Św. Petronela z Rzymu

.

Święta dziewica i męczenniczka (I w.)

Znana również jako: Petronella, Petronilla, Aurelia Petronilla, Perrine, Peroline.

"Liber chronicarum" (Kronika norymberska), 1493r.

Jedna z legend mówi, że była duchową córką św. Piotra, wyleczoną cudem
z porażenia mózgowego i nawróconą przez niego. Jaśniała blaskiem cnót
i uczynkami miłosierdzia wśród pierwszych chrześcijan. Zginęła ponieważ nie chciała poślubić Flaccusa, chcąc całkowicie oddać się Panu Jezusowi.

Św. Petronela i chorzy

"Żywoty świętych" Ryszard de Montbaston, XIVw.

Została pochowana przy drodze ardeatyńskiej (Via Ardeatina), nieopodal miejsca pochówku św. Nereusza i Achilleusa, gdzie później zbudowano kościół i cmentarz pod wezwaniem Świętej. Papież św. Paweł I kazał przenieść doczesne szczątki
św. Petroneli do kościoła św. Piotra na wzgórzu watykańskim w 757 roku, po tym jak król Pepin Mały wybrał ją sobie za patronkę.

Śmierć św. Petroneli

Simone Agnoni

Ermitaż w Sankt Petersburgu

Kaplica ku jej czci stała się miejscem pochówku królów francuskich. Po przebudowie bazyliki w XVI wieku relikwie św. Petroneli przeniesiono do ołtarza w prawej bocznej nawie, nieopodal słynnej kopuły. Msza św. sprawowana we wspomnienie św. Petroneli jest ofiarowana w intencji Francji i Francuzów mieszkających w Rzymie.

Ołtarz św. Petroneli

Bazylika p.w. św. Piotra w Rzymie

Mal. Guercino, 1623r., mozaika: Cristofari, 1730r.

W Rytwianach, w kościele p.w. Zwiastowania NMP położonym na terenie pokamedulskiego klasztoru św. Petronela jest przedstawiona na siedemnastowiecznym fresku w nawie głównej.
W kościele p.w. św. Mikołaja w Łomnej znajduje się kopia obrazu Guercina, przedstawiającego pogrzeb i powitanie w niebie Świętej.
W Topolnie w kościele Nawiedzenia NMP wizerunek św. Petroneli umieszczono na regencyjnym feretronie z 1730 roku.

Powitanie św. Petroneli w Niebie

Kościół p.w. św. Petroneli w Trabii, Sycylia

kopia obrazu Guercina

Patronka:
Delfinów Francji (na jej sarkofagu miał być wyryty delfin), traktatów zawieranych pomiędzy Francją a Stolicą Apostolską, alpinistów, pielgrzymów, podróżnych. Wzywana w obronie przed gorączką. 

Kościół p.w. św. Petroneli w Whepstead, Suffolk

Ikonografia:
Przedstawiana jako młoda dziewczyna w tunice. Jej atrybutem jest: palma, delfin, krzyż, wieniec z róż.

 .

Św. German z Paryża

.

Święty biskup i wyznawca (496-576).

 Bazylika p.w. św. Klotyldy w Paryżu

Urodził się w 496 roku w Autun. Studiował w Avalon i w Luzy, pod kierunkiem swego wuja, ks. Scapilion. W wieku trzydziestu czterech lat został wyświęcony przez
św. Agrypina z Autun, przyjął godność opata w benedyktyńskim klasztorze
p.w. św. Symforiana. Był tam nauczycielem św. Droktoweusza.

Znany ze swej pobożności i surowości, dla potrzebujących był nadzwyczaj wspaniałomyślny, dla swojej szczodrości nazwano go "ojcem biednych".
Mnisi z klasztoru zbuntowali się przeciw takiej hojności i próbie wzmocnienia dyscypliny, a św. Germana zmusili do opuszczenia klasztoru.

Sakra św. Germana

"Speculum historiale" Wincenty z Beauvais, XVw.

Po śmierci Euzebiusza w 555 roku, biskupa Paryża, król Childebert wyznaczył jego następcą św. Germana. Przekonał króla do wyeliminowania praktyk pogańskich. Nauczał i wyświęcił św. Bertranda z Le Mans.

Św. German błogosławi chorych

"Złota legenda" Jakub de Voragine, Macon, XVw.

Childebert oblegał w 542 roku Saragossę, gdy dowiedział się że mieszkańcy oddali się pod opiekę św. Wincentego, odstąpił od oblężenia i oszczędził miasto. W dowód wdzięczności biskup Saragossy podarował mu dalmatykę Świętego. Król postanowił ufundować kościół p.w. św. Wincentego, którego budowę ukończono w 558 roku,
a 23 grudnia św. German dokonał uroczystej konsekracji. W pobliżu kościoła wzniesiono opactwo.

Brał udział w III (557) i IV (573) synodzie paryskim oraz w synodzie w Toul w 566.

 Kościół Saint-Germain-des-Pres w Paryżu

Zmarł 28 maja 576 roku. Został pochowany kaplicy św. Symforiana w przedsionku kościoła p.w. św. Wincentego, w 754 roku przeniesiono jego doczesne szczątki do ołtarza głównego. Kościół w 1014 roku przebudowano, a w 1163 papież Aleksander III poświęcił go św. Germanowi.

Patron:
Więźniów, muzyków. Wzywany w obronie przed ogniem i gorączką.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupim. Jego atrybutem jest: paliusz, pastorał, mitra, łańcuchy, chory chłopiec, płonący dom.

Varia:
Siedemdziesiątym szóstym opatem Saint-Germain-de-Pres został król Jan Kazimierz, gdy po swojej abdykacji w 1669 roku opuścił Polskę. W kościele znajduje się jego serce, ciało sprowadzono do Polski.

