrocie założył pierwszy klasztor benedyktyński na ziemiach czeskich, w Brzewnowie.

W tym czasie wybuchły waśnie pomiędzy Wrszowcami a Sławnikowicami. Zdarzyło się pewnego dnia, że żona jednego z Wrszowców ścigana przez męża za cudzołóstwo, przerażona grożącą jej według prawa śmiercią, schroniła się w kościele, pod opiekę św. Wojciecha. Na mocy przywilejów Kościoła, które chroniły tych którzy szukali pomocy u stopni ołtarza, nie pozwolił jej wydać. Lecz rozwścieczona zgraja nieprzyjaciół wyważyła drzwi kościoła, wbrew wszelki przywilejom, zamordowała nieszczęsną kobietę, poprzysięgając zemstę Sławnikowicom. Opuszczony i samotny wraca, z początkiem 995 roku, do awentyńskiego klasztoru.

Witraż z katedry p.w. św. Wita, św. Wacława i św. Wojciecha w Pradze

Spór pomiędzy czeskimi rodami osiąga apogeum we wrześniu 995 roku, gdy Wrszowcy podburzając innych przeciwko rodzinie św. Wojciecha, napadli i zniszczyli ich ziemie, po czym oblegli zamek w Libicach. Mimo, iż bronili się dzielnie, napastnicy złamali ich opór i zamordowali czterech braci św. Wojciecha wraz z żonami, dziećmi i krewnymi, za wiedzą księcia Bolesława II.

Może by i pozostał w klasztorze do końca swych dni, gdyby nie Otton III, który przybył do Rzymu na koronację, a wraz z nim przybył arcybiskup Moguncji Willigis, metropolita biskupów praskich, któremu udało się przekonać papieża Grzegorza V, aby raz jeszcze wysłał św. Wojciecha do Pragi. Razem z cesarskim dworem udał się do Moguncji, gdzie przebywał dwa miesiące, nauczając cesarza i dwór. Stamtąd odbył pielgrzymki do grobu św. Marcina w Tours, św. Benedykta we Fleury i św. Dionizego w Saint-Denis.

Św. Wojciech chrzci Vejka (św. Stefana)
Gyula Benczur, 1875r.
Magyar Nemzeti Galeria w Budapeszcie

Na granicy czeskiej dotarła do niego wiadomość, że jego "owieczki" nie chcą go widzieć w Pradze. Papież wysyłając go do z powrotem do jego siedziby biskupiej, wyraził zgodę na to, że jeśli nie znajdzie posłuszeństwa, będzie mógł wyruszyć z misją ewangelizacyjną do plemion nie znających Boga. Udał się więc na Węgry, gdzie nauczał z wielką gorliwością. Niektóre źródła historyczne podają, że to właśnie św. Wojciech ochrzcił syna króla Gezy, Vajka, późniejszego króla św. Stefana.

Jesienią 996 roku św. Wojciech przybył na dwór Bolesława Chrobrego do Gniezna. Król darzył go niezwykłą czcią i szacunkiem, a u jego boku już wcześniej znalazł schronienie jego najstarszy brat Sobiebor. Wiadomo, że święty już znacznie wcześniej prosił papieża i założyciela kamedułów św. Romualda o wysłanie do Polski misjonarzy. Przez całą zimę Święty nauczał i chrzcił w okolicy stolicy państwa polskiego. Wiosną, wraz z Radzymem, Benedyktem Boguszem i kilkoma klerykami, udał się do Gdańska, tam wsiedli na statek i popłynęli do ujścia rzeki Pregli, aby nawracać Prusów. Gdy wysiedli na ląd, udali się do najbliższej osady, pragnąc głosić Ewangelię. Lecz mieszkańcy dowiedziawszy się w jakim celu przybyli pielgrzymi, zaczęli ich lżyć, a jeden z nich uderzył św. Wojciecha wiosłem tak mocno, że ten stracił przytomność. Pielgrzymi postanowili zawrócić. Dnia 23 kwietnia 997 roku zostali zaatakowani w Świętym Gaju, ciało św. Wojciecha przeszyły włócznie, a na końcu odcięto mu głowę. Radzyma i Benedykta puszczono wolno, aby przekazali Bolesławowi Chrobremu propozycję wykupienia ciała Świętego.



