Św. Andrzej Apostoł

.

Święty apostoł i męczennik (zm. ok. 65-70).

Simone Martini, ok. 1326r.

Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku

Urodził się w Betsaidzie, był synem Jony i bratem Szymona. Zajmował się rybołówstwem (J I,44). Był uczniem Jana Chrzciciela, a gdy ten pokazał mu Mesjasza, św. Andrzej poszedł za Chrystusem (J I, 36), wkrótce też przyprowadził do Niego swojego brata, zwanego później Piotrem (J I, 41). Obaj bracia mieszkali w Kafarnaum i trudnili się łowieniem ryb. Prawdopodobnie św. Andrzej był młodszy od swego brata i nie miał żony, ponieważ mieszkał w domu świekry
św. Piotra.

Powołanie św. Andrzeja i św. Piotra, XVw.

Po powtórnym wezwaniu przez Chrystusa, jako prawdziwy uczeń, opuszcza dom, pozostawia swoje dotychczasowe zajęcia i udaje się za Jezusem (Mt IV, 18; Mk I, 16; Łk V,2). Euzebiusz w "Historii Kościoła" podaje, że św. Andrzej nauczał w ziemi Scytów i w koloniach greckich, na południu Morza Czarnego. Po powrocie do Jerozolimy, przez Neocezareę i Samosatę, udał się do Bizancjum i Achai.
W Patras został skazany na karę śmierci, około roku 65-70, na krzyżu w kształcie litery X, zwanym odtąd krzyżem św. Andrzeja (crux decussata).

Męczeństwo św. Andrzeja

"Les Tres Riches Heures du Duc du Berry", il. bracia Limbourg, XVw.

Złożenie św. Andrzeja do grobu

Anonim. rzeżbiarz flaman., 1510-15

Museum Mayer van den Bergh w Antwerpii

Według św. Hieronima, ciało św. Andrzeja wraz z ciałem św. Łukasza, zostało przewiezione w 357 roku do Konstantynopola i umieszczone w Bazylice Świętych Apostołów. W 1202 roku krzyżowcy przywieźli relikwie do Amalfi.

Głowę św. Andrzeja papież Pius II w XV wieku polecił przewieźć do Rzymu, do Bazyliki p.w. św. Piotra. W 1964 roku Paweł VI nakazał zwrot relikwii kościołowi grekokatolickiemu w Patras.

Pozostałość po tabernakulum na relikwie głowy św. Andrzeja

Isaia da Pisa, ok. 1463r.

Groty Watykańskie pod Bazyliką św. Piotra w Rzymie

Kult św. Andrzeja
Święty cieszył się wielką czcią w całym Kościele. Papież św. Grzegorz I założył ku jego czci kościół i klasztor w Rzymie, otrzymał relikwie św. Andrzeja
z Konstantynopola. Wiele narodów i państw obrało Go sobie za patrona: Szkocja, Neapol, Niderlandy, Hiszpania, Rosja, księstwa Burgundii, Luksemburga, Limburga, Mantui i Szlezwiku.

Bazylika p.w. św. Andrzeja (Sant'Andrea della Valle) w Rzymie

Kult św. Andrzeja w Polsce
Jeden z najwcześniej spotykanych kultów chrześcijańskich na ziemiach polskich. W XI wieku w Krakowie ufundowano kościół mu poświęcony. Najprawdopodobniej kult Świętego szerzyli benedyktyni tynieccy. Do XIII wieku koncentrował się głównie w Polsce środkowej, wiek później dotarł na Śląsk. Najwięcej kościołów p.w. św. Andrzeja budowano w Wielkopolsce i na Śląsku. W XVII wieku jezuici
w swoich teatrach wystawiali "Dialog św. Andrzeja".

Relikwie św. Andrzeja

Kościół p.w. św. Andrzeja w Szaflarach

Jednym z pierwszych polskich wizerunków św. Andrzeja jest polichromia
z XIV wieku w kościele parafialnym w Jasionej.

