Znany również jako: Tomasz z Villanueva, Apostoł Hiszpanii.
Św. Tomasz rozdający jałmużnę
Bartolome Esteban Murillo, ok. 1678r.
Museo des Bellas Artes w Sewilli, Andaluzja
Przyszedł na świat w 1488 roku w kastylijskim Fuenllana jako Tomasz Garcia Martinez w rodzinie szlacheckiej Alfonsa Tomasza Garcii i Łucji Martinez Castellanos. Rodzice od najmłodszych lat wpajali mu pobożność i bojaźń Boża oraz szczególną troskę o najuboższych. Chłopiec dorastał i uczył się w rodzinnym majątku w Villanueva de los Infantes (Villanova).
Mateo Cerezo, 1640-60
Luwr w Paryżu
Na uniwersytecie Alcala de Henares uzyskał tytuł magistra siedmiu sztuk wyzwolonych (łacina, dialektyka, retoryka oraz geometria, arytmetyka, muzyka i astronomia). Po ukończeniu studiów z zakresu teologii i filozofii przez kilka lat wykładał na macierzystej uczelni filozofię (jego słuchaczem był w tym czasie m.in. Dominik de Soto OP), a następnie przeniósł się do Salamanki, gdzie na tamtejszym uniwersytecie otrzymał posadę profesora teologii moralnej.
Św. Tomasz uzdrawia chromego
Bartolome Esteban Murillo, 1668r.
Alte Pinakothek w Monachium, Bawaria
W Salamance podjął ostateczną decyzję co do swojej przyszłości i w 1516 roku wstąpił do zakonu augustianów (Ordo Eremitarum Sancti Augustini, O.E.S.A, ob. Ordo Sancti Augustini, O.S.A.). Dwa lata później otrzymał święcenia kapłańskie, a wkrótce potem zasłynął jako wspaniały kaznodzieja, pociągając za sobą wiernych swoim przykładem i żarliwością. Mimo niechęci do obejmowania jakichkolwiek funkcji w zakonie, ze względu na aurę świętości jaka go otaczała, został wybrany przeorem i wizytatorem generalnym, a następnie w 1533 roku prowincjałem Andaluzji i Kastylii. Pełniąc funkcję zarządcy prowincji wysłał pierwszych misjonarzy augustiańskich do Meksyku i Peru. Wkrótce cesarz Karol V Habsburg poprosił św. Tomasza, aby został jego doradcą i spowiednikiem. Gdy władca zaoferował mu arcybiskupstwo Granady, święty nie przyjął zaszczytnej funkcji, lecz gdy w 1544 roku otrzymał ponownie nominację, tym razem na arcybiskupa Walencji, przyjął ją na polecenie swego przełożonego.
Melchiore Caffa, 1633r., marmur
Jako pasterz dał się poznać nie tylko z niezwykłej pobożności i pokory, ale też z nieustannej troski o biednych, wdowy i sieroty. Zasłynął gorliwością i zapałem w zbawianiu dusz. W swojej archidiecezji ufundował kolegium dla konwertytów z islamu, gdzie otrzymywali solidne katolickie wykształcenie, głównie w kwestiach wiary i doktryny. Założył również seminarium dla kapłanów. Św. Tomasz żywił szczególne nabożeństwo do Matki Bożej, doznawał mistycznych ekstaz w czasie Mszy św.
Relikwiarz św. Tomasza z Villanova
Katedra pw. Wniebowzięcia NMP (Seu) w Walencji
W sierpniu 1555 roku św. Tomasz zachorował na dławicę piersiową, zmarł miesiąc później - 8 września - w uroczystość Narodzenia NMP, ze słowami "In manus Tuas, Domine..." na ustach. Pochowano go w kościele konwentualnym pw. Matki Bożej Wspomożycielki, skąd później przeniesiono jego doczesne szczątki do walenckiej katedry. Relikwie św. Tomasza znajdują się również w katedrze pw. Wniebowzięcia NMP w Salamance, w srebrnej urnie w głównej kaplicy. Dnia 7 października 1618 roku został beatyfikowany przez papieża Pawła V, a 1 listopada 1658 roku kanonizowany przez papieża Aleksandra VII, który pod jego wezwaniem ufundował parafię w Castel Gandolfo. Papież w czasie kanonizacji powiedział o tym augustiańskim ascecie: "Jak Apostoł Tomasz, św. Tomasz z Villanova, poszukiwał prawdy; jak Tomasz z Akwinu - tej prawdy nauczał i jak Tomasz z Canterbury - bronił jej z odwagą".