Ten natychmiast wykupił ciało od pogan i złożył je najpierw w Trzemesznie w kościele kanoników regularnych. Następnie po kanonizacji przez papieża Sylwestra II, dnia 20 października 999 roku przeniesiono ciało Świętego do gnieźnieńskiej katedry. Wkrótce grób zasłynął licznymi cudami, a tłumy pielgrzymów ciągnęły do Gniezna ze wszystkich stron. W roku 1000 do grobu świętego biskupa pielgrzymował cesarz Otton III, w czasie tej wizyty za zezwoleniem papieża, ustanowiono niezależne arcybiskupstwo w Gnieźnie i osadzono na nim brata św. Wojciecha, bł. Radzyma oraz proklamowano powstanie podległych mu biskupstw w Kołobrzegu, Krakowie i Wrocławiu. Miało to ogromne znaczenie dla państwa polskiego, dla przykładu Czechy otrzymały arcybiskupstwo dopiero w XIVw.

Relikwia głowy św. Wojciecha
Katedra p.w. św. Wita, św. Wacława i św. Wojciecha w Pradze

Relikwie św. Wojciecha
Bolesław Chrobry podarował w 1000 roku cesarzowi relikwiarz z ramieniem, które złożono częściowo w Akwizgranie (Aachen) i częściowo w Rzymie w kościele mu poświęconym.

Relikwiarz kości ręki św. Wojciecha
Skarbiec w Esztergomie

W 1083 roku Brzetysław napadł na Gniezno, złupił i ograbił kościół katedralny.
W latach 1103-04 odbył się synod z udziałem legata papieskiego związany z odnalezieniem i umieszczeniem relikwii św. Wojciecha w katedrze.

W 1127 roku odbyły się uroczystości odnalezienia i umieszczenia relikwii głowy św. Wojciecha, został skradziony w 1923 roku.

Relikwiarz, pocz. XVIw.
Katedra p.w. św. Wita, św. Wacława i św. Wojciecha w Pradze

W 1662 roku holenderski złotnik wykonał nowy srebrny relikwiarz. Na jego wieku umieszczono postać św. Wojciecha z księgą i krzyżem w dłoniach, a na bokach - sceny z życia Świętego: sakrę biskupią, służbę ubogim, nauczanie wiary, potępienie bałwochwalstwa, męczeństwo i wykup ciała, uczczenie relikwii w Gnieźnie. Napis łaciński głosił: "Ten, którego ta trumna zawarła jest, katedro gnieźnieńska, twoim arcybiskupem, dla Prus apostołem, dla Polski patronem, dla Kościoła męczennikiem". Sarkofag stał na koronowanych orłach, został ustawiony w centrum katedry.
W 1680 roku wzniesiono nad nim drewnianą konfesję. Relikwiarz został odrestaurowany w 1987 roku, po słynnej kradzieży, jaka miała miejsce w marcu tego samego roku.

Relikwiarz na głowę św. Wojciecha
Muzeum Archidiecezjalne w Gnieźnie
kopia wykonana w 1977r., na wzór skradzionego w 1923r. relikwiarza

W 1928 roku rzymskie relikwie przekazano Polsce na prośbę prymasa kard. Augusta Hlonda.

Relikwie św. Wojciecha przechowywane są również w kościele p.w. św.Wojciecha
w Skibniewie i Bytomiu (sprowadzone z Czech).

Kult św. Wojciecha
Od początku XI wieku powstają hymny ku czci św. Wojciecha, najstarsze pochodzą sprzed 1002 roku. W ciągu XII i XIII ułożono specjalne modlitwy mszalne. W 1436 roku biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki ustalił listę czterech patronów Polski, na pierwszym miejscu umieszczając św. Wojciecha.

Młody Wojciech z rodzicami
Drzwi Gnieźnieńskie, ok. 1170r.

Słynne brązowe "Drzwi gnieźnieńskie" z ok. 1170 roku zostały ozdobione osiemnastoma płaskorzeźbami, które przedstawiają sceny z życia św. Wojciecha.


Podczas rozbiorów stał się symbolem jedności państwa polskiego. W połowie XIX wieku na Warmii założono Stowarzyszenie św. Wojciecha, którego celem było wspieranie polskiego duszpasterstwa i szkół katolickich. Dzięki staraniom stowarzyszenia wybudowano wiele kościołów i kaplic.

 Krzyż św. Wojciecha w Tenkitten, kwiecień 1945r.

Krzyż św. Wojciecha w Letnoje, 2008r.