W listopadzie 2003 roku sprowadzono relikwie Świętego do kościoła św. Andrzeja w Warszawie.

 Kościół p.w. św. Andrzeja w Wyszkach

W Wyszkach w 1457 roku wybudowano drewniany kościół ku czci Świętego, który przetrwał aż do 1905 roku. Na jego miejscu wystawiono murowany neogotycki. Odpust św. Andrzeja poprzedza czterdziestogodzinne nabożeństwo.

W Częstochowie w kościele p.w. św. Andrzeja i św. Barbary jest przechowywany relikwiarz św. Andrzeja z drugiej połowy XIX wieku. W kościele wisi również obraz ze Świętym z 1747 roku.

Postać św. Andrzeja znajduje się w herbie Złoczewa i Przemętu.

Francois Duquesnoy, 1629-33

Bazylika p.w. św. Piotra w Rzymie

 Camillo Rusconi, 1708-09

Bazylika p.w. św. Jana na Lateranie w Rzymie

Patron:
Szczęśliwych małżeństw, swatów, górników, podróżnych, żeglarzy, rzeźników, rybaków, handlarzy ryb, woziwodów, powroźników, rycerstwa.
Wzywany o pomoc w wyproszeniu potomstwa; w czasie burz, skurczy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako starszy mężczyzna w tunice lub płaszczu, często w czasie męczeńskiej śmierci. Jego atrybutem jest: palma, krzyż w kształcie litery X, księga, zwój, sieć, ryby.

 Relikwiarz procesyjny św. Andrzeja w Amalfi

Impresje muzyczne:
Joseph Leopold Eybler - "Missa Sanctae Andreae"
Mikołaj Zieleński - "Mihi autem nimis" (symfonia sacra)
Mikołaj Zieleński - "Venite post me" (pseudomonodia na jeden głos)

Jusepe de Ribera, 1616-18

Kolekcja prywatna

Przysłowia:
Gdy św. Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg w polu leży.
Kiedy na św. Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę rolę moczy i suszy.
Na św. Jędrzej szukają baby przędzy.
Na św. Andrzeja trza kożucha dobrodzieja.
Św. Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście.
Śnieg na św. Andrzeja to dla zboża zła nadzieja.
Jeżeli na św. Andrzeja wiatr i mgła, to od Bożego Narodzenia będzie sroga zima.
Gdy w Andrzeja deszcz lub slota, w grudniu drogi bez błota.

Agriope keyserlingi - Krzyżak św. Andrzeja

Varia:
W południowej Australii występuje pająk Argiope keyserlingi nazywany potocznie pająkiem krzyżakiem św. Andrzeja, ponieważ swe sieci przedzie w kształcie
litery X.

Order św. Andrzeja

W carskiej Rosji w latach 1698-1917 nadawano Order św. Andrzeja, najwyższe odznaczenie rosyjskie. Miał tylko jedną klasę i był przyznawany za wybitne osiągnięcia cywilne i wojskowe. Do czasu zniesienia, czyli do rewolucji, przyznano ponad tysiąc odznaczeń.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Andrzeja"

.

Św. Kutbert Mayne

Święty kapłan i męczennik (1544-1577).

Znany również jako: Cuthbert.

Urodził się  w Yorkston w hrabstwie Devon, jako syn Wilhelma Mayne. Został ochrzczony 20 marca 1544 roku, w dzień św. Kutberta z Lindisfarne. Rodzina oczekiwała, że poświęci się karierze duchownego i odziedziczy parafię po swoim bogatym wuju, księdzu który złożył przysięgę na wierność królowi Anglii jako głowie Kościoła.

Po ukończeniu nauki w szkole Barnstaple, w wieku osiemnastu lat Kutbert został anglikańskim pastorem, otrzymując probostwo w Hunstshaw, nieopodal miejsca swego urodzenia. Rok później udał się na studia do Oksfordu, najpierw w Konwikcie św. Albana (St Alban's Hall), później w Kolegium św. Jana (St John's College). W tym ostatnim pełnił posługę kapelana.

