22 września 2010

Św. Maurycy z Agaunum

.
Święty męczennik (IIIw.)

 Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu

Był żołnierzem i dowódcą Legii Tebańskiej w wyprawie do Galii w 286 roku.
Gdy namiestnik cesarski Maksymilian Herkules nakazał żołnierzom złożenie bożkom ofiary, św. Maurycy i cała jego legia, składająca się z 6000 chrześcijan, brzydząc się bałwochwalstwem, odmówiła mu. Żadne namowy nie pomagały, więc Maksymilian rozkazał wycięcie w pień całej Legii, w tym i św. Maurycego, dnia 22 września,
w Agaunum (Saint-Maurice).

Męczeństwo św. Maurycego i towarzyszy
"Żywoty świętych" Wincenty de Beauvais, XIVw.

Św. Grzegorz z Tours w "Historii Franków" wspomina, że w miejscu gdzie pochowano męczenników biskup Octodorum, Teodor, w IV wieku wybudował kaplicę.
Później na jej miejscu wzniesiono klasztor, wokół którego z czasem wyrosło miasto Saint-Maurice.

Relikwiarz św. Maurycego, XII/XIIIw.
Opactwo św. Maurycego w Saint-Maurice, Valais

W 961 roku relikwie św. Maurycego przywieziono do Ratyzbony (Regensburga),
a później do Magdeburga, gdzie złożono je w katedrze. Do XVI wieku była ona miejscem pielgrzymek do grobu Świętego, jednego z patronów cesarstwa.
Od czasów reformacji znajduje się w rękach protestantów.

 Opactwo św. Maurycego w Saint-Maurice, Valais

Włócznia św. Maurycego
Według legendy miała należeć do niego lanca, w której grocie znajdował się gwóźdź z Krzyża Jezusa. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z VI wieku, gdy znajdowała się
w posiadaniu władców Burgundii. W 926 roku włócznia przeszła na własność cesarzy niemieckich, po tym jak Henryk I Ptasznik kupił ją od burgundzkiego króla Rudolfa II. Od X wieku stała się insygnium władzy cesarzy, którzy nigdy się z nią nie rozstawali.

 Włócznia św. Maurycego

W XIV wieku Karol IV Luksemburski ofiarował włócznię kościołowi p.w. Świętego Ducha w Norymberdze, gdzie zawieszono ją w relikwiarzu znajdującym się w nawie głównej. Co roku, w drugi piątek po Wielkanocy obchodzono w mieście Święto Włóczni Pańskiej. W czasach wojen napoleońskich lancę wywieziono do Wiednia
i umieszczono w skarbcu Habsburgów, w którym znajduje się do dzisiaj.
Jedynie w czasie II wojny światowej na krótko powróciła do Norymbergi.

Św. Maurycy z aniołem
Bernardo Strozzi, ok. 1640r.
Ermitaż w Sankt Petersburgu

Kult św. Maurycego w Polsce
Kopię włóczni z fragmentem gwoździa ofiarował cesarz Otton III Bolesławowi Chrobremu na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 roku. Początkowo była zawieszona nad tronem biskupów krakowskich, z czasem została przeniesiona do skarbca ktedralnego na Wawelu. Wynoszono ją podczas najważniejszych świąt i uroczystości kościelnych. Relikwiarz z fragmentem gwoździa został w 1669 roku wywieziony przez króla Jana II Kazimierza Wazę do Paryża, do opactwa św. Germana
(Saint-Germain-des-Pres)  i w czasie rewolucji francuskiej został zniszczony.


Spotkanie św. Erazma ze św. Maurycym
Matthias Gruenewald, 1517-23
Alte Pinakothek w Monachium, Bawaria

W 1998 roku w Zawichoście archeolodzy odkopali pozostałości po kaplicy
św. Maurycego z XI wieku, który prawie w całości porwał nurt Wisły (kaplica widniała jeszcze na rycinie z XVII wieku Eryka Dahlberga, oficera sztabu Karola X Gustawa).

Detal ołtarza głównego, XVIw.
Kościół p.w. św. Andrzeja w Wellingham, Norfolk

Relikwie św. Maurycego znajdują się również w kościele p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zabrzu-Rokitnicy, w ołtarzu głównym.

Patron:
Austrii, Piemontu, Sardynii, Magdeburga, Zwickau, Sandau, Bad Sulza, Coburga, żołnierzy, piechoty, papieskiej Gwardii Szwajcarskiej, alpinistów, tkaczy, płatnerzy. Wzywany w obronie przed podagrą i skurczami. Pomaga w walce z wrogami Kościoła.

Św. Maurycy
Kolumna Trójcy Przenajświętszej w Ołomuńcu

Ikonografia:
Przedstawiany w żołnierskiej tunice. Jego atrybutem jest: palma, flaga, lanca, miecz, sztylet, tarcza, koń.

