Św. Sebastian

.

Święty męczennik (256-288)

Urodził się około 256 roku w galijskim Narbonne w rodzinie bogatych chrześcijan. Nauki pobierał w Mediolanie, mieście rodzinnym matki. Wstąpił do gwardii cesarskiej w Rzymie, a po pewnym czasie został  mianowany jej dowódcą. Długo ukrywał przed cesarzem i innymi żołnierzami to, że jest chrześcijaninem, jednocześnie potajemnie pomagając męczonym i prześladowanym współbraciom.

Raffaello Sanzio, 1501-02

Accademia Carrara w Bergamo, Włochy

Pochodzący ze znakomitej rodziny bracia Marek i Marcelin zostali okrutnie skatowani, potem skazani na śmierć, za to że nie chcieli oddać czci pogańskim bogom. Cesarz ze względu na ich pozycję zwlekał z wykonaniem wyroku, odkładając go na miesiąc, licząc że może uda mu się ich pozyskać dla pogaństwa. Jednocześnie kazał zaprowadzić ich do domu więziennego dozorcy Nikostrata i tam przyprowadzono ich rodziców, żony i dzieci, którzy wśród łkań i błagania usiłowali namówić obu braci do odstępstwa od wiary. Ci, postawieni w tak okrutnej sytuacji, zaczęli się łamać.

Męczeństwo św. Sebastiana, Marka i Marcelina

"Speculum historiale" Wincenty de Beauvais, XV w.

Wtedy św. Sebastian obecny przy tej scenie nie wytrzymał i zawołał do obu, aby się nie poddawali i mężnie wytrwali przy Chrystusie. Żona Nikostrata, Zoja, niema od sześciu lat, wzruszona jego wiarą, uklękła przed Sebastianem i uniosła ręce. Chcąc pokazać prawdę swych słów, błagał Boga, aby uzdrowił kobietę i przywrócił jej mowę. Zoja przemówiła wychwalając Pana Boga, a wtedy wszyscy obecni uwierzyli w Chrystusa i przyjęli Chrzest.

Antonello da Messina, 1476-77

Gemaldegalerie w Dreźnie, Niemcy

Urzędnicy cesarscy nie mieli odwagi sami się na niego targnąć, oskarżyli go więc przed cesarzem, że nie tylko sam jest chrześcijaninem, ale również członków tej sekty wspiera pieniędzmi, a wielu innych nawraca się za jego namową i przykładem. Dioklecjan rozgniewany zawezwał Sebastiana przed siebie i afrykańskim łucznikom rozkazał, aby go rozstrzelali. Wyprowadzono Świętego za miasto, obnażono i przywiązano do drzewa, po czym strzelcy tak go pociskami obsypali, że wyglądał jak najeżony strzałami. Sądząc że już nie żyje, oprawcy odeszli  zostawiając Sebastiana. W nocy na miejsce kaźni przyszła pobożna wdowa Irena wraz ze służącą, aby ciało pogrzebać, ale ku swemu zdumieniu odkryła, że młodzieniec mimo, że ciężko ranny, żyje. Zabrała go więc do domu i tak długo pielęgnowała, aż Sebastian odzyskał zdrowie.

Św. Irena i jej służąca opiekują się św. Sebastianem

Dirck van Baburen, ok. 1615r.

Museo Thyssen-Bornemisza w Madrycie, Hiszpania

Chrześcijanie prosili go, aby ratował życie i uchodził z miasta, ale on po długiej modlitwie udał się nieopodal pogańskiej świątyni i widząc zbliżający się orszak cesarski wezwał cesarza do zaprzestania swoich prześladowań. Dioklecjan nie mógł uwierzyć, że Sebastian żyje, a w końcu nakazał go zatłuc kijami i ciało wrzucić do Cloaca Maxima. Pobożna Lucyna, której się Święty ukazał nakazując swój pochówek, zabrała jego ciało i pogrzebała w katakumbach.