Klasztor skonfiskowano na początku rewolucji francuskiej w 1789 roku, przeznaczając go na więzienie. Przetrzymywano w nim księży uwięzionych na rozkaz Zgromadzenia Konstytucyjnego. We wrześniu 1792 roku kilkusetosobowy tłum wtargnął na teren więzienia i w bestialski sposób zamordował dwudziestu czterech duchownych. W masakrach wrześniowych zginęło w sumie ponad 1400 osób.

Św. Eleuteriusz

.

Święty papież i męczennik (zm. 189).

Następca papieża św. Sotera, został wybrany w 175 roku.
Był trzynastym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Urodził się w Nikopolis w Epirze. Był diakonem Kościoła za papieża św. Aniceta
i św. Sotera.

Za jego pontyfikatu gwałtownie szerzyły się w Galii herezje enkratytów
(sekta gnostyczno-ascetyczna odrzucająca wino i pokarmy mięsne, uznawali małżeństwo za wymysł szatana, a podczas Mszy Św. używali wody zamiast wina, stąd nazywano ich również akwarianami) i montanistów (sekta profetyczna, zalecająca męczeństwo, odmawiająca rozgrzeszenia za ciężkie grzechy, odrzucający kościelną hierarchię), z tego powodu przybył w 177 roku do Rzymu po radę i ratunek, wówczas jeszcze kapłan, św. Ireneusz z Lyonu.

Według św. Bedy Czcigodnego i "Liber pontificalis" św. Eleuteriusz zajął się chrystianizacją Brytanii i pierwszy wysłał misjonarzy na wyspę.

Zniósł również obyczaje żydowskie dotyczące spożywania potraw, odrzucając pogląd o nieczystość pewnych pokarmów.

Zmarł w 189 roku, prawdopodobnie śmiercią męczeńską. Jego wspomnienie przypada 26 maja. Został pochowany na wzgórzu watykańskim, nieopodal św. Piotra. Po raz pierwszy wspomniany jako męczennik w roku 858. Później jego relikwie przeniesiono do kościoła św. Jana (San Giovanni della Pigna) koło Panteonu.
W 1591 roku ponownie je przeniesiono do kościoła p.w. św. Zuzanny (Santa Susanna alle Terme di Diocleziano) na Kwirynale, grób nie zachował się do naszych czasów.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju papieskim. Jego atrybutem jest: mitra, pastorał, paliusz, księga, klucze, palma.
.

Św. Grzegorz VII

.

Święty papież i wyznawca (1015-1085).

Znany również jako: Grzegorz VII Odkupiciel, Hildebrand.

 Barcelona, 1880r.

Następca papieża Aleksandra II, został wybrany 22 kwietnia 1073 roku.
Był sto pięćdziesiątym piątym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Dom rodzinny św. Grzegorza VII w Sovana, Toskania

Obecnie mieści się w nim muzeum mięczaków

Urodził się w Sovana w Toskanii, pochodził z ubogiej rodziny, a ponieważ wykazywał niezwykłe zdolności, został oddany na naukę do kanoników na Lateranie. Jako dorastający młodzieniec, czując powołanie do życia zakonnego, udał się do klasztoru Matki Bożej na Awentynie, gdzie jego wuj był opatem. Wśród jego nauczycieli był Jan Graziano, późniejszy papież Grzegorz VI. Gdy cesarz Henryk III złożył Grzegorza VI z tronu papieskiego i skazał na wygnanie w Kolonii, Hildebrand po przyjęciu święceń subdiakonatu wyruszył wraz z nim.

 Manuskrypt z XIw.

Po śmierci papieża Hildebrand udał się do Cluny, z zamiarem pozostania tam na stałe. Jednak tak się nie stało. Gdy bowiem biskup Toul, Bruno Egisheim-Dagsburg, człowiek dobry, lecz słabego charakteru, został wyniesiony na stolicę Piotrową przez Henryka III, gdzie miał się poddać pod głosowanie tamtejszego kleru, spotkał po drodze Hildebranda, który powiedział mu, że uważa go za apostatę, ponieważ przed dokonaniem wyborów w Rzymie, występuje jako papież. Biskup wziął sobie te słowa do serca, a przywdziawszy szaty pielgrzymie, udał się w dalszą drogę razem z Hildebrandem. Fakt ten wyemancypował papieża Leona IX spod supremacji Henryka III i zapewnił Kościołowi swobodę od zbytnich wpływów cesarza. Hildebrand został przez papieża mianowany kardynałem i otrzymał zarząd nad patrymoniami kościelnymi. W 1051 roku został opatem w klasztorze św. Pawła w Rzymie, a dwa lata później jako legat papieski wyruszył do Galii, dla stłumienia herezji Berengariusza z Tours. Po przybyciu na miejsce, otrzymał wiadomość o śmierci papieża, powrócił więc do Rzymu. Kler i lud rzymski chcieli powołać Hildebranda na następcę papieża Leona, lecz on odmówił przyjęcia tej godności.

Ogłoszenie zakazu świeckiej inwestytury

Katedra p.w. św. Heleny w Helena, Montana

We wrześniu 1054 roku, na czele rzymskiej legacji, na dwór w Moguncji przybył kardynał Hildebrand, prosząc cesarza, aby desygnował swego doradcę, biskupa Eichstatt Gebharda na papieża. Cesarz wyraził zgodę, lecz biskup uzależnił swoją decyzję, od tego czy cesarz zwróci Stolicy Apostolskiej odebrane jej dobra. W kwietniu 1055 roku biskup Gebhard został formalnie obrany papieżem i przyjął imię Wiktora II.

Na początku 1056 roku papież odesłał Hildebranda do Galii z zadaniem zwalczenia symonii, do pomocy wyznaczono legatów papieskich - arcybiskupa Arles Raimbauda i arcybiskupa Aix Pontiusa. Na synodzie w Lyonie Hildebrand złożył z urzędu sześciu biskupów, oskarżonych o świętokupstwo.

