Św. Michał Archanioł

.

Mica-el (Mikael) - "Któż jak Bóg!" (Quis ut Deus) miał wykrzyknąć na lucyferowskie Non serviam, zadając cios rebelii przez niego wznieconej. Od tamtego czasu znany pod tym imieniem - wódz armii Boga i opiekun każdej wiernej duszy przeciwstawiającej się siłom zła.

To wzór posłuszeństwa i pokory. Św. Michał Archanioł w dniu ostatnim zadmie
w trąbę ogłaszając umarłym, aby powstali i wzywając wszystkich ludzi na Sąd Ostateczny.

Gerard David

Kunsthistorisches Museum we Wiedniu

Imię św. Michała Archanioła wymieniane jest trzykrotnie w Księdze Daniela
(Dn 8, 16-19 i 21), w Liście św. Judy (Jd 9) i w Apokalipsie (Ap 12,7).

Kościół benedyktyńskiego opactwa Michaelsberg w Siegburgu, Nadrenia

Objawienia św. Michała Archanioła
Od początku Kościoła odnotowano wiele objawień św. Michała Archanioła. Najsławniejsze miało miejsce w 520 roku, na włoskim półwyspie Gargano, gdy polecił wznieść kościół swojego imienia biskupowi Siponto, Wawrzyńcowi.

Portugalska karmelitanka, s. Antonina d'Astonac, miała wizję św. Michała Archanioła, w 1751 roku. Polecił jej wtedy ułożenie na jego cześć dziewięciu pozdrowień, nawiązujących do dziewięciu chórów anielskich. Z odmawianiem Koronki Anielskiej związane są obietnice szczególnej opieki podczas życia, z po śmierci - wyzwolenia
z czyśćca. Papież Pius XI dołączył do tego nabożeństwa liczne odpusty, które można wyjednywać duszom czyśćcowym.

Brewiarz z 1438r.

Koninklijke Bibliotheek w Hadze, Holandia Płd.

Dwukrotnie objawił się hiszpańskiej klarysce, s. Filomenie z San Colombo. W tym samym czasie, w 1870 roku,  wojska wtargnęły do Wiecznego Miasta, papież
bł. Pius IX został więźniem Watykanu, sobór przerwano, a Kościołowi zaczął zagrażać modernizm. Siostra Filomena gorąco modliła się, prosząc o pomoc dla Kościoła. Wtedy ujrzała św. Michała Archanioła. Za pierwszym razem kazał jej rozgłaszać swoją moc. Drugi raz siostra ujrzała Najświętsze Serce Pana Jezusa, z Matką Bożą
i św. Michałem Archaniołem u boku, obrazując wyjednywane przez Maryję łaski, dla uratowania Kościoła, które miał roznieść właśnie św. Michał.

Papież Leon XIII od żywił szczególne nabożeństwo do tego archanioła. W 1884 roku miał wizję, w której ujrzał walkę szatana z Kościołem w XX wieku. Wtedy polecił, aby po każdej cichej Mszy Świętej kapłani odmawiali ułożoną przez niego Modlitwę do św. Michała Archanioła, a także tekst Egzorcyzmu przeciw szatanowi i upadłym aniołom, dla kapłanów i świeckich. Papież Pius XI w 1930 roku zarządził, aby modlitwę zanosić w intencji odwrócenia zarazy bezbożności. Od 2009 roku na polecenie biskupa Modlitwa jest odmawiana w diecezji włocławskiej.

Szkaplerz św. Michała Archanioła

Szkaplerz św. Michała Archanioła
W 1878 roku w kościele p.w. św. Eustachego w Rzymie powstało Bractwo św. Michała Archanioła, w następnym roku przeniesiono je do kościoła p.w. św. Michała Archanioła. W 1880 roku papież Leon XIII podniósł je do rangi arcybractwa, udzielając jemu licznych odpustów. Członkowie bractwa nosili szkaplerz w formie puklerza, w którym jeden z płatków musiał być wykonany z niebieskiej wełny, a drugi z czarnej,
z wizerunkiem św. Michała Archanioła z szatanem u stóp i napisem Quis ut Deus. Tasiemki również musiały być niebieskie i czarne. Obecnie bractwo działa jedynie w Stanach Zjednoczonych, a w Polsce zostało powołane przez michalitów nowe bractwo, Ruch Apostolski Czcicieli św. Michała Archanioła, w 1994 roku. W tym ostatnim nie nie praktykuje się już noszenia szkaplerza, a jedynie - nieobowiązkowo - można nosić medalik z wizerunkiem św. Michała i Maryi Panny.

