Nieznany malarz z Douai
Mitchell Collection, Glasgow
Jan urodził się w 1579 roku w rodzinie szanowanego lairda
Waltera Ogilvie, protestanckiego urzędnika królewskiego w szkockim
Drum-na-Keith. Jego matka, Agnieszka, była żarliwą katoliczką (jej dwóch braci
było jezuitami), niestety nie zdążyła wpoić synowi wiary, ponieważ zmarła, gdy ten
miał dwa lata. Walter ożenił się ponownie, tym razem z protestantką.
Szesnaste
stulecie przyniosło niemal całkowitą likwidację Kościoła katolickiego w
Szkocji. Herezja Jana Knoxa i opór katolickiej królowej Marii
Stuart przeciw herezjom zradykalizował zwolenników protestantyzmu, co doprowadziło do licznych
walk. W 1560 roku parlament szkocki ogłosił kalwinizm religią państwową,
usuwając jurysdykcję Stolicy Apostolskiej nad Szkocją oraz zabraniając
odprawiania Mszy św. Rozpoczął się bardzo ciężki okres dla katolików.
Katolickim rodzicom odbierano dzieci i oddawano na wychowanie protestantom, za
wyznawanie „papistowskich przesądów” groziły dotkliwe kary pieniężne, konfiskata
majątku oraz wygnanie. Musiało minąć ponad dwieście lat, aby w 1793 roku
ogłoszono niewielkie swobody religijne dla katolików.
Dorastającego Jana
wysłano, zgodnie z ówczesnym zwyczajem, na dalszą edukację do Europy, na kontynent. Tam, w
krótkim czasie, poznając doktrynę katolicką młodzieniec postanowił się nawrócić i rozpocząć
naukę w Kolegium Szkockim. Kolegium założono w 1594 roku w Douai, wzorując się
na Kolegium Angielskim. W czasie, gdy Jan doń wstępował kolegium swoją
tymczasową siedzibę miało w belgijskim Lowanium (Louvain). Stamtąd młody konwertyta przeniósł
się do benedyktynów w Ratyzbonie (Regensburg), dalszą naukę kontynuował na
Uniwersytecie Palackim w Ołomuńcu, prowadzonym przez jezuitów.
Dnia 24 grudnia
1599 roku Jan wstąpił do Towarzystwa Jezusowego (TJ, Societas Iesu, SI) w Brnie. W szkole,
oprócz religijnej wiedzy ogólnej, studiował nauki przyrodnicze i klasykę. Śluby
wieczyste złożył 26 grudnia 1601 roku. Przełożeni wysłali go na trzyletni kurs
filozofii do Grazu. Poczynił tak duże postępy w naukach, że w 1607 roku został
wykładowcą na Uniwersytecie Wiedeńskim. Po jedenastu latach w zakonie, w 1610
roku, w Paryżu otrzymał święcenia kapłańskie i po prymicji został
wysłany do normandzkiego Rouen.
Ksiądz Jan prosił władze zakonne o
skierowanie go z posługą do Szkocji, aby tam mógł odprawiać Msze św. dla
nielicznych katolików, którzy mimo prześladowań, pozostali wierni Kościołowi katolickiemu. Tymczasem sytuacja w
Szkocji zmieniła się wraz z przyjęciem korony angielskiej przez Jakuba VI
(odtąd Jakuba I Stuarta). Szkotów zaczęła obowiązywać przysięga na Akt
Supremacji, ogłaszający króla Anglii zwierzchnikiem Kościoła.
Kościół jezuitów pw. NSPJ w Edynburgu
Po dwóch latach
usilnych próśb ks. Ogilvie władze zakonne wyraziły zgodę na jego powrót do
ojczyzny. Przybył do Leith, portowego miasta prowadzącego ożywione stosunki handlowe
z Francją, podając się za handlarza końmi, Jana Watsona. Wkrótce zaczął
potajemnie odprawiać Msze św. w Edynburgu, ukrywając się u konwertyty Wilhelma
Sinclaira. Po pewnym czasie przeniósł się do hrabstwa Renfrew (Renfrewshire) na
zachodnim wybrzeżu Szkocji. Niestety w listopadzie 1614 roku zadenuncjował go królewski agent udający katechumena, Adam Boyd.
Został aresztowany przez ludzi nasłanych przez protestanckiego biskupa Glasgow,
Jana Spottiswoode’a i przetransportowany do więzienia w Paisley. Tam poddano go
przesłuchaniom z torturami, chcąc wydobyć z księdza nazwiska katolików z
którymi się spotykał. Aby złamać silną wolę „papisty” miażdżono mu nogi,
zabraniano spać przez wiele dni i nocy. Uwięzionemu jezuicie udało się napisać
w celi krótki list, który udało mu się przemycić poza mury i przez zaufanych
ludzi przekazano je przełożonym zakonnym. Wydano je później - uzupełnione o
informacje pozyskane od świadków wydarzeń - jako Raport z więzienia (Relatio
incarcerationis).
Dnia 10 marca 1615 roku ks. Jan Ogilvie stanął przed sądem,
za odmowę złożenia przysięgi supremacyjnej skazano go na karę śmierci (hanged,
drawned i quatered). Jeszcze tego samego dnia przewieziono go na plac straceń i
wykonano wyrok, a po egzekucji pochowano w zbiorowej mogile.
Szkockiego jezuitę
beatyfikował 22 grudnia 1929 roku papież Pius XI, a kanonizował Paweł VI dnia
17 października 1976 roku.
Patron:
Jezuitów.
Ikonografia:
Przedstawiany w stroju zakonnym, z hierogramem IHS (godło jezuitów). Jego atrybutem jest: palma męczeństwa, różaniec jako wyraz szczególnego nabożeństwa do Matki Bożej, sznur na szyi oraz nóż (jako symbole narzędzi, jakimi zadano mu śmierć).
Posty
