9 lutego 2010

Św. Apolonia z Aleksandrii

.
Święta dziewica i męczenniczka (zm. 249r.)

Kościół p.w. św. Marcina w Oberwolz
Fresk, 1777r.

Była znana z wielkiej pobożności i miłosierdzia dla biednych. W czasie gdy między panowaniem cesarza Decjusza i Seweryna ustały prześladowania chrześcijan, pewien czarnoksiężnik aleksandryjski tak podburzył pogan przeciwko chrześcijanom, wzbudzając w nich nienawiść, że ludzie sami zaczęli w najokrutniejszy sposób tępić wyznawców Chrystusa. Wielu chrześcijan szukało schronienia w górach lub w lesie, ale Apolonia postanowiła wytrwać na miejscu.

Godzinki Etienne Chevaliera
Ilustracje Jean Fouquet, XVw.

Wtedy pogańscy oprawcy postanowili ją wziąć na męki, żeby wyparła się wiary, a mając nadzieję, że skoro tak postąpi pobożna i znana ze swej wiary i uczynków miłosiernych niewiasta, tym łatwiej będzie zmusić do odstępstwa innych. Złapali ją i kazali oddać pokłon bożkom, wyrzekając się wiary.

Godzinki z Lisieux, 1460-70

Gdy św. Apolonia nie chciała tego uczynić, prześladowcy bili ją po twarzy tak mocno, że złamali jej szczękę. Widząc, że i to nie pomogło w złamaniu jej stałości, wyrwali jej wszystkie zęby, jeden pod drugim. Zdziwieni męstwem i siłą tej słabej kobiety nie przestawali jej dręczyć, żeby tylko wyparła się wiary. Wyprowadzili ją za miasto i tam dali jej jeszcze raz wybór: albo zaprze się wiary albo zginie na stosie. Święta udzieliła im odpowiedzi podobnej do poprzednich, że chętniej poniesie śmierć męczeńską niż zaprze się wiary w Jezusa Chrystusa i sama rzuciła się w ogień, 9 lutego 249 roku.

Francesco de Zurbaran
Luwr

Kult św. Apolonii bardzo wcześnie rozprzestrzenił się w całym chrześcijańskim świecie. W Rzymie, przy bazylice Najświętszej Maryi Panny na Zatybrzu wystawiono kościół jej poświęcony, gdzie przechowywano znaczną część relikwii, już nieistniejący.

Relikwiarz, 1689r.
Museum Don Clemente Confalone w Maiori, Włochy

Jej głowa znajduje się w Bazylice św. Maryi na Zatybrzu (Santa Maria in Trastevere), ręce w Bazylice św. Wawrzyńca za murami (San Lorenzo fuori le mura), część relikwii znajduje się w kościołach jezuitów w Antwerpii i Mechelen, w Brukseli, w skarbcu katedry w Porto i w kilku kościołach Kolonii.

Bicci di Neri, 1547r.
prywatna kolekcja

Pierwsze informacje o św. Apolonii pochodzą z listu św. Dionizego Wielkiego, biskupa aleksandryjskiego,  do biskupa antiocheńskiego Fabiana, który zamieścił Euzebiusz z Cezarei w swojej historii Kościoła.

Ercole de'Roberti, 1470-73
Poliptyk Griffoni, Luwr

Patronka:
Katanii, stomatologów. Wzywana w chorobach dziąseł, szczęki i przy bólu zębów.

Ikonografia:
Przedstawiana w powłóczystej szacie, czasami jako kobieta w podeszłym wieku, w czasie męki lub przy płonącym stosie. Jej atrybutami są: palma, kleszcze, księga.

Św. Apolonia i św. Małgorzata
Rogier van der Weyden
Staatliche Museen w Berlinie

Varia:
Oskar Kolberg podaje, że w niektórych częściach Polski w wigilię św. Apolonii poszczono, żeby patronka od bólu zębów, raczyła je zachować.

Gdy Porugalczycy w 1505 roku odkryli nową wyspę nazwali ją na cześć Świętej - Wyspą św. Apolonii (w 1638 roku po skolonizowaniu przez Holendrów przemianowana na Mauritius).


Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Apolonii"
.