W 1831 roku na miejscu drewnianego krzyża w miejscu męczeńskiej śmierci
św. Wojciecha, w Tenkitten (obecnie Letnoje), postawiono wysoki żeliwny ufundowany przez hrabinę Elżbietę Wielopolską i hrabiego Dohna-Wundlaken. Zniszczony w 1949 roku, a miejsce w którym stał uległo zapomnieniu, aż do 1992 roku, kiedy z inicjatywy parafii p.w. św. Wojciecha w Kaliningradzie ustawiono krzyż drewniany i od tamtej pory w uroczystość Świętego odprawiana jest przy nim Msza Święta. Założone w 1996 roku Towarzystwo św. Wojciecha ustawiło w tym miejscu, w 1000 rocznicę męczeństwa, żelazny krzyż mierzący 10 metrów, który ufundowali polscy katolicy, a odlany został w Elblągu.

W Katedrze Poznańskiej w latach 1836-37 zbudowano Złotą Kaplicę, w której znajduje się sarkofag ze szczątkami Mieszka I i Bolesława Chrobrego, a powyżej umieszczono obraz Edmunda Brzozowskiego "Bolesław Chrobry i Otton III u grobu św. Wojciecha".

W 1897 i 1947 roku miały miejsce uroczyste obchody 900 i 950 rocznicy śmierci
św. Wojciecha. W 1000-lecie jego śmierci relikwie Świętego peregrynowały we wszystkich parafiach archidiecezji gnieźnieńskiej.

Kard. Stefan Wyszyński modlący się przed relikwiami św. Wojciecha
Katedra Gnieźnieńska, 14 kwietnia 1966r.

U jego grobu odbyły się uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski.

Kult św. Wojciecha jest żywy w Polsce do dziś, zwłaszcza w miejscach, które tradycja wiąże z pobytem i działalnością Świętego.

Jego droga prowadziła prawdopodobnie przez Karpaty do Muchacza, potem przez Zator, Kraków, Łany Wielkie, Rudę koło Wielunia  do Poznania (tu znajdowało się biskupstwo misyjne). Z Gniezna do Prus udał się drogą lądową i wodną, co do obu są przedstawiane dwie koncepcje.
Jedna droga lądowa miała prowadzić z Wyszogrodu, a stamtąd do Gdańska. Druga prowadziła przez Gródek, Osiek, Skórcz, Bobowo, Starogard Gdański, Lubiszewo, Gorzędziej, Święty Wojciech, Lipce i Gdańsk. Z Gdańska do Prus według jednej koncepcji miał św. Wojciech łodzią książęcą płynąć na północ do Tenkitten, druga podaje że wpłynął na Zalew Wiślany nieistniejącą już rynną ujściową do portu pruskiego w Truso.

 Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Michała Archanioła w Trzemesznie

Sanktuaria św. Wojciecha znajdują się w Gnieźnie, Trzemesznie, Gdańsku oraz diecezjalne w Cieszęcinie, Świętym Gaju i Gorzędzieju.

 Kościół p.w. św. Wojciecha w Cieszęcinie

W Cieszęcinie, nieopodal Wieruszowa, jednej z najstarszych parafii w Polsce
w drewnianym kościele z 1789 roku, p.w. św. Wojciecha znajduje się łaskami słynący obraz Świętego. Od pierwszej połowy XIX wieku jego kult szerzy specjalne bractwo.

 Kościół p.w. św. Wojciecha w Gorzędzieju

Gorzędziej, niedaleko Tczewa, jest od 1995 roku diecezjalnym sanktuarium św. Wojciecha. W XIV wieku na wzgórzu, gdzie kazanie miał głosić Święty, postawiono kościół. Rozbudowano go na przełomie XVIII i XIX wieku. Relikwie św. Wojciecha przypłynęły do nowego sanktuarium Wisłą, 29 kwietnia 1995 roku.

 Kościół p.w. MB Bolesnej i św. Wojciecha w Modlnicy

W podkrakowskiej Modlnicy stoi piękny drewniany kościół z drugiej połowy XVI wieku, p.w. św. Wojciecha i Matki Bożej Bolesnej, na miejscu gdzie Święty chrzcił pogańskich mieszkańców. Okazały boczny ołtarz z XVIII wieku poświęcono św. Wojciechowi. Znajdują się tu również dwa rokokowe relikwiarze i pacyfikał oraz dwie chorągwie. W przydrożnej kaplicy znajduje się posąg Świętego z XIX wieku. Na terenie parafii, w Modlnicy i Szycach, znajdują się studnie "Wojciechowe", które ten wyprosił mieszkańcom. Nigdy w nich nie brakuje wody, są wspólną własnością wsi i ludzie wierzą w leczniczą moc wody ze tych studni.