 Barcelona, 1882r.

W 1055 odbyła się rada we Florencji, na której staraniem Hildebranda uchwalono szereg postanowień, dotyczących Państwa Kościelnego, symonii oraz moralności kleru.

Po śmierci papieża Wiktora II powołano na Stolicę Apostolską, bez porozumienia z dworem cesarskim, kardynała Fryderyka, z domu książąt lotaryńskich, opata na Monte Cassino, który przybrał imię Stefana IX. Aby uzyskać aprobatę dla tego wyboru, posłano do Niemiec z misją kardynała Hildebranda. Zanim ten jednak ukończył pertraktacje, papież św. Stefan IX zmarł. Po jego śmierci, dzięki poparciu rodu Tusculani, wdarł się na tron papieski biskup Velletri, Jan Mincius. Kardynałowie sprzyjający reformie Kościoła nie uznali tego wyboru i obrali na papieża w 1058 roku arcybiskupa Florencji Gerarda de Bourgogne, który przybrał imię Mikołaj II. Nowy papież uzyskał poparcie cesarza Henryka IV, a na synodzie rok później zdetronizowano Benedykta i obłożono klątwą. Gdy umarł papież Mikołaj II, kolegium kardynalskie po raz pierwszy dokonało wyboru papieża, nominując biskupa Lukki, Anzelma da Baggio, który wybrał imię Aleksandra II, a Hildebrand otrzymał nominację na kanclerza.

 Carlo Saraceni, fragm., XVIIw.

Dnia 22 kwietnia 1073 roku na pogrzebie papieża Aleksandra II lud rzymski wołał, że papieżem ma zostać kardynał Hildebrand. Kolegium kardynałów potwierdziło ten wybór, a kardynał zasiadł na tronie Piotrowym jako Grzegorz VII, na cześć swojego nauczyciela Grzegorza VI. Intronizacja odbyła się 30 czerwca 1073 roku w bazylice pw. św. Piotra w Okowach.

Biskupi niemieccy znając stanowczość Hildebranda w przeprowadzaniu reform, starali się bezskutecznie wpłynąć na cesarza Henryka IV, aby nie zatwierdził tego wyboru. Z tego okresu pochodzi dokument papieski, nazywany Dictatus Papae, stanowiący papieski program reformy, opierającej się na uniwersalizmie papieskim, zawarty w 27 artykułach. Aby ten plan przeprowadzić św. Grzegorz VII musiał uniezależnić wyższe i niższe duchowieństwo spod władzy świeckiej, stąd jego walka z inwestyturą i symonią oraz stanowcze wprowadzenie osłabionej nieco w ubiegłych stuleciach zasady celibatu duchowieństwa. Nowych biskupów zobowiązał do składania papieżowi przysięgi wierności i wizyty w Stolicy Apostolskiej (visitatio liminum ad limina). Urzeczywistnienie tych planów zależało przede wszystkim od tego, jak się do nich odniesie cesarz Henryk IV, a ten początkowo sprzyjał papieskim zamiarom i starał się o jego przychylność.

 Dictatus Papae

Na synodzie wielkopostnym zwołanym w 1074 roku w Rzymie, przybyli oprócz biskupów włoskich, biskupi hiszpańscy i niemieccy. Wznowiono na nim dekrety papieża Leona IX i Mikołaja II przeciw symonii i klerogamii. Pozbawiono na nim wszystkich żonatych i symoniackich księży prawa spełniania funkcji sakralnych oraz ustanowiono surowe kary przeciwko łamiącym postanowienia synodu. Papież zabronił nadawania godności kościelnych przez świeckich, a szczególnie inwestytury biskupów przez króla Niemiec. Celem tego zarządzenia było przywrócenie kanonicznego wyboru biskupów i opatów. Zarządzenia te papież powtórzył w liście apostolskim "Cum apostolica" z marca 1074 roku, skierowanym do biskupów niemieckich i zobowiązał ich do całkowitego wykorzenienia nadużyć. Wysyłając listy papież wysłał również legatów do poszczególnych państw w celu wprowadzenia w życie zarządzeń. Biskupi niemieccy i kler gwałtownie powstali przeciw reformom i wyrażonemu przez papieskich posłów żądaniu zwołania niemieckiego synodu. Również biskupi francuscy na synodzie paryskim w 1075 roku wyrazili stanowczy opór w sprawie zwalczania klerogamii.

 Papież nakłada ekskomunikę na Henryka IV

W styczniu 1075 roku św.Grzegorz zwołał do Rzymu synod, na którym powtórzono wcześniejsze postanowienia dotyczące celibatu, symonii i inwestytury oraz zagrożono klątwą łamiącym je, bez względu na stanowisko w państwie i Kościele. Zasadę tę zaczęto bezwzględnie przeprowadzać. Pomiędzy innymi pod karę podpadło pięciu biskupów-doradców znajdujących się na dworze cesarskim.

