Św. Agata z Sycylii

.

Święta dziewica i męczenniczka (zm.251r.)

Katedra p.w. św. Franciszka Ksawerego w Green Bay, Wisconsin, USA

Urodziła się około roku 235 w sycylijskiej Katanii, w zamożnej rodzinie. Po przyjęciu Chrztu postanowiła złożyć śluby dziewictwa. Agata wyróżniała się nie tylko majątkiem i wykształceniem, ale i niezwykłą urodą. Była bardzo pobożna, wiele czasu spędzając na modlitwie, postach i pomocy biednym. Namiestnik Sycylii Kwincjan poprosił o rękę Agaty, a gdy został odrzucony zapałał nienawiścią i chęcią zemsty.

Ilustracja do "Żywotów świętych" o.Albana Butlera

Cesarz Decjusz wydał w 249 roku dekret o prześladowaniu chrześcijan, ósmym z kolei. Namiestnik Sycylii kazał aresztować wielu chrześcijan, wśród nich i św. Agatę. Próbował jeszcze raz ją namówić do przyjęcia swojej propozycji, prośbą i groźbą, a gdy napotkał stanowczą odmowę, postanowił wydać ją rozpustnej Afrodyzji, żeby wraz ze swoimi córkami odmieniła Świętą i uczyniła mu powolną. Po trzydziestu dniach Afrodyzja oznajmiła Kwincjanowi, że stałości Agaty nic nie zdoła przełamać.

Miniatura z Godzinek z Rouen, XVw.

Namiestnik kazał przyprowadzić ją przed siebie, a widząc że nic nie wskóra, wydał ją na męki. Przypalano Agatę rozpalonym żelazem, rozdzierano jej ciało ostrymi nożami, a na końcu odcięto jej piersi. Zbroczoną krwią wrzucono do więzienia, zakazując podawania jej jedzenia i picia.

Św. Piotr uzdrawiający św. Agatę

Giovanni Lanfranco, ok.1614r.

Galleria Nazionale w Parmie

Gdy w nocy modliła się gorąco, przyszedł do niej św. Piotr z Aniołem, aby opatrzyć jej rany. Następnego dnia Kwincjan kazał rozsypać żarzące się węgle, a na nich położyć Agatę, chcąc ją żywcem spalić. Wtedy zatrzęsła się ziemia, a ludzie zaczęli się domagać zaprzestania męczenia dziewicy. Namiestnik uciekł wystraszony, a widzowie ściągnęli Świętą z ognia, ale męki tak wyczerpały jej ciało, że zmarła w dniu 5 lutego 251 roku.

Pogrzeb św. Agaty

Giulio Campi, 1537r.

Gdy chowano Agatę w grobie, pojawił się młodzieniec z tabliczką, którą włożył do trumny, na której napisane było: "Myśl święta, cześć Bogu dobrowolna i zbawienie" (Mens sancta, honor in Deum voluntarius et redemtio).

Kwincjan nie mogąc poślubić Agaty, postanowił zagarnąć jej majątek. Wybrał się więc do jej domu, ale na promie jego własny koń go zrzucił, stratował, a na koniec zepchnął do wody.

Św. Agata w więzieniu. Męczeństwo św. Agaty.

"Speculum historiale" Wincenty de Beauvais, XIVw.

Rok po śmierci św. Agaty, miastu groziło zalanie lawą z pobliskiej Etny. Mieszkańcy urządzili uroczystą procesję, niosąc welon wydobyty z grobu Świętej i błagając o pomoc, za jej wstawiennictwem. Lawa cudownie zatrzymała się u wrót Katanii.
Również dzięki jej wstawiennictwu Malta została uratowana od tureckiej inwazji w 1551 roku.

Do grobu Świętej pielgrzymowała św. Łucja, żeby uprosić zdrowie dla rodziców, św. Agata ukazała się jej, przepowiadając męczeńska śmierć.

Giovanni Battista Tiepolo, ok. 1756r.

Staatliche Museen w Berlinie

Obraz z głównego ołtarza kościoła p.w. św. Agaty w Leolinara

Imię św. Agaty zostało wpisane do Kanonu Mszy Świętej.