Marmurowa rzeźba przy ołtarzu w kaplicy Bazyliki św. Sebastiana, Rzym

Antonio Giorgetti, 1665

Jeden z siedmiu głównych kościołów w Rzymie jest poświęcony św. Sebastianowi. Bazylika św. Sebastiana za Murami (San Sebastiano fuori le Mura) została zbudowana na polecenie papieża Damazego w pierwszej połowie IV wieku na miejscu katakumb w których pochowano Świętego. Ciało św. Sebastiana przeniesiono tutaj około roku 350. W 826 w obawie przed Saracenami przeniesiono relikwie do Bazyliki św. Piotra, kościół pod wezwaniem męczennika został zniszczony. Bazylikę odbudowano za panowania papieża Mikołaja I, a ołtarz poświęcony św. Sebastianowi został konsekrowany przez papieża Honoriusza III na prośbę cystersów, którzy opiekowali się tym miejscem. Od 1612 roku relikwie Świętego spoczywają pod tym ołtarzem, dokładnie nad jego grobem w katakumbach. Obecny wygląd bazyliki pochodzi głównie z XVII w.

Bazylika św. Sebastiana za Murami, Rzym

Kolejną bazyliką rzymską poświęconą św. Sebastianowi jest Bazylika św. Sebastiana na Palatynie (San Sebastiano al Palatino), zbudowana w miejscu gdzie zginął. W kościele św. Andrzeja Apostoła w Dolinie (San Andrea della Valle) w kaplicy poświęconej Świętemu znajdują się trzy ogniwa z łańcucha, którym był skrępowany.

Św. Sebastian jest zaliczany do grona 14 Przyczyńców  w potrzebie.

Za papieża Agatona swoim wstawiennictwem uchronił Rzym od morowego powietrza w 680 roku, za arcybiskupa Karola Boromeusza - Mediolan w 1575 roku i Lizbonę w 1799 roku.

Relikwiarz św. Sebastiana

Katedra Notre Dame w Paryżu

Relikwiarz na głowę św. Sebastiana, VII-IX w.

 Biblioteka Watykańska

W VII wieku lub nieco wcześniej część świętych szczątków dotarła do Florencji, Kapui i Mediolanu. Za Ludwika Pobożnego część relikwii za zgodą papieża Eugeniusza II opat Hilduin  w 826 roku umieścił w opactwie św. Medarda w Soissons. W 1564 roku hugenoci splądrowali opactwo i wyrzucili relikwie do rowu, pozbierano je w tajemnicy, a później część ukryto u św. Medarda, a część w kościele NMP, prawie całkowicie zniszczone w czasie rewolucji.
Relikwie św. Sebastiana przechowywano w kościołach Teatynów i Minimów w Paryżu, czterech kościołach Mantui, w Sewilli i Tuluzie, w katedrze w Tournay, w kościele Jezuitów w Antwerpii.


Patron:
Castel Gandolfo i Rio de Janeiro, umierających, papieskiej Gwardii Szwajcarskiej, żołnierzy, łuczników, rusznikarzy, płatnerzy, rzeźbiarzy, murarzy, ogrodników, koronkarek, introligatorów. Wzywany w obronie przed wrogami religii i przed zarazą.

Ikonografia:
Przedstawiany jako młodzieniec przywiązany do drzewa, związany i przeszyty strzałami, z aniołem nad głową niosącym wieniec zwycięstwa. Czasami niesie strzały.

Impresje muzyczne:
Guillame Dufay "O sancte Sebastiane" (motet)
Claude Debussy "Le martyre de Saint Sebastien"

Varia:
W czasie zarazy kładziono na ołtarzu poświęconym św. Sebastianowi grube woskowe świece, aby uprosić jej odwrócenie (za O.Kolbergiem).

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Sebastiana"

Andrea Mantegna, 1457-58

Kunsthistorisches Museum, Wiedeń

Katedra w Xanten, Niemcy

Pietro Perugino, ok. 1500r.

Bolonia, Włochy