Kult św. Michała Archanioła w Italii
Już Konstantyn Wielki zbudował Michaelion, gdzie się wiele dokonało cudów, w podziękowaniu za zwycięstwo nad Maksencjuszem w 312 roku. Przed bitwą ujrzał
św. Michała Archanioła, który pokazał mu krzyż z napisem In hoc signo vincis. Wtedy cesarz kazał zrobić sztandar z krzyżem i napisem, pod tym sztandarem ruszył do walki. Gdy przeniósł się do Konstantynopola, również tam kazał wybudować bazylikę ku czci Świętego. O czci jaką darzono św. Michała, świadczy fakt, że w tym okresie w samym tylko Konstantynopolu znajdowało się piętnaście świątyń pod jego wezwaniem.

Papież św. Bonifacy I, około 420 roku, polecił wystawić św. Michałowi okazałą bazylikę i na pamiątkę jej poświęcenia ustanowił uroczystość na dzień 29 września, polecając obchodzić ją w całym Kościele. Potwierdził to papież Gelazy I w 493 roku.

Sanktuarium św. Michała Archanioła w Gargano, Apulia

Wejście do groty

Nieopodal Neapolu uroczystość św. Michała obchodzono od roku 493, kiedy według podania miał się objawić w dniu 8 maja na górze Gargano pewnemu pasterzowi ze Spontum. Gdy zauważył brak jednego wołu w swoim stadzie, wyruszył na poszukiwania i znalazł zwierzę u stóp groty, klęczące przed wejściem do niej. Pasterz próbował odciągnąć dziwnie zachowujące się zwierzę, ale ono nie chciało się ruszyć. Naciągnął łuk i wypuścił strzałę w stronę wołu, ale ta jakby odbiła się od niewidzialnej ściany i zraniła pasterza w rękę. O dziwnym wydarzeniu pod grotą poinformowano biskupa, który zarządził modlitwy i post, w celu poznania woli Bożej. Wtedy biskupowi objawił się św. Michał Archanioł i oświadczył, że górę Gargano i grotę pod nią obrał sobie na siedzibę, z której będzie czuwał nad Stolicą Piotrową. W grocie urządzono świątynię, a nad nią zbudowano kościół, zaczęli przybywać pielgrzymi z całej Europy. Od 1996 roku pieczę nad sanktuarium sprawują polscy michalici.

Figura św. Michała Archanioła na Zamku św. Anioła w Rzymie

Peter Anton von Verschaffelt, 1713r.

W Rzymie poświęcono mu Zamek św. Anioła, wystawiony nad mauzoleum Hadriana, gdzie się miał pokazać św. Grzegorzowi Wielkiemu, podczas zarazy szalejącej w mieście, pod koniec VI wieku.

Kult św. Michała Archanioła we Francji
We Francji, około roku 400, powstał zakon rycerski św. Michała Archanioła (Chevaliers d. St. Michel de St. Ampoule) powołany dla strzeżenia ampułki z olejem świętym, którą miał z nieba przynieść gołąb św. Remigiuszowi dla namaszczenia Klodwiga w czasie chrztu. Nie ma dowodów na istnienie tego zakonu, poza tym jedynie, iż czterej dożywotni baronowie z opactwa św. Remigiusza w Reims, na tej zasadzie mieli przywilej niesienia baldachimu podczas procesji z ampułką.

 Opactwo na Mont Saint-Michel, Dolna Normandia

Archanioł Michał ukazał się w 709 roku biskupowi, św. Albertowi (Aubert) z Avranches, polecając wybudować kościół mu poświęcony na górze zwanej Górą Cmentarną (Mont Tombe), w północnej Francji. Jednak biskup się wahał, modląc się i poszcząc, prosił o jakiś znak. Wtedy św. Michał stanął przed nim i przyłożył palec do jego czoła, odciskając go w kości jak w wosku. Biskup nie zwlekając nakazał wybudowanie kościoła oraz wyżłobienie pod nim groty, na wzór tej z Gargano, a u jej stóp w 966 roku powstało opactwo benedyktyńskie. Górę nazwano Wzgórzem
św. Michała w niebezpiecznym morzu (Mons Sancti Michaeli in periculo mari).
Gdy wybuchła wojna stuletnia wojska angielskie kilkakrotnie atakowały górę
św. Michała, ale wtedy francuscy rycerze uzbrojeni w miecze z napisem: Pomocnikiem moim tylko św. Michał, odparli ataki i dali hasło do walki z najeźdźcą. W czasie rewolucji francuskiej mnisi zostali zmuszeni do opuszczenia opactwa, które zamieniono na więzienie, w którym od 1793 roku trzymano ponad trzystu księży.
W 1863 roku więzienie zlikwidowano, a opactwo oddano biskupowi Countances. Sto lat później do klasztoru powrócili benedyktyni. Dwa razy w roku na Mont-Saint-Michel przybywają tłumy pielgrzymów - w pierwszą niedzielę maja na pamiątkę Objawienia św. Michała Archanioła i 29 września. Z tego sanktuarium kult św. Michała Archanioła rozszerzał się na Belgię, Anglię, Hiszpanię i Portugalię.

