Św. Paweł Pustelnik

.

Święty pustelnik (zm. 342r.)

Znany również pod imieniem: Paweł z Teb, Paweł Anachoreta.

Urodził się w Dolnych Tebach ok. 230r. w zamożnej chrześcijańskiej rodzinie, odebrał bardzo staranne wychowanie, biegle władał greką i egipskim. Gdy miał 15 lat zmarli mu rodzice i odziedziczył po nich cały majątek. Nim skończył 22 lata wybuchły straszne prześladowania chrześcijan za cesarza Decjusza.

Meister von Messkirch, 1535-40r.

Skrzydło ołtarza z kościoła św. Marcina w Ulm

Paweł schronił się najpierw w domu na wsi, ale gdy dowiedział się, że chce go wydać jego szwagier Piotr, aby przejąć majątek, udał się na pustynię i tam zamieszkał w jaskini. Spędzał czas na modlitwie, żywił się owocami palm. Po trzydziestu latach palma uschła,a w pobliżu nie było żadnych drzew, pustelnik został pozbawiony żywności. Ale Bóg nie opuścił swojego sługi i polecił krukowi, aby mu codziennie przynosił pół bochenka chleba.

 Mattia Preti, 1656-60

Art Gallery of Ontario, Toronto

W tym samym czasie żył Antoni, również pustelnik, nic nie wiedząc o Pawle, przekonany że w jego doskonałej dążności do oderwania się od świata i zaparcia się samego siebie, nikt mu nie zdoła dorównać. Ale Bóg objawił mu, że na tej samej pustyni (puszczy) żyje pustelnik doskonalszy od niego i kazał mu go poszukać.
Św. Antoni posłuszny poleceniu wyruszył w drogę, a kierowany Opatrznością już trzeciego dnia odnalazł Pawła. I starcy przywitali się, a kruk tego dnia przyniósł cały bochenek chleba.

Św. Antoni i św. Paweł - Diego Velasquez, 1635-38

Museo del Prado, Madryt

Następnego dnia Paweł rzekł do Antoniego, że zbliża się godzina jego śmierci, ponieważ Bóg objawił mu, że zobaczy przed śmiercią Antoniego i ten go pogrzebie. Kazał mu wrócić po płaszcz, który tamten dostał od Atanazego, aby mógł w niego zawinąć jego ciało po śmierci.
Antoni uczynił tak ja mu Paweł kazał, gdy wrócił zastał go na klęczkach, ale już bez duszy. Owinął ciało w płaszcz i zmówił modlitwy. Niestety nie miał żadnych narzędzi, aby wykopać grób, ponieważ obawiał się, że dzikie zwierzęta rozszarpią ciało Pawła. Ukląkł i długo się modlił, aż dwa lwy nadbiegły i wykopały dół, w którym złożył ciało Pawła.

Św. Paweł zmarł w 342r., mając 113 lat.

Cesarz Justynian I na miejscu jaskini wybudował klasztor i kościół pod jego wezwaniem. Jego relikwie miano w XII w. przewieźć do Konstantynopola, a w 1240r. krzyżowcy przewieźli je do Wenecji, skąd w 1381r. wywieziono je do Budapesztu. Relikwię głowy otrzymał król Karol IV Luksemburski i umieścił ją w kaplicy zamkowej w Karlsteinie, skąd Ludwik Węgierski przeniósł ją na zamek w Budzie. Spłonęły one jednak podczas najazdu  tureckiego w 1526r. Zachowały się jedynie nieliczne i drobne części relikwii.

Spotkanie św. Antoniego ze św. Pawłem - Sassetta, 1445r.

National Gallery of Art, Waszyngton

Patron:
Filipin, zakonu paulinów, tkaczy, powroźników, wikliniarzy i wytwórców koszy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako stary mężczyzna przyodziany w liście lub skóry, z bochenkiem chleba przynoszonym przez kruka, siedzący nad rzeką pod palmą z leżącym obok bochenkiem chleba, zmarły z dwoma lwami obok siebie, ze św. Antonim.

Varia:
W klasztorze na Jasnej Górze (a także w 70 innych wspólnotach paulińskich) co roku odprawiana jest nowenna do św. Pawła Pustelnika, tzw. Pawełki. Każdego dnia modlitwa rozpoczyna się uroczystą procesją do kaplicy Świętego, która jest udekorowana w kolorach flagi paulińskiej, na której biały kolor symbolizuje biel habitu, żółty - pustynię egipską, zielony - palmę, która żywiła św. Pawła oraz czarny jak kruk, który przynosił mu codziennie chleb. Celebrans okadza wystawione relikwie, po czym intonuje jeden z dwóch hymnów z XVII w. o prześladowaniach chrześcijan za czasów Decjusza ("Decjusza gniew...") i życiu św. Pawła ("Śpiewajcie Synowie Ducha Pawłowego"). Na koniec nabożeństwa następuje ucałowanie relikwii przez wiernych. Drogocenny relikwiarz pochodzi z XVII w. i wykonany jest na wzór herbu zakonu: palmy z dwoma lwami po bokach i kruk z chlebem w dziobie.

Uroczystość zewnętrzna z udziałem wiernych, duchowieństwa i konfratrów jest obchodzona w pierwszą niedzielę po 15 stycznia.

Relikwiarz z relikwiami św. Pawła

Klasztor OO. Paulinów, Jasna Góra, Częstochowa

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Pawła Pustelnika"
św. Hieronim "Żywot św. Pawła pierwszego pustelnika"
 .