Odpust w Gnieźnie
Obchody odpustowe zaczynają się w sobotę przypadającą po 23 kwietnia o godz. 19.30 nieszporami w Katedrze. Przedtem zostaje uroczyście wniesiony relikwiarz procesyjny. Po homilii prymas Polski poświęca płaszcze dla nowych członków Towarzystwa św. Wojciecha. Po nabożeństwie, przez Drzwi Gnieźnieńskie, wyrusza uroczysta procesja z relikwiami Świętego oraz relikwiami św. Stanisława ze Szczepanowa, św. Jadwigi, bł Jolanty i bł. Bogumiła ulicami miasta do kościoła p.w. św. Michała Archanioła na Wzgórzu Zbarskim, gdzie według tradycji zatrzymał się orszak wiozący ciało św. Wojciecha, wykupione od pogan. Przez całą noc wierni czuwają przy relikwiach.

 Konfesja św. Wojciecha w Katedrze Gnieźnieńskiej

Następnego dnia około godziny 9.00 relikwie są przenoszone procesyjnie z powrotem na plac u stóp Katedry, na którym o 10.00 zostaje odprawiona uroczysta Msza pontyfikalna. Od 1998 roku na Mszy nuncjusz błogosławi i nakłada krzyże misyjne duchownym i świeckim udającym się na misje.

O 16.00 odprawiane są drugie Nieszpory o św. Wojciechu, po których jest udzielane łogosławieństwo.

W XIX i XX wieku w procesji noszono duży relikwiarz z konfesji, ale kardynał Józef Glemp podjął decyzję o wykonaniu kilkakrotnie mniejszej kopii i ta jest noszona w procesji.

Patron:
Polski, Czech, Węgier, Gniezna (od 1994), diecezji gdańskiej (od 1963), elbląskiej i koszalińsko-kołobrzeskiej.


Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa. Jego atrybutem są: paliusz, wiosło, włócznie, anioł, ampułki, orzeł, palma, zwój z napisem Bogurodzica.

Legenda:
Najbardziej znana legenda opowiada o wykupie ciała św. Wojciecha. Poganie zgodzili się wydać ciało polskiemu królowi w zamian za tyle srebra, ile waży sam Święty. Położono dużo srebra na szali, ale ciągle było za mało. Przechodząca obok wdowa rzuciła grosz, który ku zdumieniu wszystkich przeważył. Zaczęto powoli ujmować srebro, ale ciągle waga pokazywała, że jest go zdecydowanie za dużo. W końcu na szali został tylko grosz rzucony przez kobietę. I tak Bolesław Chrobry wykupił ciało św. Wojciecha.

 Kamień św. Wojciecha w Budziejewku

Wędrując w okolicach Gniezna, w małej wsi Budziejewko, św. Wojciech głosił kazanie stojąc na wielkim kamieniu (na jego miejscu wybudowano kościół). Po męczeńskiej śmierci mieszkańcy chcieli przewieźć kamień do Gniezna, pod katedrę, więc załadowali go na sanie i ruszyli. Daleko nie ujechali, bo wóz zapadł się w bagnistą ziemię i mimo wielu prób nie udało się go ruszyć. Spod kamienia wytrysnęło cudowne źródełko, które pomagało leczyć choroby oczu. Mieszkańcy wierzą, że gdy zagłębiający się powoli w ziemię głaz zapadnie się całkowicie, nastąpi koniec świata.

Impresje muzyczne:
Walentyn Gawara "Per merita sancti Adalberti" (k. XVIw., motet)
Mikołaj Zieleński "Per merita sancti Adalberti"
Ernst Theodor Hoffman "Das Kreuz an den Ostsee" (Krzyż nad Bałtykiem)
ks. Franz Nekes "Missa in honorem sancti Adalberti"
Josef Bohuslav Foerster "Missa in honorem sancti Adalberti" (1947)
Otto Albert Tichy "Missa in honorem sancti Adalberti"
Henryk Mikołaj Górecki "Salve sidus Polonorum" (1997, kantata)
Marian Sawa "Carmina in honorem sancti Adalberti" (1997)
Juliusz Łuciuk "Sanctus Adalbertus flos purpureus"(1997, oratorium)
Paweł Łukaszewski "Beatus vir, sanctus Adalbertus" (2007)


Varia:
Król Władysław Jagiełło po zwycięskiej bitwie pod Grunwaldem przybył do Gniezna,
a drogę z Trzemeszna do katedry odbył pieszo. W ofierze złożył ołtarzyk polowy wielkiego mistrza krzyżackiego.