Katedra pw. Wniebowzięcia NMP w Walencji
Katedra pw. Wniebowzięcia NMP (Nowa Katedra, Catedral Nueva) w Salamance, Kastylia
W Polsce kościół pw. św. Tomasza z Villanova znajduje się w lubelskiej Jabłoni, gdzie na miejscu dawnej świątyni ufundował go w 1912 roku Tomasz Zamojski. Wizerunki świętego można zobaczyć w kolegiacie Bożego Ciała (dawnym kościele augustiańskim) w Wieluniu (obraz z XVIII wieku) oraz w krakowskim kościele pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Małgorzaty Antiocheńskiej (relikwiarz i rzeźba w ołtarzu głównym z XVIII wieku).
Ikonografia:
Przedstawiany jako biskup, rozdający jałmużnę. Jego atrybutem jest: mitra, paliusz, jałmużniczka.
Cytat:
Nawet jeżeli gwiazdy na niebie zmieniłyby się w języki, a głębiny morskie w słowa, nigdy nie wyraziłyby w pełni godności Maryi.
Varia:
Św. Tomasz jako arcybiskup Walencji udzielił w 1547 roku święceń kapłańskich św. Ludwikowi Beltramowi OP (1526-1581).
Augustianie wywodzą swój początek od św. Augustyna z Hippony (354-430), aczkolwiek sam zakon został zatwierdzony dopiero w 1256 roku. W XII i XIII wieku przyłączały się do niego różne zgromadzenia pustelników, w latach 1575 i 1580 na kapitule w Rzymie przyjęto nowe konstytucje zakonne, które papież Grzegorz XIII zatwierdził. Zakon obdarzono wieloma przywilejami - wyjęto go spod biskupiej jurysdykcji, od 1319 roku urząd zakrystiana kaplicy papieskiej powierzano członkom zakonu z godnością biskupa. Papież Pius V zaliczył augustianów do zakonów żebrzących, nie zabraniając im jednocześnie posiadania dóbr doczesnych. Gdy w XIV wieku odstąpiono od pierwotnej obserwancji, wkrótce zaczęły pojawiać się odłamy pragnące powrotu do surowszej reguły, otrzymały one osobnego wikariusza generalnego (takie zgromadzenie powstało w 1493 roku w Saksonii, ale wskutek herezji Marcina Lutra straciło prawie wszystkie swoje klasztory). Oprócz nich istniały jeszcze kongregacje eremitów augustianów bosych: hiszpańska (zakonników nazywano rekolektami), włoska (dyskalceaci) i francuska. W XVI wieku mieli oni około 2000 klasztorów i 30000 zakonników. Największy cios temu zgromadzeniu zadała herezja Lutra i rewolucja francuska. W 1820 roku hiszpańskie Kortezy zniosły zakon augustianów w tym kraju. W 1847 roku zakon miał niecałe 100 klasztorów (w tym 23 na ziemiach polskich). Do Polski zostali sprowadzeni w XIII wieku, najstarszy klasztor znajdował się w Chojnicach. Represje zaborców doprowadziły zakon niemal do upadku, zakonnikom udało się przetrwać aż do czasów po II wojnie światowej. Udział zakonników w ruchu księży patriotów spowodował, że metropolita krakowski Adam kardynał Sapieha, z upoważnienia Stolicy Apostolskiej, zakon rozwiązał w lipcu 1950 roku. W 1989 roku podjęto próby odbudowania prowincji krakowskiej, obecnie z 3 klasztorami.
Posty