 Herb papieski

Cesarz Henryk IV zwyciężywszy Sasów, zażądał od papieża złożenia z urzędów wszystkich biskupów saskich występujących w czasie wojny przeciw niemu. Jednocześnie cesarz obsadził kilka urzędów kościelnych w Niemczech i w Italii bez wiedzy papieża, w tym arcybiskupstwo mediolańskie. Wysłał również jednego ze swoich doradców, hrabiego Eberharda, na dwór Roberta Guiscarda w celu zawiązania koalicji antypapieskiej. Henryk posunął się nawet do tego, że posłał do Rzymu spiskowców, którzy w Boże Narodzenie w czasie odprawiania Mszy Świętej, rzucili się na papieża, uprowadzili z kościoła i poranili. Św. Grzegorza uratował lud, który rzucił się na oprawców i zmusił do ucieczki. Papież w 1075 roku wysłał do cesarza poselstwo z instrukcjami i listem. Henryk IV przyjął poselstwo i list papieski z lekceważeniem i wbrew papieskiej prośbie, nie wypuścił uwięzionych biskupów z więzienia. Wtedy legaci oświadczyli, że 22 lutego w Rzymie odbędzie się synod, na który cesarz ma się stawić i usprawiedliwić ze swego postępowania, w razie zaś odmowy zostanie wyklęty. Henryk odesłał legatów z niczym, a sam zwołał 24 stycznia 1076 roku wszystkich biskupów i legatów swego państwa do Wormacji (Worms), ogłaszając w sarkastycznym pamflecie, iż składa papieża Grzegorza VII z tronu Piotrowego, wzywając lud rzymski do usunięcia papieża siłą. Na synod wormacki nie przybyli metropolici z Magdeburga, Bremy, Hamburga, Salzburga i Kolonii, nie wysłali też swoich zastępców.

Henryk IV przed św. Grzegorzem VII w Canossie

Gdy papież otrzymał cesarski list, wzywający go do złożenia papieskiej godności, ogłosił wobec całego rzymskiego synodu i matki Henryka, królowej Agnieszki, dekret "Beate Petre apostolarum princeps", w którym pozbawił go tronu i obłożył go i jego zwolenników uroczystą klątwą. W Italii i w Niemczech potworzyły się stronnictwa wzajemnie się zwalczające.

Ruiny zamku w Canossie

Książęta sascy i szwabscy, zebrali się 16 października 1076 roku w Tryburze, gdzie przybyli również papiescy legaci, aby określić swoje stanowisko wobec Henryka IV.
Po długich naradach postanowiono skłonić papieża do przyjazdu do Augsburga, aby tam na zebraniu książąt rozstrzygnął sprawę obu stron, a gdyby Henryk w przeciągu roku, nie postarał się o zdjęcie z siebie klątwy, był zobowiązany stawić się przed sejmem Rzeszy i poddać się jego decyzji. Sędzią miał być papież wezwany do Niemiec przez książąt. Aż do tego czasu Henryk miał się powstrzymać ze sprawowaniem władzy, nie wolno mu było używać żadnych oznak królewskich i miał mieszkać w Spirze. Cesarz poddał się tym decyzjom i wystosował do papieża prośbę, aby mu pozwolił w Rzymie wykonać akt poddania się, aby zapobiec nawiązaniu ścisłej koalicji między papieżem a książętami niemieckimi. Papież oznajmił poselstwu i zebranym książętom, że w wyznaczonym dniu stawi się w Augsburgu i wyruszył w drogę. W Vercelli otrzymał wiadomość, że Henryk idzie do Italii, a nie dowierzając mu, za radą księżnej Matyldy Toskańskiej schronił się w jej obronnym zamku w Canossie. Cesarz udał się tam za papieżem i odbył trzydniową pokutę, 25-28 stycznia 1077 roku, został uwolniony od klątwy, pod warunkiem że stawi się na zjeździe książąt w Augsburgu, gdzie papież miał pośredniczyć w załagodzeniu sporu pomiędzy nim a jego przeciwnikami i zagwarantuje papieżowi bezpieczną drogę do Niemiec.

Zamek św. Anioła w Rzymie

Zanim papież wrócił z Canossy do Rzymu, w Niemczech zaszły poważne zmiany. Gdy zjazd w Augsburgu na który papież nie mógł przybyć z powodu zasadzek Henryka nie odbył się, a ten nie dopełnił również żadnego z uczynionych przyrzeczeń, Rudolf Szwabski, szwagier Henryka IV, zorganizował zjazd w Forcheim w marcu 1077 roku, na którym został wybrany królem. Rudolf zapewnił papieża o posłuszeństwie i zagwarantował kanoniczne wybory biskupów i opatów.

Jesienią 1078 roku do Rzymu zwołano kolejny synod, ma którym zagrożono biskupom karą suspensy za tolerowanie klerogamii w swoich diecezjach, a księży kupujących godności kościelne zawiesił w czynnościach sakralnych. Na wiosennym synodzie w roku następnym papież ogłosił wszystkie święcenia kapłańskie, udzielane przez suspendowanych biskupów za nieważne prawnie.

Śmierć św. Grzegorza VII

Papież początkowo zachowywał neutralność w sporze niemieckim, ale gdy szala zwycięstwa przechyliła się na rzecz Henryka, ten zażądał papieskiego poparcia i zagroził, że w innym wypadku wybierze antypapieża. W marcu 1080 roku papież uznał Rudolfa za króla, rzuciwszy ponownie klątwę na Henryka. Wyklęty cesarz zwołał w czerwcu 1080 roku przychylnych sobie biskupów do tyrolskiego Brixen i polecił wybrać na papieża arcybiskupa Rawenny Wiberta (Gwiberta). Ten przybrał imię Klemensa III i rzucił klątwę na Rudolfa, po czym udał się do Italii wraz z Henrykiem i licznym wojskiem przeciw św. Grzegorzowi.

 Katedra w Salerno

Większość biskupów nieprzychylna reformom opuściła papieża i na synodzie w Pawii uznała Klemensa. Rudolf Szwabski zmarł i św. Grzegorz znikąd nie mógł się spodziewać pomocy. Gdy Henryk otoczył Rzym, mieszkańcy stawili mu dzielny opór i wytrzymali dwuletnie oblężenie. Po wejściu do Wiecznego Miasta intronizowano antypapieża Klemensa, który na Wielkanoc 1084 roku koronował Henryka IV.
Św. Grzegorz VII schronił się w Zamku św. Anioła, na pomoc wyruszył mu Robert Guiscard. Niestety kilka dni po uwolnieniu papieża, na ulicach miasta wybuchła straszna rzeź pomiędzy Rzymianami i Normanami. Duża część miasta legła w gruzach, a gdy normańskie wojska wzięły górę i zaczęły w okrutny sposób obchodzić się z pokonanymi, sprzedając ich do niewoli, lud rzymski obarczył winą za ten stan rzeczy papieża.

