Św. Marceli I

.

Święty papież i męczennik (zm. w 309r.)

Znany również pod imieniem: Marcellus.

Następca papieża św. Marcelina, został wybrany w 308 roku.
Był trzydziestym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Rodem Rzymianin. Jego pontyfikat trwał niecały rok - od 27 maja 308 roku do 16 stycznia 309. Według "Liber Pontificalis" św. Ireneusza z Lyonu Marceli I objął rządy po długim wakansie, spowodowanym prześladowaniami, jakie za cesarza Dioklecjana przeprowadzał na terenie Rzymu jego współrządca Maksymian i trzydziestym pierwszym papieżem.

Św. Marceli I zreorganizował rozbitą administrację kościelną w Rzymie i roztoczył opiekę nad cmentarzami kościelnymi oraz zarządził, aby każdy cmentarz był oddany pod opiekę kleru najbliższego kościoła parafialnego (titulus).

Spokój w prześladowaniach spowodowany zmianą rządzących nie trwał długo. Jedną z pierwszych ofiar nowej fali prześladowań za Maksencjusza był papież. Kościół został wyjęty spod prawa, a św. Marcelego pod zarzutem organizowania Kościoła i upartego trwania przy Chrystusie skazano na banicję. Umarł 16 stycznia 309r. z powodu strasznych warunków w jakich przyszło mu żyć na wygnaniu, dlatego przyznano mu tytuł męczennika.

Bazylika św. Piotra, Rzym

Po śmierci jego ciało sprowadzono z powrotem do Rzymu i pochowano obok papieża Marcellinusa na cmentarzu Pryscylii. Donatyści próbowali zszargać pamięć obu papieży, twierdząc że wydali prześladowcom święte księgi, ale zachowane przekazy temu przeczą.

Papież św. Damazy I kazał umieścić na grobie św. Marcelego napis opiewający jego zasługi, znany był on jeszcze w VII w., ponieważ nagrobek przechowywano w małym kościółku, do którego płynęły rzesze pielgrzymów. Relikwie zostały przeniesione do kościoła św. Marcelego (San Marcello al Corso) i złożone pod ołtarzem, gdzie są przechowywane do dziś. Część relikwii przechowywano w Cluny, Namurs i Mons.

Kościół San Marcello al Corso, Rzym

ołtarz główny

Legenda podaje, że cesarz zamienił kościół na stajnie, a św. Marceli był tam stajennym.

Patron:
Raciborza, stajennych.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju papieskim przy ośle lub koniu, stojącego w stajni.

Varia:
W Polsce szczególną czcią św. Marceli cieszył się w Raciborzu. Znajdowała się tam kaplica pod jego wezwaniem w kościele Wniebowzięcia NMP. Właśnie w dzień św. Marcelego - 16 stycznia 1241r. - Tatarzy oblegali miasto. Nagle na niebie, w obłokach pojawił się Święty w tak groźnej postawie, że Tatarzy przelękli się tak bardzo, że uciekli w popłochu. Odtąd, aż do roku 1871r. dzień 16 stycznia miasto obchodziło jako święto z uroczystą procesją. Na raciborskim rynku stoi barokowa kolumna maryjna z figurą św. Marcelego na cokole.
.

Św. Paweł Pustelnik

.

Święty pustelnik (zm. 342r.)

Znany również pod imieniem: Paweł z Teb, Paweł Anachoreta.

Urodził się w Dolnych Tebach ok. 230r. w zamożnej chrześcijańskiej rodzinie, odebrał bardzo staranne wychowanie, biegle władał greką i egipskim. Gdy miał 15 lat zmarli mu rodzice i odziedziczył po nich cały majątek. Nim skończył 22 lata wybuchły straszne prześladowania chrześcijan za cesarza Decjusza.

Meister von Messkirch, 1535-40r.

Skrzydło ołtarza z kościoła św. Marcina w Ulm

Paweł schronił się najpierw w domu na wsi, ale gdy dowiedział się, że chce go wydać jego szwagier Piotr, aby przejąć majątek, udał się na pustynię i tam zamieszkał w jaskini. Spędzał czas na modlitwie, żywił się owocami palm. Po trzydziestu latach palma uschła,a w pobliżu nie było żadnych drzew, pustelnik został pozbawiony żywności. Ale Bóg nie opuścił swojego sługi i polecił krukowi, aby mu codziennie przynosił pół bochenka chleba.