 Kolegium Angielskie w Douai

W czasie studiów Kutbert poznał św. Edmunda Campiona i wielu innych wybitnych katolików, co wpłynęło na jego nawrócenie. Gdy pod koniec 1570 roku list pisany do niego przez Grzegorza Martina (uczony katolicki, tłumacz Wulgaty) wpadł w ręce anglikańskiego biskupa Londynu, funkcjonariusze państwowi otrzymali rozkaz uwięzienia go wraz ze wszystkimi, których nazwiska były wymienione w liście. Kutbert ostrzeżony przez bł. Tomasza Forda, zdołał uciec przed aresztowaniem do Kornwalii, a stamtąd trafił do katolickiego Kolegium Angielskiego we francuskim Douai, w 1573 roku. Dwa lata później przyjął święcenia kapłańskie. W lutym 1576 roku otrzymał bakalaureat z teologii, a niecałe dwa miesiące później wyjechał do Anglii, razem ze św. Janem Payne. Ksiądz Mayne zatrzymał się u Franciszka Tregiana St., w kornwalijskiej parafii Probus.

Golden Manor w Probus, Kornwalia

Dom Franciszka Tregiana St.

Wszechobecni agenci Elżbiety I szybko dowiedzieli się o tym, że ksiądz katolicki przebywa w okolicy Probus i rozpoczęto poszukiwania w czerwcu 1576 roku. Wysoki urzędnik korony angielskiej, sir Ryszard Grenville, słynny żeglarz i odkrywca, znany ze swych antykatolickich uprzedzeń, 8 czerwca 1577 roku wdarł się wraz z setką żołnierzy do domu Tregiana. W jednej z komnat znaleźli Kutberta Mayne, a agnusek (woskowy medalik poświęcony przez papieża) upewnił Grenville'a, że znaleźli właściwą osobę. Księdza zabrano do aresztu, a Franciszek Tregian został skazany na konfiskatę mienia za ukrywanie katolickiego księdza, a że nie chciał złożyć przysięgi supremacyjnej, spędził w więzieniu 26 lat.

 Pozostałości po celi św. Kutberta Mayne w Launceston

Czas do rozprawy ks. Mayne spędził przykuty do pryczy w celi więzienia w Launceston. Władze wystąpiły z żądaniem kary śmierci dla niego za zdradę, ale miały problem z formalnym przygotowaniem aktu oskarżenia. Proces rozpoczął się 23 września 1577 roku przedstawieniem duchownemu pięciu zarzutów. Sędzia Roger Manwood zarządził, iż z braku dowodów, dla wydania wyroku skazującego, wystarczy "silne" domniemanie. Tym sposobem ks. Mayne został skazany na powieszenie i poćwiartowanie. Gdy oznajmiono mu wyrok odpowiedział tylko: "Deo gratias!". Razem z nim był sądzony Franciszek Tregian oraz ośmiu innych świeckich, których skazano na konfiskatę majątku i dożywotnie więzienie.

W nocy 27 listopada 1577 roku cela św. Kutberta napełniła się niezwykłym światłem, czego świadkami byli jego współwięźniowie.

Relikwia kości czaszki św. Kutberta Mayne

Klasztor SS. Franciszkanek Niepokalanej w Lanherne, Kornwalia

W dzień egzekucji jeszcze raz zaoferowano Mu wolność w zamian za wyrzeczenie uznanie królowej angielskiej głową Kościoła i wyrzeczenie się wiary. Odrzucając propozycję, ucałował Biblię i powiedział, że "królowa nigdy nie była, nie jest i nigdy nie będzie głową Kościoła w Anglii".

Św. Kutbert Mayne został stracony na rynku w Launceston 29 listopada 1577 roku. Przed śmiercią zabroniono mu odzywać się do tłumu, więc modlił się po cichu. Zanim wyzionął ducha na szubienicy, odcięto go i rozciągnięto członki, a na samym końcu poćwiartowano.