Gdy 20 października 1600 roku, w dzień przeniesienia relikwii św. Wojciecha,
hetman Jan Zamojski odniósł zwycięstwo nad Wołochami pod Bukową, w podzięce zawiesił katedrze gnieźnieńskiej 95 zdobytych chorągwi.

Dla mieszkańców podtatrzańskich wsi uroczystość św. Wojciecha była graniczną datą początku sezonu wypasania owiec (aż do św. Michała). W Wielkopolsce z kolei, jest to termin na sadzenie ziemniaków.

Przysłowia:
Gdy na Wojciecha rano plucha, do połowy lata ziemia będzie sucha.
Jak na św. Wojciecha rosa, to siej dużo prosa.
Na św. Wojciecha rozpoczyna się krów uciecha.
Gdy na św. Wojciecha pada, co trzecia kopa na łąkach przepada.

 Kościół p.w. św. Wojciecha na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu (po lewej)

O św. Wojciechu:
Zasadniczą treścią idei św. Wojciecha jest rozprawa z pogaństwem i utrwalenie wiary Chrystusowej.  I dzisiaj  nie wolno nam się uchylać od rozprawy z pogaństwem. Trzeba mu się przeciwstawić.
kard. August Hlond, Gniezno, kwiecień 1949

Przyszedł tutaj, to znaczy do Gniezna, w duchu żywej wiary, aby dać nam nieustanny wzór i przykład, jak wszystko, cokolwiek spotka nas w życiu, mamy przezwyciężać wiarą.
kard. Stefan Wyszyński

Lektura:
Jan Kanapariusz OSB "Św. Wojciecha żywot pierwszy"
św. Bruno z Kwerfurtu OSB "Żywot św. Wojciecha"
Jerzy Wyrozumski "Legenda pruska o św. Wojciechu"
.

22 kwietnia 2010

Św. Kajusz

.
Święty papież i wyznawca (zm. 296).

Znany również pod imieniem: Kajus, Gajusz, Gajus, Cajus.

Następca papieża Eutychiana, został wybrany papieżem 17 grudnia 283 roku.
Był dwudziestym ósmym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Liber pontificalis

Urodził się w Salonie w Dalmacji, w rodzinie spokrewnionej z cesarzem Dioklecjanem. Nawrócił się wraz z bratem Gabinusem, ojcem św. Zuzanny z Rzymu i wkrótce zostali wyświęceni na kapłanów. W ich rzymskim domu spotykali się chrześcijanie na nabożeństwach.

Św. Kajusz po objęciu stolicy Piotrowej wydał dekret, że kandydat na biskupa musi mieć święcenia kapłańskie. Podzielił między diakonów dzielnice rzymskie, wybudował wiele nowych kościołów
i cmentarzy.

Męczeństwo św. Kajusza
Lorenzo Monaco, 1394-95
Kościół p.w. św. Kajusza we Florencji

Św. Kajusz zmarł 22 kwietnia 296 roku, był ostatnim z dwunastu papieży pochowanych w krypcie Sykstusa w katakumbach św. Kaliksta.

Grób z oryginalnym epitafium i pierścieniem, którym papież pieczętował dokumenty, został odnaleziony przez św. Jana de Rossi w 1631 roku. Papież Urban VIII polecił obchodzić wspomnienie św. Kajusza w dniu 22 kwietnia, a w miejscu gdzie mieszkał święty papież wzniósł kościół mu poświęcony. Niestety zburzono go w 1880 roku, aby zrobić miejsce dla ministerstwa wojny przy Via XX Settembre
(do 20 września 1870 roku znana jako Via Pia), a relikwie przeniesiono do prywatnej kaplicy rodziny Barberini.

Bazylika św. Piotra w Rzymie

Według martyrologium Bezy i Liber pontificalis św. Kajusz był męczennikiem.
Od 1969 roku pomijany w Kalendarzu Liturgicznym.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju papieskim, czasami ze św. Nereuszem. Jego atrybutem jest: tiara, paliusz, księga.

Varia:
Za jego pontyfikatu śmierć męczeńską ponieśli m.in. św. Zuzanna i św. Sebastian.

Św. Kajusz udziela błogosławieństwa
"Złota legenda" Jakuba de Voragine, Flandria, XVw.
.