 Mattia Preti, 1656-60

Art Gallery of Ontario, Toronto

W tym samym czasie żył Antoni, również pustelnik, nic nie wiedząc o Pawle, przekonany że w jego doskonałej dążności do oderwania się od świata i zaparcia się samego siebie, nikt mu nie zdoła dorównać. Ale Bóg objawił mu, że na tej samej pustyni (puszczy) żyje pustelnik doskonalszy od niego i kazał mu go poszukać.
Św. Antoni posłuszny poleceniu wyruszył w drogę, a kierowany Opatrznością już trzeciego dnia odnalazł Pawła. I starcy przywitali się, a kruk tego dnia przyniósł cały bochenek chleba.

Św. Antoni i św. Paweł - Diego Velasquez, 1635-38

Museo del Prado, Madryt

Następnego dnia Paweł rzekł do Antoniego, że zbliża się godzina jego śmierci, ponieważ Bóg objawił mu, że zobaczy przed śmiercią Antoniego i ten go pogrzebie. Kazał mu wrócić po płaszcz, który tamten dostał od Atanazego, aby mógł w niego zawinąć jego ciało po śmierci.
Antoni uczynił tak ja mu Paweł kazał, gdy wrócił zastał go na klęczkach, ale już bez duszy. Owinął ciało w płaszcz i zmówił modlitwy. Niestety nie miał żadnych narzędzi, aby wykopać grób, ponieważ obawiał się, że dzikie zwierzęta rozszarpią ciało Pawła. Ukląkł i długo się modlił, aż dwa lwy nadbiegły i wykopały dół, w którym złożył ciało Pawła.

Św. Paweł zmarł w 342r., mając 113 lat.

Cesarz Justynian I na miejscu jaskini wybudował klasztor i kościół pod jego wezwaniem. Jego relikwie miano w XII w. przewieźć do Konstantynopola, a w 1240r. krzyżowcy przewieźli je do Wenecji, skąd w 1381r. wywieziono je do Budapesztu. Relikwię głowy otrzymał król Karol IV Luksemburski i umieścił ją w kaplicy zamkowej w Karlsteinie, skąd Ludwik Węgierski przeniósł ją na zamek w Budzie. Spłonęły one jednak podczas najazdu  tureckiego w 1526r. Zachowały się jedynie nieliczne i drobne części relikwii.

Spotkanie św. Antoniego ze św. Pawłem - Sassetta, 1445r.

National Gallery of Art, Waszyngton

Patron:
Filipin, zakonu paulinów, tkaczy, powroźników, wikliniarzy i wytwórców koszy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako stary mężczyzna przyodziany w liście lub skóry, z bochenkiem chleba przynoszonym przez kruka, siedzący nad rzeką pod palmą z leżącym obok bochenkiem chleba, zmarły z dwoma lwami obok siebie, ze św. Antonim.

Varia:
W klasztorze na Jasnej Górze (a także w 70 innych wspólnotach paulińskich) co roku odprawiana jest nowenna do św. Pawła Pustelnika, tzw. Pawełki. Każdego dnia modlitwa rozpoczyna się uroczystą procesją do kaplicy Świętego, która jest udekorowana w kolorach flagi paulińskiej, na której biały kolor symbolizuje biel habitu, żółty - pustynię egipską, zielony - palmę, która żywiła św. Pawła oraz czarny jak kruk, który przynosił mu codziennie chleb. Celebrans okadza wystawione relikwie, po czym intonuje jeden z dwóch hymnów z XVII w. o prześladowaniach chrześcijan za czasów Decjusza ("Decjusza gniew...") i życiu św. Pawła ("Śpiewajcie Synowie Ducha Pawłowego"). Na koniec nabożeństwa następuje ucałowanie relikwii przez wiernych. Drogocenny relikwiarz pochodzi z XVII w. i wykonany jest na wzór herbu zakonu: palmy z dwoma lwami po bokach i kruk z chlebem w dziobie.

Uroczystość zewnętrzna z udziałem wiernych, duchowieństwa i konfratrów jest obchodzona w pierwszą niedzielę po 15 stycznia.

Relikwiarz z relikwiami św. Pawła

Klasztor OO. Paulinów, Jasna Góra, Częstochowa

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Pawła Pustelnika"
św. Hieronim "Żywot św. Pawła pierwszego pustelnika"
 .

Św. Hilary z Poitiers

.

Święty biskup, wyznawca i doktor Kościoła (310-367).

Urodził się w 315r. w jednej z najznamienitszych rodzin nie tylko w Poitiers (Pictavium), ale w całej Galii. Studiował retorykę i filozofię. W swoich poszukiwaniach prawdy zetknął się z chrześcijaństwem i zaczął gorliwie studiować Pismo Święte, porzucając neoplatonizm. Przed swoją konwersją ożenił się w wieku 30 lat, a wkrótce potem wraz z żoną przyjął Chrzest święty. W swoich pismach przyznawał się, że wyznawał bałwochwalstwo i pokazywał etapy jakimi zbliżał się do prawdziwej wiary.