Sarkofag z relikwiami św. Grzegorza VII

Katedra w Salerno

Św. Grzegorz udał się do Salerno, gdzie zmarł 25 maja 1085 roku.Umierając powiedział: "Dilexi iustitiam et odivi iniquitatem, propterea morior in exilio" (Umiłowałem sprawiedliwość, a znienawidziłem nieprawość, dlatego umieram na wygnaniu). W 1584 roku imię św. Grzegorza VII papież Grzegorz XIII umieścił w Martyrologium Rzymskim, papież Paweł V oficjalnie zaliczył go w poczet świętych w 1606, a Aleksander VII i Klemens XI pozwolili oddawać cześć publiczną, w 1728 roku papież Benedykt XIII rozciągnął jego cześć na cały Kościół. W 1961 roku sarkofag z relikwiami św. Grzegorza przewieziono do Rzymu w specjalnym wagonie-kaplicy, aby wierni mogli oddać mu hołd.

Woskowa figura z relikwiami św. Grzegorza VII

Katedra w Salerno

Czynił usilne starania w celu połączenia wschodniego Kościoła z zachodnim, wezwał chrześcijan państw zachodnich, aby przyszli z pomocą chrześcijańskiemu Wschodowi pustoszonemu przez Turków. Za rządów św. Grzegorza VII Sardynia uznała nad sobą zwierzchnictwo papieża. Księciu Chorwacji i Dalmacji Demetriuszowi udzielił królewskiego tytułu, odebrawszy od niego przysięgę, że pozostanie wierny Stolicy Apostolskiej, zapewniając mu jednocześnie spokój ze strony Wenecji i Bizancjum. Z pomocą Wilhelma wprowadził w Anglii gregoriańskie prawo kościelne.

Św. Grzegorz był w całym tego słowa znaczeniu papieżem i mnichem, sługą Chrystusa i następcą św. Piotra. Jako zakonnik reprezentował ideał mnicha o surowej ascetycznej pobożności. Jako papież stał się nieustraszonym władcą całego chrześcijaństwa. Źródłem jego działania były motywy czysto religijne, ogromne umiłowanie Kościoła oraz pełna świadomość obowiązku, wynikającego z urzędu pasterza całego Kościoła. Wzniecił myśl o wyprawach krzyżowych, sam pragnął udać się do Ziemi Świętej, aby uwolnić grób Chrystusa z rąk niewiernych. Dzieło papieża wpłynęło znacząco na rozwój życia religijnego wśród wiernych.

Ikonografia:
Przedstawiany najczęściej w pontyfikalnych szatach papieskich. Jego atrybutem jest: tiara, gołębica, księga.

Varia:
W 1075 roku papież Grzegorz VII ponownie erygował metropolię gnieźnieńską, a królowi Bolesławowi Śmiałemu udzielił zgody na koronację. Podczas sporu o inwestyturę z cesarzem niemieckim Bolesław stanął po stronie papiestwa. Stosunki te zostały zerwane po zabójstwie biskupa św. Stanisława w 1079 roku.

.

Św. Dawid Szkocki

.

Święty król i wyznawca (1085-1153).

Znany również jako: Dawid I Szkocki, Dabid mac Mail Choluim, Daibhidh I Mhaoil Chaluim.

"Ilustrowana historia Szkocji", 1859r., grawiura

Urodził się w 1085 roku, jako najmłodszy z sześciu synów króla Szkocji Malcolma III (Mael Coluim mac Donnchada) i królowej św. Małgorzaty. Większość swojego dzieciństwa spędził w Szkocji, w 1093 roku przebywał krótki czas na dworze w Anglii, w czasie wojny domowej jaka wybuchła po śmierci króla Malcolma i brata Dawida, Edwarda. W 1113 roku poślubił Matyldę, wdowę po księciu Northampton. Po śmierci brata, Aleksandra I, zasiadł wiosną 1124 roku na szkockim tronie, po koronacji w Scone.

 Św. Dawid z Malcolmem IV, Kelso, XIIw.

Jego przyjaciel, św. Elred (Aelred) z Rievaulx, który w młodości pełnił przez pewien czas funkcję stewarda na królewskim dworze, wychwalał pobożność króla i hojność dla biednych. Św. Dawid ufundował i wyposażył wiele opactw i klasztorów, był jednym z największych średniowiecznych patronów monastycyzmu w Szkocji. W 1113 roku ufundował pierwsze opactwo w Selkirk, przeniesione w 1128 do Kelso.

 Opactwo benedyktyńskie w Kelso, rozwiązane w 1559r.

Opactwo augustiańskie w Jedburgh, rozwiązane w 1560r.

Opactwo augustiańskie w Holyrood, zniszczone w 1688r.

Opactwo augustiańskie w Cambuskenneth, rozwiązane w 1559r.

Opactwo cysterskie w Melrose, rozwiązane w 1609r.

W kolejnych latach z jego inicjatywy i fundacji powstały opactwa w Jedburgh (1118), Holyrood (1128), Melrose (1137), Newbattle i Cambuskenneth (1140), Inchcolm (1147), Holmcultram (1150) i Kinloss (1151). Po latach świetności popadały powoli
w ruinę, niszczone przez najazdy angielskie i reformację.

Sprowadził do Szkocji cystersów, augustianów, joannitów i templariuszy.
Za jego panowania i przy jego wsparciu utworzono pięć nowych biskupstw: Brechin, Dunblanc, Caithness, Ross i Aberdeen.