Męczeństwo św. Maurycego
El Greco, 1580-81
Klasztor św. Wawrzyńca w San Lorenzo de El Escorial

Impresje muzyczne:
Guillaume Dufay "Missa sancti Mauritii"
Joseph Leopold Eybler "Missa sancti Mauritii"
Pavel Josef Vejvanovsky "Sonata sancti Mauritii"

 Kościół p.w. św. Piotra i św. Pawła w Trottiscliffe, Kent

Varia:
W 1434 roku hrabia sabaudzki Amadeusz VIII założył Zakon św. Maurycego w pustelni Ripaille, z regułą cysterską, w którym sam został mnichem. Rozwiązany pięć lat później, gdy hrabia został antypapieżem Feliksem V, w opozycji do Eugeniusza IV. W 1572 roku książę Emanuel Filibert przywrócił zakon do życia i zjednoczył go z włoskim zakonem św. Łazarza, dając początek Zakonowi św. Maurycego i św. Łazarza oraz przejmując augustiańską regułę. Papież Grzegorz XIII zatwierdził nowe zgromadzenie bullą Pro Commisa z 1572 roku, wyznaczając jako cel obronę Sabaudii przed kalwinizmem.

                                        Krzyż św. Maurycego i św. Łazarza                         Krzyż św. Maurycego

Zakonnicy składali śluby posłuszeństwa papieżowi i zwierzchnikom, a także przysięgali wierność dekretom Soboru Trydenckiego. Zakon potocznie nazywano maurycjanami. Domy znajdowały się w Turynie i w Nicei. Za zgodą króla Emanuela wznowiono, zniesiony przez Francuzów zakon, powierzając w opiekę szpitale
w Turynie, Aoście, Walencji i Lanzo. Król dał zakonowi nową ustawę w 1868 roku i podzielił członków na rycerzy, oficerów oraz komandorów. Jednocześnie ustanowił Order św. Maurycego. W 1951 roku rząd włoski uznał zakon za organizację charytatywną i prywatny świecki zakon rycerski. Jednym z kawalerów orderu był gen. Władysław Anders.

 Katedra p.w. św. Maurycego i św. Katarzyny w Magdeburgu, Saksonia

Przysłowia:
Jeśli Maurycy ma jasne lice, to sprowadza wnet nawałnice.
Jeśli jasny Maurycy, to rad w zimie wiatr ryczy.
Maurycy jak się śmieje, wiater rychło powieje.

Lektura:
bł. Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Maurycego"

 Fragment relikwiarza św. Maurycego
.

Św. Eksuperiusz z Agaunum

.
Święty męczennik (IIIw.)

Znany również jako: Eksupernis.

Św. Eksuperiusz (pośrodku) ze św. Hieronimem (po lewej) i św. Ambrożym
Meister von Liesborn, 1465-90
National Gallery w Londynie

Był aquliferem - żołnierzem noszącym sztandar - w Legionie Tebańskim dowodzonym przez św. Maurycego, stacjonującym w Galii w 286 roku.

Gdy namiestnik cesarski Maksymilian Herkules nakazał żołnierzom złożenie bożkom ofiary, św. Maurycy i cała jego legia, składająca się z 6000 chrześcijan, brzydząc się bałwochwalstwem, odmówiła mu. Żadne namowy nie pomagały, więc Maksymilian rozkazał wycięcie w pień całej Legii, w tym i św. Maurycego, dnia 22 września,
w Agaunum (Saint-Maurice).

Budynek opactwa w Gembloux, Walonia
(obecnie Uniwersytet Przyrodniczy)

Relikwie św. Eksuperiusza w X wieku trafiły do opactwa św. Piotra i św. Eksuperiusza w belgijskim Gembloux, dokąd przeniósł je św. Wibert. Jeden z mnichów opactwa stworzył poemat opisujący męczeństwo Legionu Tebańskiego.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju żołnierza, ze sztandarem. Jego atrybutem jest: palma, krzyż, sztandar, miecz.
.

Św. Kandyd z Agaunum

.
Święty męczennik (IIIw.)

Ayne Bru, 1502-07
Museu Nacional d'Art de Catalunya w Barcelonie

Był legatem w Legionie Tebańskim dowodzonym przez św. Maurycego, stacjonującym w Galii w 286 roku.

Gdy namiestnik cesarski Maksymilian Herkules nakazał żołnierzom złożenie bożkom ofiary, św. Maurycy i cała jego legia, składająca się z 6000 chrześcijan, brzydząc się bałwochwalstwem, odmówiła mu. Żadne namowy nie pomagały, więc Maksymilian rozkazał wycięcie w pień całej Legii, w tym i św. Kandyda, dnia 22 września,
w Agaunum (Saint-Maurice).

Relikwiarz św. Kandyda
Opactwo św. Maurycego w Saint-Maurice, Valais

Przez wiele stuleci relikwie św. Kandyda i jego towarzyszy były przechowywane w relikwiarzu z VI wieku, znajdującym się w opactwie św. Maurycego, założonym przez św. Teodora z Octodorum. Znajduje się tam również posrebrzane popiersie z jego relikwiami.

Patron:
Kantonu Appenzell-Innerhodden.

Ikonografia:
Przedstawiany jako żołnierz. Jego atrybutem jest: palma, miecz, krzyż.
.