Święty kapłan i zakonnik (1245-1305).
Pietro Perugino, 1507r.
Galleria Nazionale d'Arte Antica w Rzymie
Mikołaj Guarutti (Gurrutti) przyszedł na świat w 1245 roku we
włoskim Sant’Angelo, w pobożnej rodzinie Compagnonusa i Amaty. Jego rodzice
uznali to za cud, wymodlony w czasie pielgrzymki do grobu św. Mikołaja w Bari,
dlatego też długo wyczekiwanemu potomkowi nadali na Chrzcie św. imię na jego
cześć. Chłopiec wzrastał w cnotach i bojaźni Bożej, a rodzice mimo tego, że
ledwo wiązali koniec z końcem, nie szczędzili kosztów na gruntowną edukację
syna.
Kaplica pw. św. Marcina w Bregencji, Austria
Po ukończeniu 12 roku życia został oblatem w klasztorze augustianów-eremitów (Zakon
św. Augustyna, Ordo eremitarum sancti Augustini, OESA) w Tolentynie (Tolentino).
Czynił takie postępy w nauce, że jeszcze przed ukończeniem studiów, w wieku 16
lat, otrzymał tytuł kanonika przy kościele Najświętszego Zbawiciela (San Salvatore). Był
wdzięczny za otrzymaną prebendę, ponieważ fundusze z niej pozwalały mu na
dalsze studia, ale powoli dojrzewało w nim pragnienie życia w odosobnieniu. Pod
koniec 1261 roku Mikołaj został nowicjuszem w augustiańskim klasztorze w Recanati, a 9 lat
później, po ukończeniu przezeń 25. roku życia, otrzymał święcenia kapłańskie.
Powierzono mu również urząd kaznodziejski.
Benvenuto Tisi da Gorafalo, 1520-30
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Pobożność i gorliwość z jaką
odprawiał Mszę św. ściągała do kościołów tłumy wiernych. Szczególnie często modlił
się i umartwiał w intencji dusz czyśćcowych. Wiele godzin w ciągu tygodnia
spędzał w konfesjonale. W macierzystym klasztorze troszczył się o biednych i często
wydawał im posiłki przy furcie.
Św. Mikołaj ożywiający ptaki
Benvenuto Tisi da Gorafalo, ok. 1530r.
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Liczne umartwienia oraz surowe posty mocno
osłabiły św. Mikołaja, co zaniepokoiło przełożonych, którzy polecili mu zarzucenie
tak surowych praktyk pokutnych. Święty, przygnębiony tym stanem, gorąco modlił
się o jakiś znak od Pana Boga, aż w końcu pewnego dnia objawiła mu się Matka
Boża ze św. Augustynem, która powiedziała, żeby codziennie spożywał mały chleb,
naznaczony znakiem krzyża i pokropiony wodą święconą. To miało wzmocnić jego
siły. I tak też się stało. Od tej pory św. Mikołaj idąc do chorego, modlił się
przedtem o jego uzdrowienie i zabierał poświęcony chleb. Stąd wziął się zwyczaj
błogosławienia i rozdawania przez augustianów wiernym chleba św. Mikołaja. Taki
poświęcony chlebek miał uratować miasto przed zarazą.
Benozzo Gozzoli, fresk, 1461-65
Kościół pw. św. Augustyna
San Gamignano, Toskania
Pięć lat po otrzymaniu
święceń kapłańskich, w 1275 roku, został przeniesiony do klasztoru w Tolentynie.
Wiele energii poświęcił staraniom o pojednanie pomiędzy zwalczającymi się
wzajemnie stronnictwami gwelfów (papieskie) i gibelinów (cesarskie). Udało mu się
zażegnać konflikt, który wstrząsał miastem od lat. Nadal również niezmordowanie
wspierał ubogich, odwiedzał umierających i więźniów.
Św. Mikołaj wskrzesza dziecko
Benvenuto Tisi da Gorafalo
Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork
Dzięki modlitwom
zanoszonym przez pobożnego i cichego zakonnika miało miejsce wiele cudownych uzdrowień,
w tym wielu dzieci, które tonęły. Często miewał wizje, w których pojawiała mu
się Matka Boża i założyciel zakonu, św. Augustyn. W czasie jednej z tych wizji
została mu objawiona data jego śmierci. Gdy nadszedł ten dzień, odprawił Mszę
św. i wezwał do siebie współbraci, prosząc ich o wybaczenie i modlitwę za
niego. Po czym ze spokojem na twarzy wyzionął ducha. Był 10 września 1305 roku.
