Św. Oliwer Plunkett

.

Święty biskup i męczennik (1625-1681).

Znany również jako: Oileabhear Pluincead.

Urodził się 1 listopada 1625 roku w irlandzkim Loughcrew, w hrabstwie Meath, w dobrze sytuowanej rodzinie Jana i Tomasiny, jako drugi z sześciorga dzieci. Jego rodzina była spokrewniona z wieloma szlachetnymi rodami Irlandii. Do szesnastego roku życia nauczycielem Oliwera był Patryk Plunkett, opat z opactwa NMP z Dublina, jego kuzyn.

W tym okresie Irlandią wstrząsała wojna konfederacka (1641-48) pomiędzy irlandzkimi katolikami a protestanckimi osadnikami z Anglii i Szkocji, a w 1647 roku wojska angielskie odnosiły zwycięstwa w kolejnych bitwach. Wielu krewnych młodego Oliwera było zaangażowanych po stronie katolickiej. Papieskim wysłannikiem do Konfederacji Irlandii został oratorianin, ks. Piotr Scarampi. To pod jego opieką, jako kandydat do stanu kapłańskiego Oliwer wyruszył do Rzymu w 1647 roku.

Edward Luttrell, 1681r.

National Portrait Gallery w Londynie

Został przyjęty do jezuickiego Kolegium Irlandzkiego w Rzymie, szybko okazując się bardzo zdolnym uczniem. W marcu 1651 roku otrzymał niższe święcenia kapłańskie, a trzy lata później wyższe, 1 stycznia 1654 roku został księdzem. Biskupi irlandzcy mianowali go jako reprezentanta Irlandii w Rzymie. W międzyczasie Oliwer Cromwell (1649-53) toczył swoją antykatolicką krwawą kampanię w Irlandii, w rezultacie czego publiczne praktyki religijne zostały zakazane, a duchowieństwo katolickie wymordowano. W tej sytuacji Oliwer Plunkett pozostał w Rzymie, gdzie od 1657 roku wykładał teologię. W okresie restauracji Stuartów skutecznie zabiegał o sprawę irlandzkiego Kościoła. W Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (Congregatio de Propaganda Fide, od 1988 roku - Kongregacja ds. Ewangelizacji Narodów) dnia 9 lipca 1669 roku został mianowany arcybiskupem Armagh i prymasem Irlandii, a 30 listopada tego samego roku miała miejsce jego konsekracja w katedrze w Gandawie przez biskupa Eugeniusza Alberta d'Allamont.

Dotarł  do Irlandii 7 marca 1670 roku, paliusz przyznano mu na konsystorzu 28 lipca 1670. Polecił zakładanie szkół dla chłopców i seminaria, pragnąc rozwiać szerzącą się ignorancję i liczne kontrowersje dotyczące zagadnień z zakresu teologii moralnej. Złagodzenie "praw karnych" (tzw. Penal Laws) z 1559 roku wymierzonych w katolików, pozwoliło na otwarcie kolegium jezuickiego w Drogheda (1670). W rok od założenia kolegium miało ono już 150 uczniów, w tym ponad czterdziestu z rodzin protestanckich. W 1673 roku Izba Gmin uchwaliła Akt Próby (Test Act), prawo wymagające od każdego urzędnika i wojskowego udziału w protestanckim nabożeństwie, nakazując jednocześnie złożenie deklaracji wierności zasadom kościoła anglikańskiego i wyrzeczenia się dogmatu o Przeistoczeniu. Zabroniono również oddawania czci Matce Bożej i Świętym. Pozbawiano katolików możliwości obejmowania urzędów cywilnych i wojskowych, a także pozbawienie biernego prawa wyborczego.

Z powodów doktrynalnych prymas Irlandii zaprotestował przeciwko nowym przepisom, wskutek czego kolegium w Drogheda zostało zrównane z ziemią, a on sam został zmuszony do ukrywania się. W 1678 roku uchwalono prawo zakazujące zasiadania katolikom w parlamencie i nakazujące jednocześnie złożenie wszystkim posłom przysięgi z Aktu Próby.

Relikwie św. Oliwera Plunketta

Kościół w Oldcastle, Meath

Mimo, że wyznaczono cenną nagrodę za jego głowę, św. Oliwer nie opuścił Irlandii. Został aresztowany w Dublinie 6 grudnia 1679 roku i uwięziony na zamku w Dublinie. Zdążył udzielić Ostatniego Namaszczenia umierającemu arcybiskupowi Dublina, Piotrowi Talbotowi, aresztowanemu ponad rok wcześniej. Prymasa Irlandii osądzono w Dundalk na podstawie zeznań krzywoprzysięzców, za rzekome spiskowanie przeciw państwu i plany sprowadzenia żołnierzy francuskich. Lord Shaftesbury, Antoni Ashley Cooper, wiedząc jak trudne będzie skazanie św. Oliwera w Irlandii, gdzie charakter świadków był znany, nakazał przetransportowanie go do więzienia Newgate w Londynie. Pierwszy z powołanych sądów nie znalazł żadnych dowodów na zarzucaną mu zdradę, dopiero za drugim razem, w czerwcu 1681 roku, udało się zebrać sędziów, którzy wydali wyrok śmierci za zdradę stanu, jakiej jakoby miał się dopuścić św. Oliwer, propagując wiarę katolicką.

Relikwia głowy św. Oliwera Plunketta

Kościół pw. św. Piotra w Drogheda, Leinster

W dniu 1 lipca 1680 roku arcybiskup Oliwer Plunkett, prymas Irlandii, został powieszony, podtopiony i poćwiartowany w Tyburn. Naoczny świadek egzekucji pisał, że postawa Świętego i ostatnie jego słowa wygłoszone przed śmiercią, pociągnęły tak wiele serc, że nie zdołałby tego samego uczynić przez wiele lat apostolstwa.

Jego rozczłonkowane ciało pochowano w dwóch cynowych skrzynkach, obok pięciu jezuitów, którzy zginęli przed nim. W 1683 roku skrzynki potajemnie wydobył ks. Corker i przeniósł do klasztoru benedyktynów w niemieckim Lamspringe, nieopodal Hildesheim. Głowę ofiarował dominikaninowi i dawnemu przyjacielowi św. Oliwera, kardynałowi Norfolk, który przebywał w Rzymie, stamtąd później przewieziono ją do Armagh, a 29 czerwca 1921 roku do Drogheda, do kościoła pw. św. Piotra. Większość relikwii złożono w opactwie Downside.

Ołtarz z relikwiami

Klasztor w Lamspringe, Dolna Saksonia

9 grudnia 1886 roku papież Leon XIII podpisał dekret o rozpoczęciu procesu beatyfikacyjnego. Papież Benedykt XV ogłosił prymasa Irlandii błogosławionym w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, 23 maja 1920 roku, w Rzymie. Kanonizacja miała miejsce 12 października 1975 roku w Rzymie, a dokonał jej papież Paweł VI.

Patron:
Archidiecezji Armagh.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupim. Jego atrybutem jest: krzyż, paliusz, mitra, dyscyplina, księga.

Varia:
Św. Oliwer Plunkett był ostatnim katolikiem uwięzionym i zamordowanym w Tyburn oraz pierwszym beatyfikowanym irlandzkim męczennikiem za wiarę i pierwszym nowym irlandzkim świętym po prawie siedmiuset latach.
.