Papież Leon XIII beatyfikował Go 29 grudnia 1886 roku, a kanonizował Paweł VI 25 października 1970 roku, w grupie Czterdziestu Męczenników Anglii i Walii (vide: św. Augustyn Webster, św. Henryk Walpole, św. Małgorzata Cliterhow, św. Ryszard Reynolds, św. Jan Plessington, św. Jan Roberts, św. Jan Rigby i św. Ambroży Edward Barlow).

Czterdziestu Męczenników Anglii i Walii

Patron:
Męczenników angielskich, ludzi prześladowanych za wiarę.

Ikonografia:
Przedstawiany jako ksiądz. Jego atrybutem jest: palma, krzyż, księga.

Św. Cecylia z Rzymu

.

Święta dziewica i męczenniczka (zm. ok. 117).

Jacques Blanchard, XVIIw.

Ermitaż w Sankt Petersburgu

Urodziła się w rodzinie rzymskiego patrycjusza, jako jedyne dziecko. Nawróciła się, a po przyjęciu Chrztu Św. złożyła ślub czystości. Została zmuszona przez rodziców do zawarcia małżeństwa z poganinem Walerianem, z Bożą pomocą udało jej się nawrócić nie tylko męża, ale i jego brata Tyburcjusza.

Św. Cecylia i św. Walerian

"Złota legenda" J. de Voragine

Obaj bracia zajmowali się pochówkiem zamęczonych chrześcijan, czym narazili się prefektowi Almachiuszowi, który skazał ich obu na śmierć. Ich ciała odnalazła św. Cecylia, a gdy chciała ich pogrzebać przy drodze appijskiej, została pojmana
i aresztowana.

Św. Cecylia przed sądem

Domenichino, 1617-18

Luwr w Paryżu

Próbowano ją zmusić do wyrzeczenia się wiary i oddania hołdu pogańskim bożkom, a gdy to się nie udało, miała zostać uduszona w łaźni. Gdy to się nie udało, prefekt rozkazał ściąć ją mieczem. Kat trzykrotnie ciął w szyję, nie mogąc odebrać jej życia, a św. Cecylia żyła jeszcze przez trzy dni, aż otrzymała Komunię.

Męczeństwo św. Cecylii

Carlo Saraceni, ok. 1610r.

Los Angeles County Museum of Art w Los Angeles

W 882 roku nienaruszone ciało św. Cecylii odnaleziono w katakumbach
św. Kaliksta, przeniesiono je do bazyliki NMP na Zatybrzu, którą wzniesiono
w IV wieku na miejscu domu Świętej. Gdy w czasie remontu, w 1599 roku, kardynał Paweł Emilian Sfondrati polecił otworzyć sarkofag, okazało się, że jej ciało nie uległo rozkładowi. Kardynał zlecił rzeźbiarzowi Stefanowi Maderno uwiecznienie św. Cecylii w takiej postaci, w jakiej ją odkryto w sarkofagu.

Stefano Maderno, 1600

Bazylika p.w. św. Cecylii w Rzymie

W spisie relikwii walenckiej katedry znajdował się fragment żebra Świętej.
W weneckim Torcello, w katedrze p.w. Wniebowzięcia NMP przechowywana jest relikwia czaszki św. Cecylii.

Ekstaza św. Cecylii

Bernardo Cavallino, 1645r.

Museo Nazionale di Capodimonte w Neapolu, Kampania

Imię św. Cecylii wymieniane jest w Kanonie Rzymskim oraz w Litanii do Wszystkich Świętych.

Jean Baptiste Theodon, 1703r.

Kolumnada Berniniego

Kult św. Cecylii w Polsce
Jako patronka muzyków była czczona od średniowiecza. W połowie XVII wieku
w Warszawie istniało Bractwo św. Cecylii, które miało w kościele p.w. św. Marcina ołtarz, w kościele tym w latach 1907-10 wstawiono witraż z Jej wizerunkiem.

Wizerunki św. Cecylii znajdują się m.in. w kaplicy w poznańskiej katedrze, jest to obraz namalowany przez Guercino. Renesansowy posążek wyobrażający Świętą znajduje się w kościele p.w. św. Idziego w Krakowie, a w w sandomierskiej katedrze rzeźba z XVII wieku.