Św. Hilary przyjmuje sakrę biskupią.

"Żywoty świętych" Richard de Monbaston, XIV w.

Wyróżniał się tak niezwykłą cnotą i mądrością, że pomimo tego iż był żonaty, wybrano go biskupem Poitiers, ok. 350r. Od tego momentu żył w czystości.

Kościół nękała w tym czasie herezja ariańska, zaprzeczająca bóstwa w Chrystusie. Na synodzie w Mediolanie w 355r. cesarz Konstancjusz zażądał od biskupów potępienia św. Atanazego. Hilary był największym obrońcą wiary na Zachodzie, i za to oraz za obronę Atanazego został pozbawiony biskupstwa i wygnany do Frygii w 356r., wraz ze św. Rodaniuszem, biskupem Tuluzy. Dzięki jego pismom i kazaniom Galia ustrzegła się herezji, dlatego otrzymał przydomek "Obrońca Galii" i "Atanazy Zachodu", a św. Hieronim nazywa go "Eloquentiae latinae Rhodanae". 

Św. Hilary walczący z heretykami.

"Złota legenda" Jakub de Voragine, XIV w.

Po powrocie z wygnania zwołał w 360r. synod w Paryżu, na którym biskupi Galii przyjęli nicejskie Credo, a biskupa Arles Saturnina uparcie trwającego w herezji ekskomunikowano.

Przyjaźnił się ze św. Marcinem, biskupem Tours. Ochrzcił go i był jego kierownikiem duchowym. Zachęcił go do założenia klasztoru w Liguge.

Św. Hilary udziela niższych święceń św. Marcinowi.

Katedra św. Gracjana w Tours, XVII w.

Św. Hilary zmarł pod koniec 367r. Pochowano go w bazylice cmentarnej w Poitiers, noszącej obecnie jego imię. Duża część relikwii została zniszczona w 1562r. przez hugenotów, ocalała tylko ta część którą wcześniej przeniesiono do kościoła p.w. św. Dionizego w Paryżu i do kościoła p.w. św. Jerzego w Le Puy, z tego ostatniego miejsca sprowadzono relikwie z powrotem do Poitiers w 1698r. Św. Grzegorz z Tours podaje, że część relikwii doznawała czci w kościele w Limousin.

Św. Hilary należy do pierwszych wyznawców, którym Kościół zaczął oddawać cześć publiczną, liturgiczną. Dotąd było to niemal wyłącznym przywilejem męczenników. Uchodzi za pierwszego twórcę hymnów kościelnych.

Relikwiarz św. Hilarego.

Krypta w kościele p.w. św. Hilarego Wielkiego w Poitiers

13 maja 1851r. papież Pius IX przyznał mu tytuł Doktora Kościoła.

Patron:
Dzieci opóźnionych w rozwoju. Wzywany do obrony przed wężami i w razie ukąszenia przez węża, w zagrożeniu wścieklizną.Opiekun francuskich miast Poitiers, La Rochelle i Lucon, włoskich Argusto i Vervio.

Ikonografia:
Przedstawiany w szatach biskupa, z książką w dłoni, przepędzający węże. Czasami jako pogromca smoków oraz wskrzeszający martwo urodzone dziecko.

Kościół p.w. św. Michała w Mondsee, Austria

F.A. Koch, XVII w.

Cytaty:
Bóg nie potrafi być niczym innym jak tylko miłością, nie potrafi być nikim innym jak Ojcem, jest nim w całej pełni. Słowo to wylucza wszelki kompromis, w którym Bóg byłby ojcem tylko w niektórych aspektach, a w innych nie. (De Trinitate)

Spraw, Panie bym pozostał zawsze wierny temu, co wyznałem w symbolu mojego odrodzenia, gdy zostałem ochrzczony w Ojcu, Synu i Duchu Św. Obym wielbił Ciebie, nasz Ojcze, a razem z Tobą Twojego Syna; obym zasłużył na Twego Ducha Świętego, który pochodzi do Ciebie przez Twego Syna Jednorodzonego. (De Trinitate)

Dzieła:
"De Trinitate libri XII" - o Trójcy Świętej
"De synodis" - komentarze do dokumentów synodów z IV w.
"Tractatus super Psalmos" - komentarze do 58 psalmów

"Godzinki Etienne Chevaliera"

Jean Fouquet, XVw.