Opactwo benedyktyńskie w Dunfermline, rozwiązane w 1593r.

Dnia 22 maja 1153 roku, czując zbliżającą się śmierć, przyjął Sakramenty
i nieustannie się modlił. Zmarł w Carlisle nad ranem, w niedzielę, 24 maja. Został pochowany w opactwie benedyktyńskim Dunfermline, które ufundowała jego matka, św. Małgorzata i w którym również spoczywały jej doczesne szczątki.
Gdy w 1303 roku wojska angielskie zniszczyły większość zabudowań opactwa, ocalał sam kościół. Zwolennicy protestanta Johna Knoxa w maju 1560 roku splądrowali opactwo, niszcząc przy tym relikwie tam przechowywane.

Patron:
Szkocji.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju królewskim. Jego atrybutem jest: korona, klasztor, księga.
.

Św. Hospicjusz

.

Święty pustelnik i wyznawca (zm. 581).

Znany również jako: Sospis, Sospicjusz.

 Kaplica p.w. św. Hospicjusza w Saint-Jean-Cap-Ferrat, Lazurowe Wybrzeże

Urodził się w Egipcie na początku VI wieku. Został mnichem i udał się do Galii, gdzie postanowił zostać pustelnikiem i zamieszkał w opuszczonej wieży w Cap Ferrat,
w pobliżu Nicei. Żył o chlebie i wodzie, utrzymując się z ofiar pobożnych ludzi.
W czasie Wielkiego Postu żywił się tylko korzonkami. Okoliczni mieszkańcy często zasięgali rady u świętobliwego eremity. Św. Hospicjusz przestrzegł ich pewnego razu przed zbliżającym się najazdem Longobardów, około roku 575.

 Kaplica p.w. św. Hospicjusza w Saint-Jean-Cap-Ferrat

Św. Grzegorz z Tours opisywał, iż znał jednego żołnierza, który się nawrócił dzięki naukom św. Hospicjusza. Gdy patrol longobardzki znalazł w opuszczonej wieży skrępowanego łańcuchami pustelnika, pomyśleli że musi to być przestępca.
Sam Święty przyznał, iż jest wielkim grzesznikiem i wymienił całą litanię swoich przewin, czym rozsierdził żołnierzy. Jeden z nich podniósł na niego miecz, ale w tym momencie sparaliżowało mi całą rękę. Dopiero gdy pustelnik pomodlił się i uczynił znak krzyża nad żołnierzem, paraliż ustąpił. Żołnierz nawrócił się i resztę życia spędził służąc Panu Bogu.

Katedra p.w. św. Reparaty w Nicei

Św. Hospicjusz przepowiedział datę swojej śmierci, zmarł w Cap Ferrat dnia
21 maja 581 roku. Został pochowany przez swojego przyjaciela, biskupa Cimiez - Austadiusza (Austadius). Katedra p.w. św. Reparaty w Nicei posiada niewielką część relikwii dłoni Świętego. Część relikwii znajduje się w Villefranche, La Turbie i Cap Ferrat.

 Matka Boża z Dzieciątkiem przy kaplicy p.w. św. Hospicjusza

W miejscu gdzie pochowano św. Hospicjusza wzniesiono małe sanktuarium, na którego ruinach w XI wieku wzniesiono kaplicę mu poświęconą. W XVII wieku na polecenie Karola Emanuela II kaplicę odrestaurowano, zlecając Louisowi Marchand des Raux namalowanie scen z życia i cudów św. Hospicjusza.  Przed kaplicą znajduje się dwunastometrowa figura Matki Bożej z brązu, dzieło włoskiego rzeźbiarza Galbusieriego z 1904 roku, którą wykonał na zlecenie bogatego nicejskiego kupca, jako wypełnienie złożonych ślubów.

Patron:
Cap Ferrat, cierpiących na niedowład rąk.

Ikonografia:
Przedstawiany jako stary pustelnik lub mnich, skrępowany łańcuchami.

Varia:
Cap Ferrat jest nazywane również na cześć świętego Cap-Saint-Hospice lub Cap-Saint-Sospis.
.

Św. Bernardyn ze Sieny OFMRegObs.

.

Święty kapłan i zakonnik (1380-1444).

Znany również jako: Apostoł Świętego Imienia, Apostoł Italii.

Dario di Giovanni, ok. 1470r.

Museum of Art w Los Angeles

Bernardyn degli Albizzeschi urodził się 8 września 1380 roku w Massa Marittima, w szlacheckiej rodzinie. Jego ojciec pełnił funkcję gubernatora miasta. Gdy św. Bernardyn miał trzy lata zmarła mu matka, trzy lata później ojciec, jego wychowaniem zajęło się pobożne stryjostwo. Przy szkole parafialnej ukończył szkołę podstawową. Studiował prawo kanoniczne i teologię w Sienie w latach 1396-99.

Dom rodzinny św. Bernardyna w Massa Marittima, Toskania

Po uzyskaniu licencjatu z prawa kanonicznego wstąpił do "Konfraterni Najświętszej Maryi". Celem stowarzyszenia było dążenie do doskonałości wewnętrznej oraz posługiwanie chorym w czasie zarazy. Podczas epidemii dżumy, jaka spadła na Sienę, razem z dwunastoma przyjaciółmi pracował w szpitalu Santa Maria della Scala, bez wytchnienia przez cztery miesiące. Zaraził się chorobą i tylko cudem z niej wyszedł. Później opiekował się swoją dziewięćdziesięcioletnią stryjenką Bartolomeą, która straciła wzrok i została przykuta przez chorobę do łóżka.