 Bazylika p.w. św. Cecylii (Santa Cecilia in Trastevere) w Rzymie

Wnętrze katedry p.w. św. Cecylii w Albi, Midi-Pyrenees

Patronka:
Francuskiej archidiecezji i miasta Albi oraz archidiecezji Omaha.
Chórzystów, lutników, muzyków, organistów, poetów i śpiewaków.

Ikonografia:
Przedstawiana jako młoda kobieta w stroju z epoki, grająca na organach, harfie, lutni lub cytrze. Jej atrybutem jest: palma, lilia, harfa, organy, anioł, płonąca lampa, miecz.

 

Św. Cecylia z aniołami

Antiveduto Gramatica, 1620-25

Kunsthistorisches Museum we Wiedniu

Impresje muzyczne:
Marc-Antoine Charpentier "Caeciliae, virgo et martyr" (1677, oratorium)
Henry Purcell "Ode for St Cecilia (Hail bright Cecilia!)" (1692)
Johann Caspar Ferdinand Fischer "Missa Sanctae Ceciliae"
Alessandro Scarlatti "Messa di Santa Cecilia"
Jan Dismas Zelenka "Missa Sanctae Caeciliae" (1722)
George Friedrich Handel "Ode for St Cecilia's Day" (1736)
Joseph Haydn "Missa Sanctae Ceciliae" (1766)
Franciszek Lessel "Kantata na dzień św. Cecylii" (1812)
Georg Valentin Roeder "Caecilia oder Die Feier der Tonkunst"
Charles Gounod "Messe solenelle de Sainte Cecilie" (1855)
Franz Liszt "Sancta Caecilia" (1874)
Ernest Chausson "La legende de Sainte Cecile" (1891)
Antoni Chlondowski, Idzi Ogerman-Mański "Śpiewy ku czci św. Cecylii" (1933)
Licinio Refice "Cecilia" (1934)
Benjamin Britten "Hymn to St Cecilia" (1940-42)
Gerald Finzi "For Saint Cecilia" (1946-47)
Arvo Part "Cecilia, vergine romana" (2000, kantata)
Frederik Magle "Cantata for St Cecilia's Day"

Charles Hoyan, ok. 1630r.

Katedra p.w. św. Juliana w Le Mans, Sarthe

Varia:
Giovanni Pierluigi da Palestrina założył w Rzymie stowarzyszenie muzyczne zajmujące się propagowaniem muzyki kościelnej, zatwierdzone przez papieża Grzegorza XIII. W 1847 roku papież Pius IX przekształcił je w Akademię Muzyczną św. Cecylii (Accademia Nazionale di Santa Cecilia), istniejącą do dzisiaj.

W 1867 roku ks. kanonik  Witt założył Stowarzyszenie św. Cecylii (Caecilienverein), które zostało zatwierdzone przez papieża Piusa IX w 1870 roku. Celem stowarzyszenia było odrodzenie i propagowanie muzyki religijnej w duchu i intencji Kościoła, opartej na przepisach liturgicznych.

John Strudwick, 1895-96

Sudley House w Liverpoolu, Merseyside

W Polsce ideę ruchu cecyliańskiego zapoczątkował ks. Józef Surzyński
w 1884 roku. W archidiecezjach zaczęły powstawać związki chórów kościelnych.

Od 1994 roku istnieje Ogólnopolski Związek Chórów Kościelnych Caecilianum.

Ekstaza św. Cecylii (w środku), ze św. Marią Magdaleną i św. Pawłem oraz św. Janem i św. Augustynem

Rafaello Sanzio, 1514r.

Pinacoteca Nazionale w Bolonii

W klasztorze św. Cecylii w Rzymie siostry benedyktynki tkają paliusze z wełny baranków poświęconych w dzień św. Agnieszki.

Michel van Coxcie, 1569r.