Bazylika pw. św. Mikołaja w Tolentynie, Macerata
Został pochowany w kaplicy w przyklasztornym kościele pw. św. Jerzego, w której
najczęściej odprawiał Mszę św. Wierni pielgrzymowali do jego grobu, wierząc, że
po śmierci jego wstawiennictwo w niebie będzie jeszcze skuteczniejsze niż
dotychczas. W 1325 roku papież Jan XXII rozpoczął proces kanonizacyjny, a 15
lat później, w 1340 roku otworzono drewnianą trumnę w której złożono ciało
pobożnego augustianina i odkryto, że jest zupełnie nienaruszone. Trumnę
wystawiono na widok publiczny. Jednej nocy ktoś potajemnie oderwał ramiona od
reszty ciała. Podejrzewano o ten czyn niemieckiego mnicha Teodora, który miał
zabrać relikwie do rodzinnego kraju.
Św. Mikołaj chroni miasto przed zarazą
Giovanni di Paolo, 1456r.
Akademie der Bildenden Kunste we Wiedniu
Czyn ten zapoczątkował niezwykłe zjawisko –
trwające przez ponad 400 lat krwawienie ramion, o czym wyczerpująco informowały
zebrane pisemne świadectwa. Ciało, wraz z ramionami, złożono ponownie do grobu.
W styczniu 1390 roku papież Bonifacy IX wydał bullę Splendor paternae gloriae,
która udzielała odpustu wszystkim pielgrzymom nawiedzającym grób świętego. Kolejnego
otwarcia grobu dokonano 100 lat później, przed planowaną kanonizacją Mikołaja z
Tolentynu. Ze zdumieniem odkryto, że ciało uległo naturalnemu rozkładowi, a
oderwane ręce są nienaruszone, mało tego, zawierały żywą krew. Ciało złożono
pod posadzką kaplicy, a ręce umieszczono w srebrnych szkatułach.
Kościół pw. św. Mikołaja z Tolentynu w Rösrath, Nadrenia Płn.
Dnia 5 czerwca
1446 roku, w święto Zesłania Ducha św., papież Eugeniusz IV (również
augustianin) uroczyście kanonizował Mikołaja. Z rąk świętego nadal wypływała
krew, do końca XV wieku miało to miejsce aż dwadzieścia razy (w 1699 roku krew sączyła
się od 20 maja aż do 1 września). Obrusy, którymi wycierano krew niesiono w
uroczystych procesjach w dzień wspomnienia świętego oraz w czwartą niedzielę
Wielkiego Postu (Laetare).
Bazylika pw. św. Mikołaja w Tolentynie, Macerata
W latach 20. XX wieku ukończono budowę nowej krypty
w bazylice św. Mikołaja i 4 lutego 1926 roku po raz kolejny wydobyto ciało
świętego wraz z odciętymi ramionami. Przeprowadzony proces kanoniczny
potwierdził autentyczność relikwii, które pobłogosławił papież Pius XI.
W
Polsce kult świętego Mikołaja rozpoczął się wraz ze sprowadzeniem augustianów
pod koniec XIV wieku. W krakowskim kościele pw. św. Katarzyny i św. Małgorzaty
w głównym ołtarzu, pochodzącym z XVII wieku, znajduje się figura świętego, a w
neogotyckim ołtarzu w prawej nawie – obraz z jego wizerunkiem.
Potrójne ukoronowanie św. Mikołaja
Antonio Maria Carpenino
Museo Diocesiano w Spezie, Liguria
Patron:
Tolentynu, Genui, Wenecji, Bawarii, brzemiennych kobiet, noworodków,
umierających, dusz czyśćcowych (od 1884r.). Wzywany w przypadku zarazy i gorączki.
Ikonografia:
Przedstawiany w czarnym augustiańskim habicie ze skórzanym paskiem,
z gwiazdą nad głową lub na piersi. Jego atrybutem jest: lilia (symbol
czystości), krucyfiks, kosz z chlebem, trzy ptaki na tacy.
Piero della Francesca
fragm. z poliptyku św. Augustyna
Museo Poldi Pezzoli w Mediolanie, Lombardia
Impresje muzyczne:
Johann Michael Haydn „Missa in honorem sancti Nicolai” MH109 i MH154
Mikołaj
Zieleński “Laetentur omnes” (symfonia sacra)
Lektura:
Michael di Gregorio OSA „Święty
Mikołaj z Tolentynu – patron dusz czyśćcowych”
Posty