W początkach X wieku król Karol Wielki w akcie poświęcenia oddał Francję pod opiekę św. Michałowi Archaniołowi, a dzień 29 września ogłosił świętem obowiązującym
w całym królestwie.

W 1425 roku św. Michał ukazał się trzynastoletniej pastuszce z Domremy, znanej jako św. Joanna d'Arc, ogłaszając jej, że to właśnie ją Pan Bóg wybrał, aby oswobodziła Francję. Tak jak przepowiedział, siedem lat po jej śmierci, Francja odzyskała niepodległość.

Kult św. Michała Archanioła w Polsce
Sięga początków państwa polskiego, szerzył się przede wszystkim tam gdzie istniały drużyny rycerskie. Do Polski dotarł z Niemiec i Rusi Kijowskiej. W XI wieku w Krakowie na Skałce i na Wawelu, a także w Poznaniu, Gnieźnie i Płocku istniały kościoły pod wezwaniem św. Michała Archanioła. Kult św. Michała Archanioła rozpowszechniony był przede wszystkim na Śląsku i na wschodnich obszarach Polski.

W XVII wieku Lwów kilkakrotnie został ocalony przed atakami niewiernych, dzięki interwencji św. Michała Archanioła. W dzień św. Michała Archanioła w kościołach lwowskich istniał, jeszcze do niedawna, zwyczaj śpiewania dziękczynnego hymnu
Te Deum. 

Znacząco na rozwój kultu św. Michała wpłynęli jezuici. W XVII wieku w dzień
św. Michała wystawiali w swoich teatrach dramaty związane ze Świętym. Po kasacie zakonów kult zaczął powoli zanikać.

W XVIII wieku dziewczęta prosiły o dobrego męża w modlitwie do Niego, a dzień
św. Michała był dniem pisania umów najmu, tego dnia kończono również wypas bydła i owiec na halach.

 Sanktuarium św. Michała Archanioła w Miejscu Piastowym

Do ponownego ożywienia kultu św. Michała Archanioła przyczynił się na początku
XX wieku bł. Bronisław Markiewicz, który po powrocie z Włoch, gdzie przez siedem lat pracował ze św. Janem Bosco i został salezjaninem, w swojej parafii w Miejscu Piastowym wprowadzał w życie idee salezjańskie. W 1897 roku zwrócił się do papieża z prośbą o pozwolenie na założenie nowego zakonu - Zgromadzenia Św. Michała Archanioła (Congregatio Sancti Michaelis Archangeli, CSMA), który uzyskał zatwierdzenie przez papieża Benedykta XV w 1921 roku. Michalici noszą czarną sutannę, bez zewnętrznych guzików, przepasaną czarnym pasem. Zgromadzenie posiada 13 domów zakonnych w Polsce i 12 domów za granicą. W 1894 roku założono również żeńską gałąź Zgromadzenia - michalitki czyli Zgromadzenie Sióstr św. Michała Archanioła (Congregatio Sororum Sancti Michaelis Archangeli, CSSMA), zatwierdzone przez papieża Piusa XI w 1928 roku.

 Koronka do odmawiania Koronki do św. Michała Archanioła

Nieopodal wsi Blizne, koło Krosna, znajduje się Góra św. Michała, nazywana również Michałkiem. Gdy w czasie tatarskiego napadu w 1624 roku miejscowi schronili się na górze i modląc się, błagali o ocalenie. Wtedy rozpętała się burza i z nieba zstąpili rycerze, którym przewodził sam św. Michał Archanioł. Tatarzy przerażeni pouciekali. Jako wotum wybudowano kapliczkę ku czci Świętego. W 1750 roku kapucyni uzyskali pozwolenie na osiedlenie się na górze, wtedy też wzniesiono murowany kościół, do którego kamień węgielny został wzięty z drewnianej kaplicy. W 1788 roku zakon skasowano, budynki klasztorne i kościół sprzedano, a później rozebrano.
Kult św. Michała Archanioła żył nadal. Prawie sto lat później proboszcz postawił kaplicę dokładnie w tym samym miejscu, gdzie stał kościół.