Cela św. Bernardyna w klasztorze św. Franciszka w Fiesole, Toskania

W 1402 roku wstąpił do zakonu franciszkanów w Sienie, rozdając wcześniej cały swój majątek. Rok później złożył śluby zakonne, a w następnym roku otrzymał święcenia kapłańskie. Przełożeni skierowali go do małego klasztoru w Capiola, nieopodal Sieny, gdzie spędził dwanaście lat. Po tym czasie został przeniesiony do klasztoru w Fiesole. Korzystając z wolnego czasu studiował Pismo Święte i Ojców Kościoła oraz dzieła teologiczne, zwłaszcza św. Bonawentury. Równocześnie dał się poznać jako dobry kaznodzieja, więc zapraszano go z kazaniami do okolicznych kościołów.

Antonio Vivarini, 1451-56

Kościół p.w. św. Franciszka (San Francesco della Vigna) w Wenecji

W 1406 roku w Aleksandrii w Piemoncie spotkał św. Wincentego Ferreriusza, który zapowiedział swój powrót do Francji i Hiszpanii i przepowiadając, że św. Bernardyn zastąpi go w głoszeniu Ewangelii na ziemi włoskiej. Prawie dwanaście lat minęło, zanim spełniła się jego przepowiednia.

Św. Bernardyn nauczający na rynku w Sienie

Sano di Pietro, 1445r.

Museo dell'Opera del Dumo w Sienie

W  1417 roku został mianowany kaznodzieją na całą Italię, pierwsze swoje kazanie jako misjonarz wygłosił w tym samym roku, 8 września w Mediolanie. Przemierzał cały kraj, zazwyczaj pieszo, nawołując do pokuty i zmiany życia, głosząc kilka kazań po trzy godziny dziennie.

Św. Bernardyn uzdrawia chorych w Imię Jezus

Mattia Preti, 1647-63

Museo Civico w Corregio, Emilia-Romania

Żywił szczególne nabożeństwo dla Imienia Jezus. Głoszenie kazań zawsze zaczynał od wypowiedzenia Go. Imię Jezus miał wypisane na tabliczce, którą często unosił w górę w czasie kazań. Dwanaście promieni symbolizowało dwunastu Apostołów i dwanaście artykułów Credo, a osiem mniejszych - błogosławieństwa ewangeliczne. Św. Bernardyn często też w kazaniach nawoływał do zwiększenia nabożeństwa do św. Józefa, rozpowszechniając jego kult.

Św. Bernardyn i św. Jan Kapistran (po lewej)

Alonso Cano

Museo Provinciale della Belle Arti w Grenadzie, Andaluzja

Oszczerstwa i pomawianie o herezję doprowadziły do procesu przed papieżem Marcinem V, w czerwcu 1427 roku , obrońcą św. Bernardyna był jego uczeń, św. Jan Kapistran. Zarzuty okazały się bezpodstawne, a dowody niewinności Świętego tak bezsporne, że ujęty jego pobożnością i pokorą Ojciec Święty poprosił o wygłoszenie misji w Rzymie.

Od 1430 roku pisał dzieła teologiczne, dotyczące głównie doktryny i moralności katolickiej, a także traktaty o Matce Bożej. Założył szkoły teologiczne w Perugii i Monteripido. Jego uczniem był św. Jakub z Marchii.

Św. Bernardyn na modlitwie przed Matką Bożą Loretańską

Guercino, 1618r.

Pinacoteca Civica w Cento, Emilia-Romania

W 1435 roku papież zaproponował św. Bernardynowi objęcie godności biskupiej w Urbino, Ferrarze i Sienie, ale ten za każdym razem pokornie odmawiał, mówiąc że cała Italia to jego diecezja.

W latach 1438-42 pełnił funkcję wikariusza generalnego zakonu. Dokonał głębokiej reformy zakonu franciszkańskiego, dając początek gałęzi Zakonu Braci Mniejszych Regularnej Obserwancji, nazywanych obserwantami (Ordo Fratrum Minorum Regularis Observantiae, OFMRegObs). Kładł bardzo duży nacisk na nauczanie teologii i prawa kanonicznego jako części regularnego programu nauczania.

W 1439 roku brał udział w soborze we Florencji, gdzie działał na rzecz zjednoczenia greckiego kościoła ortodoksyjnego z Kościołem Katolickim.

Uzdrowienie przy ciele św. Bernardyna

Sano di Pietro

kolekcja prywatna

Mimo, że mocno podupadł na zdrowiu nie przestawał głosić kazań. Swoje ostatnie misje rozpoczął w Massa Marittima, przez Neapol aż dotarł do Abruzji.

Zmarł 20 maja 1444 roku w wiosce San Silvestro. Jego ciało przeniesiono do Aquilii (L'Aquila), gdzie spoczywa do dzisiaj.

 Sarkofag z ciałem św. Bernardyna w bazylice p.w. św. Bernardyna w Aquilii

Został kanonizowany 24 maja 1450 roku przez papieża Mikołaja V, w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, wobec niezliczonych tłumów wiernych przybyłych na jubileusz powszechny, po zakończeniu schizmy bazylejskiej i papieskiej.

 Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

Pisma św. Bernardyna po raz pierwszy zebrano i opublikowano w 1501 roku w Lyonie przez franciszkanina Jana de La Haye.

Kult św. Bernardyna w Polsce
W 1453 roku przybył do Krakowa, na zaproszenie Kazimierza Jagiellończyka
i kardynała Zbigniewa Oleśnickiego, wikariusz generalny obserwantów i legat papieski - św. Jan Kapistran. Przez kilka miesięcy, dzień w dzień, wzywał do pokuty, poprawy obyczajów i obrony chrześcijaństwa przed heretykami, Turkami i Żydami.
W czasie jego pobytu zgłosiło się do klasztoru 130 nowicjuszy. Drewniany kościół p.w. św. Bernardyna został całkowicie zrujnowany w czasie potopu szwedzkiego, nowy wzniesiono w 1680 roku. W ołtarzu głównym znajduje się posąg św. Bernardyna, w ołtarzu bocznym umieszczono obraz Świętego z XVIII wieku, jego wizerunek znajduje się również na parapecie chóru.