Museo del Prado w Madrycie

Przysłowia:
Gdy na św. Cecylii grzmi, rolnik o dobrym roku śni.
Święto Cecylii jesień umili.

 Róża angielska "St Cecilia"

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Cecylii"

.

Św. Odo z Cluny OSB

.

Święty opat (ok.878-942).

Znany również jako: Odon.

Urodził się około roku 878 w Deols, nieopodal Le Mans, jako syn szlachetnego rycerza Abbona. Jego narodziny przypisano szczególnemu wstawiennictwu i opiece św. Marcina z Tours. Nauki pobierał na dworze księcia Akwitanii Wilhelma I Pobożnego i hrabiego Fulko II z Andegawenii. W wieku szesnastu lat został kanonikiem w kościele p.w. św. Marcina w Tours, otrzymał niższe święcenia i został wysłany na studia teologiczne i muzyczne do Paryża, pod duchowym kierownictwem św. Remigiusza z Auxerre. Po powrocie do domu spędził rok w pustelni na modlitwie, postach i umartwieniu.

 Opactwo p.w. św. Piotra w Baume-les-Messieurs, Franche-Comte

Około 909 roku przyjął święcenia kapłańskie i został przełożonym szkoły w benedyktyńskim opactwie św. Piotra w Baume. Opatem Baume był św. Bernon, razem z którym św. Odon założył opactwo w Cluny w 910 roku.

Po śmierci św. Bernona w 927 roku, św. Odon został drugim opatem kluniackim.

 Rekonstrukcja opactwa w Cluny sprzed rewolucji francuskiej

Papież Jan XI w 931 roku upoważnił go specjalnym przywilejem do zreformowania (przywrócenia benedyktyńskiej obserwy) klasztorów w Akwitanii, północnej Francji
i Italii. Dzięki niemu mógł zjednoczyć kilka klasztorów pod swoim nadzorem oraz przyjmować mnichów benedyktyńskich, z niezreformowanych klasztorów.

W latach 936-942 święty opat kilkakrotnie odwiedził Rzym. Na Awentynie założył klasztor Matki Bożej, a także wprowadził reformy kluniackie do klasztorów na Monte Cassino i w Subiaco.

Anonim. franc. miniaturzysta, XIw.

Napisał biografię św. Gerarda z Aurillac, trzy tomy esejów dotyczące moralności (Collationes), poemat na temat Odkupienia, dwanaście antyfon na cześć św. Marcina z Tours.

Latem 942 roku będąc w Rzymie św. Odon poważnie zachorował. Przeczuwając, że zbliża się koniec jego życia, ze wszystkich sił pragnął powrócić do Tours, do św. Marcina, do którego przez całe swe życie żywił szczególne nabożeństwo. Zmarł w czasie oktawy ku czci świętego, 18 listopada 942 roku, w Tours. Został pochowany w kościele p.w. św. Juliana. Relikwie Świętego spalili hugenoci w XVI wieku.

Innocenz Warathi, ok. 1720r.

Biblioteka klasztorna w Meppen, Dolna Saksonia

Patron:
Muzyków. Wzywany z prośbą o deszcz i w obronie przed suszą.

Ikonografia:
Przedstawiany jako opat. Jego atrybutem jest: pastorał, księga, klasztor.

O św. Odonie:
Zasługuje na osobną wzmiankę nabożeństwo, jakim Odon z przekonaniem zawsze otaczał Ciało i Krew Chrystusa, w obliczu powszechnej obojętności, nad którą bardzo ubolewał. Niestety, zauważa nasz opat, to "święte misterium Ciała Pańskiego, w którym zawiera się całe zbawienie świata" (Collationes, XVIII), sprawowane jest niedbale. "Kapłani" - ostrzega - "przystępujący niegodnie do ołtarza, plamią chleb, czyli Ciało Chrystusa." (ibid.). Tylko człowiek zjednoczony duchowo z Chrystusem może godnie przystąpić do stołu Jego Chleba eucharystycznego; w przeciwnym wypadku spożywanie jego ciała i picie Jego Krwi nie przyniesie pożytku, lecz potępienie. Wszystko to zachęca nas, byśmy z nową mocą i głębią uwierzyli w prawdę o obecności Pana.
Ojciec Święty Benedykt XVI, audiencja generalna 2 września 2009
.