Kościół p.w. św. Michała Archanioła w Szalowej

Po reformie kalendarza z 1969 roku dzień 29 września jest wspomnieniem wspólnym Archaniołów:  św. Michała, św. Gabriela (przed reformą - 24 marca) oraz św. Rafała (24 października).

Rafaello Sanzio, 1518r.

Luwr, Paryż

Patron:
Francji, Anglii, Niemiec, Austrii, Węgier, Hiszpanii, Małopolski, Amsterdamu, Łańcuta
i diecezji łomżyńskiej. Żołnierzy, szermierzy, złotników, rytowników, urzędników bankowych, kupców, aptekarzy, radia i radiowców, radiologów, gipsowników, szlifierzy, odlewaczy cyny, opłatkarzy.
Orędownik umierających, opiekun Kościoła, biednych dusz i cmentarzy
Wzywany w czasie burz.

Ikonografia:
Przedstawiany jako młody rycerz, z tarczą i płonącym mieczem, depczący smoka (diabła) z białymi skrzydłami, czasem pawimi. Jego atrybutem jest: krzyż, miecz, tarcza (czasami z napisem Quis ut Deus), lanca, globus, oszczep, puklerz, waga.

Graduał z XIVw., Italia

Biblioteka Jagiellońska w Krakowie

Impresje muzyczne:
Joseph Leopold Eybler "Missa Sancti Michaelis in C major" (HV2)
Johann Caspar Ferdinand Fischer "Missa Sancti Michaelis Archangeli"
John Taverner "Missa O Michael"
Mikołaj Zieleński "Benedicte omnes Angeli (in festo Dedicationis S. Michaelis Archangelis)"

Hieronymus Wierix, 1584r., grawiura

Art Institute w Chicago

Varia:
Jeden z watykańskich serwerów, na którym umieszczone są internetowe strony Stolicy Apostolskiej, nosi imię św. Michała Archanioła. Pozostałe dwa - św. Gabriela
i św. Rafała.

Książę Jarema Wiśniowiecki miał w herbie św. Michała Archanioła, a w rodowym Wiśniowcu istniał wspaniały kościół ze Świętym na jej szczycie.

W czasie pasowania giermka na rycerza, przyodziewano go w zbroję i wręczano miecz w imię św. Michała i św. Jerzego.

 Kościół p.w. św. Marcina we Florac, Langwedocja

Przysłowia:
Do Michała przymrozków ile, i w maju tyle.
Gdy deszcz w św. Michała, będzie łagodna zima cała.
Gdy dębówki obrodzą na Michała, to w Narodzenie śniegu fura cała.
Gdy na Michała obrodzą żołędzie, dużo śniegu w zimie będzie.
Gdy noc jasna na Michała, to nastąpi zima trwała.
Deszcze Michałowe prawią w zimie powietrze zdrowe.
Gdy w Michała deszcz spadnie, lekka zima będzie snadnie.
Po św. Michale wolno paść i na skale.
Ptaszki przed Michałem odleciały, będzie ostry grudzień cały.
Św. Michał do beczki kapustę wpychał.
Św. Michał kopy z pola pospychał.

Kościół p.w. św. Michała Archanioła w Monachium, Bawaria

Hubert Gerhard, 1588r.

O św. Michale:
Wielką mam cześć dla św. Michała Archanioła, on nie miał przykładu w pełnieniu woli Bożej, a jednak spełnił wiernie życzenia Boże.
św. Faustyna Kowalska

Ty, który pokonałeś szatana i wypędziłeś go z nieba, broń mnie i trzymaj go z dala ode mnie w ostatniej chwili mojego życia. Królowo Nieba, Maryjo, rozkaż
św. Michałowi, aby towarzyszył mi w chwili śmierci.
św. Alfons Maria Liguori

Sąd Ostateczny, fragm. tryptyku

Hans Memling, 1467-71

Muzeum Narodowe w Gdańsku

Lektura:
Kazania o św. Michale Archaniele i Aniołach (Michalineum)
ks. Henryk Skoczylas CSMA - Kult św. Michała Archanioła (Michalineum)
W.Doyle Gilligan - Nabożeństwo do Aniołów (Exter) 

 .