Kościół p.w. św. Bernardyna w Krakowie

W 1458 roku w Poznaniu wystawiono drewniany kościół p.w. św. Bernardyna, w latach 1471-73 zbudowano w jego miejscu kościół murowany p.w. Krzyża Św., św. Franciszka z Asyżu, św. Bernardyna ze Sieny i św. Andrzeja.

Relikwiarz św. Bernardyna

Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

W nowosądeckim Grybowie znajdował się kościół p.w. św. Bernardyna z połowy
XV wieku, a w nim cudowny obraz Świętego w srebrnej sukience, przyozdobionej wotami. Kościół został spalony w 1945 roku, miejsce gdzie znajdował się kościół upamiętnia kamienne obramowanie fundamentów.

Św. Bernardyn i św. Ludwik z Tuluzy

Alessandro Boncivino, XVw.

Patron:
Sieny, Massa Marittima, Aquili, Castelspiny, Trevignano Romano, kalifornijskiej diecezji San Bernardino. Pracowników łączności, tkaczy wełny oraz ludzi zajmujących się reklamą (od 1956). Wzywany w obronie przed krwotokiem, chorobami płuc
i piersi.

Ikonografia:
Przedstawiany w obserwanckim habicie franciszkańskim, często w towarzystwie innych świętych franciszkańskich. Jego atrybutem jest: krzyż, kolorowy chrystogram IHS z dwunastoma promieniami, gołębica, katedra, księga.

Św. Bonawentura, św. Bernardyn i św. Ludwik z Tuluzy

Andrea Camasci, XVIIw.

Kościół p.w. św. Katarzyny w Spello, Umbria

Cytaty:
Imię Jezus jest chwałą kaznodziejów. Ono sprawia, iż chwalebnym się staje słuchanie, jak i głoszenie Bożego słowa.

Lepsi są źli kapłani niż brak kapłanów. Gdyby wszystkich złych przegonić, pozostałoby niewielu. Bierz od nich dobro, mianowicie sakramenty i godność, pozostaw im ich zło. Pan Bóg już wszystko inne załatwi!

Pan Bóg dał nam dwoje uszu i jeden język, bo powinniśmy więcej słuchać niż mówić.

Kanonik Bernardyn Salviati (późniejszy abp Pizy) 

ze św. Marcinem, św. Bernardynem ze Sieny i św. Donacjanem z Reims (w niebieskich szatach)

Gerard David, ok. 1501r.

National Gallery w Londynie

Dzieła:
"O dokonałości chrześcijańskiej"
"Traktat o spowiedzi"
"Traktat o posłuszeństwie"
"Zwierciadło grzeszników"

Varia:
W grudniu 2009 roku w cyklu Verba Sacra - "Modlitwy Katedr Polskich w Poznaniu" fragmenty dzieła św. Bernardyna "O doskonałości chrześcijańskiej"
czytał ś.p. Janusz Zakrzeński

Uzdrowienie dziewczynki przez św. Bernardyna

Pietro Perugino, 1473r., fragm.

Galleria Nazionale dell'Umbria w Perugii, Umbria

Bernardyni:
Bernardynami we Francji i Italii nazywano cystersów. Regułę obserwancką zatwierdzono w 1415 roku na soborze w Konstancji, a w 1517 pozwolono im oddzielić się od franciszkanów konwentualnych i wybierać własnych przełożonych. Noszą habit z ciemnoszarym kapturem.

Obserwanci w Polsce zostali nazwani bernardynami (Ordo Fratrum Minorum Bernardinorum, OFMBern), od pierwszego kościoła obserwantów w Polsce, który założył w Krakowie św. Jan Kapistran. Pierwszym bernardynem na ziemiach polskich był Władysław Węgrzyn, później pierwszy przełożony klasztoru w Krakowie. Początkowo klasztory polskie należały do prowincji austriacko-czeskiej, ale papież Paweł II w 1667 roku rozdzielił ją na trzy wikariaty: austriacki, czeski i polski. W tym czasie w Polsce było już dwanaście klasztorów. Na krakowskiej kapitule wybrano pierwszego wikariusza prowincji polskiej, Mariana z Jeziorka. Był to najliczniejszy zakon w Polsce.

Grobowiec św. Bernardyna

Bazylika p.w. św. Bernardyna w Aquilii, Abruzja

Nazwa bernardyni była używana również na Litwie i Węgrzech.

Za czasów Leona X było 45 prowincji obserwanckich z tysiącem klasztorów, sto lat później liczba prowincji wzrosła do 95, a klasztorów do dwudziestu trzech tysięcy. Punktem kulminacyjnym rozwoju zakonu był rok 1790, gdy prowincji było aż 170. Od czasów Józefa II zaczyna się prześladowanie i zamykanie klasztorów, rewolucja francuska skasowała ich wiele. Kulturkampf wydalił obserwantów z Niemiec, rządy Grevy'ego i Gambetty - z Francji, a w 1864 roku skasowano ich w Polsce.

Śmierć św. Bernardyna

Pinturicchio, 1487-89, fresk

Bazylika p.w. Matki Bożej Ołtarza Niebiańskiego (Santa Maria in Aracoeli) w Rzymie

Bernardyni oddali nieocenione usługi Kościołowi. Pomagali Stolicy Apostolskiej odbywając poselstwa w różne strony świata, występowali przeciw herezjom
i odszczepieństwom, w krajach pogańskich (zaraz po jezuitach) mieli największą liczbę misjonarzy i męczenników za wiarę.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Bernardyna"

 .