O św. Hilarym:
Hilary z Poitiers wzywa nas, abyśmy umacniali się w wierze w Boga Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Wiara jest łaską, a ożywia ją modlitwa i świadectwo.

Ojciec Święty Benedykt XVI na audiencji generalnej, 10 października 2007r.

Varia:
Od daty jego wspomnienia liczone są terminy na uniwersytecie w Oxfordzie, gdzie "Hilary Terms" oznacza trymestr od pierwszej do dziewiątej niedzieli po św. Hilarym. W ten sposób dzieliły rok sądy Anglii i Walii (oprócz św. Hilarego opierano się na Wielkanocy, święcie Trójcy Świętej i św. Michale Archaniele).

Literatura:
św. Hieronim "De viris illustribus" (rozdz.100)
Sulpicjusz Sewerus "Kronika"
.

Św. Kentigern z Glasgow OSB

.

Święty biskup i mnich (ok. 518-614).

Znany również jako: Mungo, Cantigernus, Cyndeyrn Garthwys.

Jego matka św. Tenewa (Thaney) była córką króla Leudona. Uwiedziona przez Owaina mab Urien, zaszła w ciążę, co tak rozwścieczyło jej ojca, że zrzucił ją z urwiska Traprain Law. Cudem przeżyła upadek i łódką przepłynęła rzekę Forth, docierając do Culross. Tutaj urodziła syna - Kentigerna.

Gdy chłopiec podrósł został oddany pod opiekę św. Serwana (Serfa). W wieku dwudziestu pięciu lat rozpoczął pracę misyjną nad rzeką Clyde, w pobliżu dzisiejszego Glasgow. Przez następców św. Niniana został konsekrowany na biskupa w roku 540, a swoją siedzibę wzniósł u zbiegu rzeki Clyde i Molendinar Burn, w miejscu gdzie stoi obecnie katedra). Przez trzynaście lat pracował nad nawracaniem mieszkańców swej diecezji. Mieszkał w małej celi, wiele godzin spędzając na modlitwie, postach i umartwieniu.

 Kelvingrove Art Gallery w Glasgow

Silny ruch antychrześcijański w Strathclyde zmusił św. Kentigerna do opuszczenia swej biskupiej siedziby. Udał się przez Kumbrię do Walii, gdzie przez pewien czas przebywał u św. Dawida, potem przeniósł się do Gwynedd. Wybudował klasztor w Llanelwy i został jego pierwszym opatem. Po jakimś czasie postanowił wyruszyć w pielgrzymkę do Rzymu. Porzucił ten zamiar, gdy nowy król Strathclyde poprosił go o powrót do biskupstwa mu przynależnego.

Pod koniec swego życia spotkał się ze św. Kolumbanem.

Katedra p.w. św. Kentigerna w Glasgow

Miejsce gdzie był pochowany Święty

Zmarł w niedzielę, 13 stycznia 614 roku. Pochowano go w katedrze, a jego grób aż do czasów reformacji był miejscem licznych pielgrzymek.

Patron:
Glasgow, osób oskarżonych o zdradę. Wzywany w obronie przed bandytami.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa. Jego atrybutem jest: mitra, pastorał, rudzik, dzwonek, drzewo, łosoś.

 Herb Glasgow

Varia:
Św. Kentigern i cztery cudy jakich dokonał, a symbolizowanych przez ptaka, drzewo, dzwonek i rybę, są umieszczone w herbie Glasgow. Ptak przypomina o rudziku św. Serwana, którego przypadkiem zabili mnisi, zrzucając winę na św. Kentigerna. Chłopiec modlił się długo nad ptakiem, aż ten ożył. Rybę złowił sam Święty i w jej wnętrzu znalazł pierścień królowej Languoreth, którą mąż podejrzewał o zdradę.Wcześniej zrozpaczona królowa poprosiła św. Kentigerna o pomoc, a ten dzięki cudownemu odnalezieniu pierścienia pomógł przywrócić jej dobre imię. Dzwonek został podarowany świętemu biskupowi przez papieża, używano go podczas pogrzebów. Z kolei drzewo symbolizuje wydarzenie z dzieciństwa św. Kentigerna. Wyznaczony do pilnowania ognia w klasztorze św. Serwana, zasnął i ogień wygasł. Przestraszony chłopiec zerwał kilka zamrożonych gałązek leszczyny i wrzucił w wygaszone palenisko, a ogień znowu zapłonął.

.

Św. Benedykt z Wearmouth-Jarrow OSB

.

Święty opat i wyznawca (628-690).

