20 maja 2010

Św. Bernardyn ze Sieny OFMRegObs.

.
Święty kapłan i zakonnik (1380-1444).

Znany również jako: Apostoł Świętego Imienia, Apostoł Italii.

Dario di Giovanni, ok. 1470r.
Museum of Art w Los Angeles

Bernardyn degli Albizzeschi urodził się 8 września 1380 roku w Massa Marittima, w szlacheckiej rodzinie. Jego ojciec pełnił funkcję gubernatora miasta. Gdy św. Bernardyn miał trzy lata zmarła mu matka, trzy lata później ojciec, jego wychowaniem zajęło się pobożne stryjostwo. Przy szkole parafialnej ukończył szkołę podstawową. Studiował prawo kanoniczne i teologię w Sienie w latach 1396-99.

Dom rodzinny św. Bernardyna w Massa Marittima, Toskania

Po uzyskaniu licencjatu z prawa kanonicznego wstąpił do "Konfraterni Najświętszej Maryi". Celem stowarzyszenia było dążenie do doskonałości wewnętrznej oraz posługiwanie chorym w czasie zarazy. Podczas epidemii dżumy, jaka spadła na Sienę, razem z dwunastoma przyjaciółmi pracował w szpitalu Santa Maria della Scala, bez wytchnienia przez cztery miesiące. Zaraził się chorobą i tylko cudem z niej wyszedł. Później opiekował się swoją dziewięćdziesięcioletnią stryjenką Bartolomeą, która straciła wzrok i została przykuta przez chorobę do łóżka.

Cela św. Bernardyna w klasztorze św. Franciszka w Fiesole, Toskania

W 1402 roku wstąpił do zakonu franciszkanów w Sienie, rozdając wcześniej cały swój majątek. Rok później złożył śluby zakonne, a w następnym roku otrzymał święcenia kapłańskie. Przełożeni skierowali go do małego klasztoru w Capiola, nieopodal Sieny, gdzie spędził dwanaście lat. Po tym czasie został przeniesiony do klasztoru w Fiesole. Korzystając z wolnego czasu studiował Pismo Święte i Ojców Kościoła oraz dzieła teologiczne, zwłaszcza św. Bonawentury. Równocześnie dał się poznać jako dobry kaznodzieja, więc zapraszano go z kazaniami do okolicznych kościołów.

Antonio Vivarini, 1451-56
Kościół p.w. św. Franciszka (San Francesco della Vigna) w Wenecji

W 1406 roku w Aleksandrii w Piemoncie spotkał św. Wincentego Ferreriusza, który zapowiedział swój powrót do Francji i Hiszpanii i przepowiadając, że św. Bernardyn zastąpi go w głoszeniu Ewangelii na ziemi włoskiej. Prawie dwanaście lat minęło, zanim spełniła się jego przepowiednia.

Św. Bernardyn nauczający na rynku w Sienie
Sano di Pietro, 1445r.
Museo dell'Opera del Dumo w Sienie

W  1417 roku został mianowany kaznodzieją na całą Italię, pierwsze swoje kazanie jako misjonarz wygłosił w tym samym roku, 8 września w Mediolanie. Przemierzał cały kraj, zazwyczaj pieszo, nawołując do pokuty i zmiany życia, głosząc kilka kazań po trzy godziny dziennie.

Św. Bernardyn uzdrawia chorych w Imię Jezus
Mattia Preti, 1647-63
Museo Civico w Corregio, Emilia-Romania

Żywił szczególne nabożeństwo dla Imienia Jezus. Głoszenie kazań zawsze zaczynał od wypowiedzenia Go. Imię Jezus miał wypisane na tabliczce, którą często unosił w górę w czasie kazań. Dwanaście promieni symbolizowało dwunastu Apostołów i dwanaście artykułów Credo, a osiem mniejszych - błogosławieństwa ewangeliczne. Św. Bernardyn często też w kazaniach nawoływał do zwiększenia nabożeństwa do św. Józefa, rozpowszechniając jego kult.

Św. Bernardyn i św. Jan Kapistran (po lewej)
Alonso Cano
Museo Provinciale della Belle Arti w Grenadzie, Andaluzja

Oszczerstwa i pomawianie o herezję doprowadziły do procesu przed papieżem Marcinem V, w czerwcu 1427 roku , obrońcą św. Bernardyna był jego uczeń, św. Jan Kapistran. Zarzuty okazały się bezpodstawne, a dowody niewinności Świętego tak bezsporne, że ujęty jego pobożnością i pokorą Ojciec Święty poprosił o wygłoszenie misji w Rzymie.

