10 marca 2014

Św. Jan Ogilvie SI

Święty kapłan i męczennik (1579-1615).
 
Nieznany malarz z Douai
Mitchell Collection, Glasgow



Jan urodził się w 1579 roku w rodzinie szanowanego lairda Waltera Ogilvie, protestanckiego urzędnika królewskiego w szkockim Drum-na-Keith. Jego matka, Agnieszka, była żarliwą katoliczką (jej dwóch braci było jezuitami), niestety nie zdążyła wpoić synowi wiary, ponieważ zmarła, gdy ten miał dwa lata. Walter ożenił się ponownie, tym razem z protestantką.

Szesnaste stulecie przyniosło niemal całkowitą likwidację Kościoła katolickiego w Szkocji. Herezja Jana Knoxa i opór katolickiej królowej Marii Stuart przeciw herezjom zradykalizował zwolenników protestantyzmu, co doprowadziło do licznych walk. W 1560 roku parlament szkocki ogłosił kalwinizm religią państwową, usuwając jurysdykcję Stolicy Apostolskiej nad Szkocją oraz zabraniając odprawiania Mszy św. Rozpoczął się bardzo ciężki okres dla katolików. Katolickim rodzicom odbierano dzieci i oddawano na wychowanie protestantom, za wyznawanie „papistowskich przesądów” groziły dotkliwe kary pieniężne, konfiskata majątku oraz wygnanie. Musiało minąć ponad dwieście lat, aby w 1793 roku ogłoszono niewielkie swobody religijne dla katolików.


Dorastającego Jana wysłano, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, na dalszą edukację do Europy, na kontynent. Tam, w krótkim czasie, poznając doktrynę katolicką młodzieniec postanowił się nawrócić i rozpocząć naukę w Kolegium Szkockim. Kolegium założono w 1594 roku w Douai, wzorując się na Kolegium Angielskim. W czasie, gdy Jan doń wstępował kolegium swoją tymczasową siedzibę miało w belgijskim Lowanium (Louvain). Stamtąd młody konwertyta przeniósł się do benedyktynów w Ratyzbonie (Regensburg), dalszą naukę kontynuował na Uniwersytecie Palackim w Ołomuńcu, prowadzonym przez jezuitów.

Dnia 24 grudnia 1599 roku Jan wstąpił do Towarzystwa Jezusowego (TJ, Societas Iesu, SI) w Brnie. W szkole, oprócz religijnej wiedzy ogólnej, studiował nauki przyrodnicze i klasykę. Śluby wieczyste złożył 26 grudnia 1601 roku. Przełożeni wysłali go na trzyletni kurs filozofii do Grazu. Poczynił tak duże postępy w naukach, że w 1607 roku został wykładowcą na Uniwersytecie Wiedeńskim. Po jedenastu latach w zakonie, w 1610 roku, w Paryżu otrzymał święcenia kapłańskie i po prymicji został wysłany do normandzkiego Rouen.

Ksiądz Jan prosił władze zakonne o skierowanie go z posługą do Szkocji, aby tam mógł odprawiać Msze św. dla nielicznych katolików, którzy mimo prześladowań, pozostali wierni  Kościołowi katolickiemu. Tymczasem sytuacja w Szkocji zmieniła się wraz z przyjęciem korony angielskiej przez Jakuba VI (odtąd Jakuba I Stuarta). Szkotów zaczęła obowiązywać przysięga na Akt Supremacji, ogłaszający króla Anglii zwierzchnikiem Kościoła.

 Kościół jezuitów pw. NSPJ w Edynburgu

Po dwóch latach usilnych próśb ks. Ogilvie władze zakonne wyraziły zgodę na jego powrót do ojczyzny. Przybył do Leith, portowego miasta prowadzącego ożywione stosunki handlowe z Francją, podając się za handlarza końmi, Jana Watsona. Wkrótce zaczął potajemnie odprawiać Msze św. w Edynburgu, ukrywając się u konwertyty Wilhelma Sinclaira. Po pewnym czasie przeniósł się do hrabstwa Renfrew (Renfrewshire) na zachodnim wybrzeżu Szkocji. Niestety w listopadzie 1614 roku zadenuncjował go królewski agent udający katechumena, Adam Boyd. Został aresztowany przez ludzi nasłanych przez protestanckiego biskupa Glasgow, Jana Spottiswoode’a i przetransportowany do więzienia w Paisley. Tam poddano go przesłuchaniom z torturami, chcąc wydobyć z księdza nazwiska katolików z którymi się spotykał. Aby złamać silną wolę „papisty” miażdżono mu nogi, zabraniano spać przez wiele dni i nocy. Uwięzionemu jezuicie udało się napisać w celi krótki list, który udało mu się przemycić poza mury i przez zaufanych ludzi przekazano je przełożonym zakonnym. Wydano je później - uzupełnione o informacje pozyskane od świadków wydarzeń - jako Raport z więzienia (Relatio incarcerationis).

Dnia 10 marca 1615 roku ks. Jan Ogilvie stanął przed sądem, za odmowę złożenia przysięgi supremacyjnej skazano go na karę śmierci (hanged, drawned i quatered). Jeszcze tego samego dnia przewieziono go na plac straceń i wykonano wyrok, a po egzekucji pochowano w zbiorowej mogile.

Szkockiego jezuitę beatyfikował 22 grudnia 1929 roku papież Pius XI, a kanonizował Paweł VI dnia 17 października 1976 roku.

Patron:
Jezuitów.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju zakonnym, z hierogramem IHS (godło jezuitów). Jego atrybutem jest: palma męczeństwa, różaniec jako wyraz szczególnego nabożeństwa do Matki Bożej, sznur na szyi oraz nóż (jako symbole narzędzi, jakimi zadano mu śmierć).