Znany również pod imieniem: Benet Biscop, Biscop Baducing.

Biscop Baducing urodził się w rodzinie angielskiej szlachty. Dorastał na dworze króla Bernicji Oswy z Nortumbrii, ciesząc się jego względami i poważaniem. Po pielgrzymce do Rzymu, mając 25 lat, zrzekł się swego majątku i pozycji, poświęcając się modlitwie i studiowaniu Pisma Świętego. W 666r. wstąpił do francuskiego klasztoru św. Honorata niedaleko Cannes, przyjmując imię Benedykt (Benet), spędzając wśród mnichów dwa lata.

W 668r. wyruszył do Anglii z nowo mianowanym przez papieża św. Witaliana arcybiskupem Canterbury Teodorem, pochodzącym z Grecji, jako jego tłumacz i doradca. Po objęciu przez Teodora stolicy arcybiskupiej, mianował on Benedykta opatem u św. Piotra i Pawła w Canterbury, funkcję tę sprawował dwa lata.

Św. Benedykt niesie Bazylikę św. Piotra z Rzymu do Anglii

Fresk, anonim, VIII w.

W 674r. król Nortumbrii Egfryd podarował Benedyktowi ziemię w Wearmouth, wybudował on na niej klasztor św. Piotra, wybudowany na wzór europejski i stanowiący wzorzec dla innych klasztorów. Papież w 678r. zwolnił klasztor z kontroli zewnętrznej. Król był tak zachwycony sukcesem klasztoru św. Piotra, że podarował Benedyktowi ziemię w Jarrow i polecił wybudować drugi klasztor. Wzniesiono siostrzany klasztor pod wezwaniem św. Pawła, Benedykt mianował Ceolfryda przełożonym i polecił mu wraz z 20 mnichami (wśród nich znajdował się młody Beda, nazywany później Czcigodnym) udać się do Jarrow.

Nowe klasztory zostały zbudowane przez sprowadzonych z Francji rzemieślników z kamienia, co było nowością w Anglii, a kościoły doświetlono oknami ze szkła. Benedykt starał się wprowadzić jak najwięcej z rzymskiego rytuału do angielskiego kultu. Z piątej i ostatniej swojej podróży do Rzymu w 679r. przywiózł relikwie, mszały, obrazy, szaty i paramenta liturgiczne. Zaprosił Jana Archikantora z Bazyliki św. Piotra w Rzymie, aby nauczył jego mnichów śpiewu liturgicznego.
Klasztor posiadał skryptorium i wielką bibliotekę, zawierająca kilkaset woluminów, a rękopisy kopiowane w skryptorium były bardzo cenione na kontynencie, zwłaszcza Kodeks Amiatyński - najstarszy zachowany manuskrypt zawierającym pełny tekst Wulgaty.

Witraż z katedry p.w. św. Jana Chrzciciela w Norwich

Benedykt wyjeżdżając do Rzymu w 686r. mianował Ceolfryda na opata Jarrow, a Eosterwina na opata Wearmouth, ale jeszcze przed swoją śmiercią mówił, że oba klasztory powinny funkcjonować jako jeden klasztor w dwóch miejscach.

Wearmouth-Jarrow mocno ucierpiało podczas najazdu Duńczyków w 860r., zostało całkowicie opuszczone pod koniec IX w. Niektóre źródła podają, że przez jakiś czas przebywało tam kilku mnichów. Opactwo ostatecznie rozwiązał Henryk VIII.

Jarrow

 Jarrow - tablica - kamień węgielny.
Obecnie wmurowana w łuku prezbiterium.

Benedykt z powodu postępującego paraliżu ostatnie trzy lata swojego życia spędził przykuty do łóżka. Swoje cierpienie znosił z wiarą i cierpliwością. Nie przeszkodziło mu to w dalszej pracy nad Regułą i zakupie książek do klasztornej biblioteki.

Zmarł 12 stycznia 690r. w Wearmouth i został tam pochowany. Jego relikwie przeniesiono w 980r. do opactwa w Thorney. Opactwo w Glastonbury było również w posiadaniu relikwii św. Benedykta.

Jego klasztory pod bezpośrednim patronatem papieża rozpoczęły złoty wiek Kościoła w Anglii.

Wearmouth

Część wieży i zachodnia ściana zachowały się od VII w.

Patron:
Angielskich benedyktynów, muzyków i malarzy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako benedyktyński opat (czasami w stroju biskupim) stojący nad rzeką Tyne, z dwoma opactwami w tle. Lub też ze swoim uczniem - Bedą Czcigodnym.
.