Od 1430 roku pisał dzieła teologiczne, dotyczące głównie doktryny i moralności katolickiej, a także traktaty o Matce Bożej. Założył szkoły teologiczne w Perugii i Monteripido. Jego uczniem był św. Jakub z Marchii.

Św. Bernardyn na modlitwie przed Matką Bożą Loretańską
Guercino, 1618r.
Pinacoteca Civica w Cento, Emilia-Romania

W 1435 roku papież zaproponował św. Bernardynowi objęcie godności biskupiej w Urbino, Ferrarze i Sienie, ale ten za każdym razem pokornie odmawiał, mówiąc że cała Italia to jego diecezja.

W latach 1438-42 pełnił funkcję wikariusza generalnego zakonu. Dokonał głębokiej reformy zakonu franciszkańskiego, dając początek gałęzi Zakonu Braci Mniejszych Regularnej Obserwancji, nazywanych obserwantami (Ordo Fratrum Minorum Regularis Observantiae, OFMRegObs). Kładł bardzo duży nacisk na nauczanie teologii i prawa kanonicznego jako części regularnego programu nauczania.

W 1439 roku brał udział w soborze we Florencji, gdzie działał na rzecz zjednoczenia greckiego kościoła ortodoksyjnego z Kościołem Katolickim.

Uzdrowienie przy ciele św. Bernardyna
Sano di Pietro
kolekcja prywatna

Mimo, że mocno podupadł na zdrowiu nie przestawał głosić kazań. Swoje ostatnie misje rozpoczął w Massa Marittima, przez Neapol aż dotarł do Abruzji.

Zmarł 20 maja 1444 roku w wiosce San Silvestro. Jego ciało przeniesiono do Aquilii (L'Aquila), gdzie spoczywa do dzisiaj.

 Sarkofag z ciałem św. Bernardyna w bazylice p.w. św. Bernardyna w Aquilii

Został kanonizowany 24 maja 1450 roku przez papieża Mikołaja V, w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, wobec niezliczonych tłumów wiernych przybyłych na jubileusz powszechny, po zakończeniu schizmy bazylejskiej i papieskiej.

 Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

Pisma św. Bernardyna po raz pierwszy zebrano i opublikowano w 1501 roku w Lyonie przez franciszkanina Jana de La Haye.

Kult św. Bernardyna w Polsce
W 1453 roku przybył do Krakowa, na zaproszenie Kazimierza Jagiellończyka
i kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, wikariusz generalny obserwantów i legat papieski - św. Jan Kapistran. Przez kilka miesięcy, dzień w dzień, wzywał do pokuty, poprawy obyczajów i obrony chrześcijaństwa przed heretykami, Turkami i Żydami.
W czasie jego pobytu zgłosiło się do klasztoru 130 nowicjuszy. Drewniany kościół p.w. św. Bernardyna został całkowicie zrujnowany w czasie potopu szwedzkiego, nowy wzniesiono w 1680 roku. W ołtarzu głównym znajduje się posąg św. Bernardyna, w ołtarzu bocznym umieszczono obraz Świętego z XVIII wieku, jego wizerunek znajduje się również na parapecie chóru.

Kościół p.w. św. Bernardyna w Krakowie

W 1458 roku w Poznaniu wystawiono drewniany kościół p.w. św. Bernardyna, w latach 1471-73 zbudowano w jego miejscu kościół murowany p.w. Krzyża Św., św. Franciszka z Asyżu, św. Bernardyna ze Sieny i św. Andrzeja.

Relikwiarz św. Bernardyna
Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

W nowosądeckim Grybowie znajdował się kościół p.w. św. Bernardyna z połowy
XV wieku, a w nim cudowny obraz Świętego w srebrnej sukience, przyozdobionej wotami. Kościół został spalony w 1945 roku, miejsce gdzie znajdował się kościół upamiętnia kamienne obramowanie fundamentów.

Św. Bernardyn i św. Ludwik z Tuluzy
Alessandro Boncivino, XVw.

Patron:
Sieny, Massa Marittima, Aquili, Castelspiny, Trevignano Romano, kalifornijskiej diecezji San Bernardino. Pracowników łączności, tkaczy wełny oraz ludzi zajmujących się reklamą (od 1956). Wzywany w obronie przed krwotokiem, chorobami płuc
i piersi.