Św. Hugo z Novary

.

Święty opat (zm. ok. 1172).

Urodził się we Francji w XII wieku, był uczniem św. Bernarda z Clairvaux. Został mianowany pierwszym opatem cysterskiego klasztoru w sycylijskiej Novarze.

Zmarł około roku 1172.

Na Sycylii jego wspomnienie jest obchodzone 16 listopada.
.

Św. Hilda z Whitby OSB

.

Święta dziewica i ksieni (614-680).

 Katedra w Worcester, Worcestershire

Urodziła się w 614 roku jako druga córka Hereryka, bratanka króla św. Edwina z Nortumbrii. Jej starszą siostrą była św. Hereswitha, żona Etelryka.

Gdy św. Hilda była jeszcze niemowlęciem, jej ojciec został otruty w czasie gdy przebywał na zesłaniu na dworze brytyjskiego króla Elmeta. Została wychowana na dworze Edwina, króla Nortumbrii. W dniu 12 kwietnia 627 roku, w Wielkanoc, odbył się uroczysty chrzest króla i całego dworu przez biskupa św. Paulina z Yorku, który przybył z Rzymu, razem ze św. Augustynem. Ochrzczono również i św. Hildę.

 Kaplica w Oxfordzie

Po śmierci króla Edwina w 633 roku, dołączyła do swojej owdowiałej siostry w opactwie we francuskim Chelles. Na wezwanie św. Aidana powróciła do kraju i została przeoryszą w podwójnym benedyktyńskim opactwie Hartlepool nad rzeką Wear.

W 657 roku założyła podwójne opactwo w Whitby, w którym pozostała aż do śmierci. Król Oswiu wybrał jej klasztor jako miejsce pierwszego angielskiego synodu w 664 roku, na którym przyjęto rzymską metodę obliczania świąt Wielkanocnych.

 Św. Caedmon śpiewający przed św. Hildą

Przez ostatnie sześć lat swojego życia ciężko chorowała, ale poddawała się cierpieniom z niezwykłą pokorą. Rok przed śmiercią założyła kolejne opactwo, w Hackness. Zmarła 16 listopada 680 roku, po otrzymaniu Wiatyku. Legenda głosi, że w momencie gdy oddawała swą duszę Panu Bogu, dzwony w Hackness zaczęły same dzwonić. Pochowana w kościele opactwa, w obawie przed najazdem Duńczyków w X wieku, doczesne szczątki św. Hildy miały zostać przeniesione przez króla św. Edmunda do opactwa w Glastonbury, a później do Gloucester.

Kult św. Hildy potwierdzony został już na początku VIII wieku, gdy jej imię zostało włączone do kalendarza św. Willibrorda.

 Pozostałości opactwa w Whitby, Yorkshire

Fragment poematu "Marmion" Waltera Scotta jest poświęcony działalności św. Hildy. 

Patronka:
Edukacji kobiet.

Ikonografia:
Przedstawiana jako ksieni, prowadzona do nieba przez anioły, czasami jako zamieniająca węże w kamień. Jej atrybutem jest: pastorał, księga, klasztor, korona.

 Kościół p.w. św. Anny w Baslow, Derbyshire

Varia:
Legenda opowiada o tym, że gdy św. Hilda planowała budowę opactwa w Whitby, tereny przyszłej budowy były pełne węży. Wtedy Święta zamieniła węże w kamienie, a dowodem na to miały być skamieniałości z wizerunkiem węży znajdowane w okolicach Whitby. Jak się później okazało, były to skamieniałe jurajskie amonity, nazwane w 1876 roku  Hildoceras.

Inna z lokalnych legend mówi, że morskie ptaki latające nad opactwem, zniżały swój lot i zanurzały skrzydła w wodzie na cześć Świętej.