Relikwiarz

Katedra p.w. św. Stefana i św. Agaty w Kapui

Jej ciało znajduje się w katedrze w Katanii (Badia di Sant'Agata). Papież św. Symmach wystawił ku jej czci bazylikę w Rzymie, a Grzegorz Wielki poświęcił jej poariański kościół, konsekrując go w  593 roku, stał się później znany jako bazylika św. Agaty Gotów (Sant'Agata dei Gothi). W 1040 roku relikwie zostały przeniesione do Konstantynopola, wróciły do Katanii w 1126.

W Polsce kult św. Agaty datuje się od około XII wieku.

Czaszka św. Agaty

Pocysterski klasztor w Kamp-Lintfort

(rozwiązany w 1802r.)

Patronka:
Sejn, Katanii, Sycylii, Kapui i wielu innych włoskich miast, Malty, Palermo, San Marino, jubilerów, mamek i matek karmiacych, ludwisarzy, górników, kominiarzy.
Wzywana do obrony przed pożarami, trzęsieniem ziemi i chorobami piersi. Opiekunka głodujących.

Guidoccio Cozzarelli, 1480r.

kolekcja prywatna

Ikonografia:
Przedstawiana jako dziewica w welonie, z misą na której leżą odcięte piersi.
Jej atrybutami są: palma, welon, nóż, obcęgi, szczypce.

Legenda:
Gdy w Krakowie trzysta lat temu w składach niedaleko bramy grodzkiej wybuchł pożar zagrażający całemu miastu, pomoc przyniosła żebraczka, wrzucając w ogień sól św. Agaty. Pytano ją co by chciała otrzymać w zamian za uratowanie miasta od pożaru, wtedy staruszka odpowiedziała, że życzy sobie ufundowania kościoła ku czci Świętej. Rajcy miejscy obiecali wybudować kościół, ale słowa nie dotrzymali. Gdy jesienią 1655 roku doszczętnie spłonęły przedmieścia, podpalone przez Szwedów, dopatrywano się w tym kary za niedotrzymanie obietnicy.

Na ziemi lubelskiej, niedaleko małej miejscowości Blizocin, był folwark Borek. Co roku, przez wiele lat, w dzień św. Agaty zabudowania gospodarcze folwarku stawały w ogniu. Właściciel wystawił kapliczkę z figurą Świętej przy drodze do folwarku. Od tego czasu pożary ustały.

Katedra p.w. św. Agaty w Katanii

Varia:
W Katanii, w dniach 3-5 lutego uroczyście obchodzi się święto Agaty. W uroczystej procesji w specjalnej wotywnej konstrukcji (candelora) obnoszony jest ulicami miasta relikwiarz św. Agaty. Na te dni przygotowuje się specjalne słodycze: marcepanowe oliwki św. Agaty i deser mleczny "Piersi św. Agaty".

W 1655 roku w niemieckim Olpe wybuchł pożar, który strawił prawie całe miasto. Postanowiono oddać je uroczyście w opiekę Świętej, obiecując w dniu jej poświęconym post, modlitwę i jałmużnę. Od tego czasu, w każdą pierwszą niedzielę po św. Agacie, mieszkańcy rozpoczynają dzień uroczystą Mszą Święta, w czasie której burmistrz uroczyście odnawia ślubowanie z 1655. Po południu w kościele kazanie wygłasza ksiądz pochodzący z Olpe, a po kazaniu odbywa się uroczysta procesja. W czasie jej trwania w mieście wyłącza się oświetlenie, w oknach ustawiane są świece ustawione na specjalnym dwu lub trzypiętrowym stojaku oraz zawiesza się lampiony. Orkiestra gra religijne pieśni, a proboszcz niesie od ołtarza do ołtarza Najświętszy Sakrament.

Ilustrowana książka z Hainaut, XIIIw.

Istniał zwyczaj poświęcania kartek z napisem, który anioł włożył do trumny św. Agacie i wieszania go nad drzwiami. Poświęcano również sól, wodę i chleb.

W białostockim wierzono, że poświęcony chleb św. Agaty pomaga w bezpłodności, nie tylko ludziom, ale i zwierzętom domowym.

Francisco de Zurbaran, 1630-33

Musee Fabre w Montpellier

 Dnia 5 stycznia przypada również wspomnienie św. Agaty Hildegardy z Koryntii.

Przysłowia:
Gdy św. Agata po błocie brodzi, człek w Zmartwychwstanie po lodzie chodzi.
Św. Agata pożary zgniata.
Chleb i sól św. Agaty od ognia strzeże chaty.
Gdzie św. Agata, bezpieczna tam chata.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Agaty"
.