Ikonografia:
Przedstawiany w obserwanckim habicie franciszkańskim, często w towarzystwie innych świętych franciszkańskich. Jego atrybutem jest: krzyż, kolorowy chrystogram IHS z dwunastoma promieniami, gołębica, katedra, księga.

Św. Bonawentura, św. Bernardyn i św. Ludwik z Tuluzy
Andrea Camasci, XVIIw.
Kościół p.w. św. Katarzyny w Spello, Umbria

Cytaty:
Imię Jezus jest chwałą kaznodziejów. Ono sprawia, iż chwalebnym się staje słuchanie, jak i głoszenie Bożego słowa.

Lepsi są źli kapłani niż brak kapłanów. Gdyby wszystkich złych przegonić, pozostałoby niewielu. Bierz od nich dobro, mianowicie sakramenty i godność, pozostaw im ich zło. Pan Bóg już wszystko inne załatwi!

Pan Bóg dał nam dwoje uszu i jeden język, bo powinniśmy więcej słuchać niż mówić.

Kanonik Bernardyn Salviati (późniejszy abp Pizy) 
ze św. Marcinem, św. Bernardynem ze Sieny i św. Donacjanem z Reims (w niebieskich szatach)
Gerard David, ok. 1501r.
National Gallery w Londynie

Dzieła:
"O dokonałości chrześcijańskiej"
"Traktat o spowiedzi"
"Traktat o posłuszeństwie"
"Zwierciadło grzeszników"

Varia:
W grudniu 2009 roku w cyklu Verba Sacra - "Modlitwy Katedr Polskich w Poznaniu" fragmenty dzieła św. Bernardyna "O doskonałości chrześcijańskiej"
czytał ś.p. Janusz Zakrzeński

Uzdrowienie dziewczynki przez św. Bernardyna
Pietro Perugino, 1473r., fragm.
Galleria Nazionale dell'Umbria w Perugii, Umbria

Bernardyni:
Bernardynami we Francji i Italii nazywano cystersów. Regułę obserwancką zatwierdzono w 1415 roku na soborze w Konstancji, a w 1517 pozwolono im oddzielić się od franciszkanów konwentualnych i wybierać własnych przełożonych. Noszą habit z ciemnoszarym kapturem.

Obserwanci w Polsce zostali nazwani bernardynami (Ordo Fratrum Minorum Bernardinorum, OFMBern), od pierwszego kościoła obserwantów w Polsce, który założył w Krakowie św. Jan Kapistran. Pierwszym bernardynem na ziemiach polskich był Władysław Węgrzyn, później pierwszy przełożony klasztoru w Krakowie. Początkowo klasztory polskie należały do prowincji austriacko-czeskiej, ale papież Paweł II w 1667 roku rozdzielił ją na trzy wikariaty: austriacki, czeski i polski. W tym czasie w Polsce było już dwanaście klasztorów. Na krakowskiej kapitule wybrano pierwszego wikariusza prowincji polskiej, Mariana z Jeziorka. Był to najliczniejszy zakon w Polsce.

Grobowiec św. Bernardyna
Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

Nazwa bernardyni była używana również na Litwie i Węgrzech.

Za czasów Leona X było 45 prowincji obserwanckich z tysiącem klasztorów, sto lat później liczba prowincji wzrosła do 95, a klasztorów do dwudziestu trzech tysięcy. Punktem kulminacyjnym rozwoju zakonu był rok 1790, gdy prowincji było aż 170. Od czasów Józefa II zaczyna się prześladowanie i zamykanie klasztorów, rewolucja francuska skasowała ich wiele. Kulturkampf wydalił obserwantów z Niemiec, rządy Grevy'ego i Gambetty - z Francji, a w 1864 roku skasowano ich w Polsce.

Śmierć św. Bernardyna
Pinturicchio, 1487-89, fresk
Bazylika p.w. Matki Bożej Ołtarza Niebiańskiego (Santa Maria in Aracoeli) w Rzymie

Bernardyni oddali nieocenione usługi Kościołowi. Pomagali Stolicy Apostolskiej odbywając poselstwa w różne strony świata, występowali przeciw herezjom
i odszczepieństwom, w krajach pogańskich (zaraz po jezuitach) mieli największą liczbę misjonarzy i męczenników za wiarę.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Bernardyna"


 .