.
Święty opat (zm. ok. 530).Znany również jako: Eanna, Einne, Endeus.
Był synem króla Conala Derg z Oriel, po jego śmierci objął tron i wyruszył na wojnę. Wracając, zatrzymał się w klasztorze swojej siostry, Fanchei, która wskazała mu, że powinien swe życie poświęcić Bogu. Do kapłaństwa przygotowywał się ze św. Ninianem w Galloway.
Po złożeniu ślubów zakonnych i przyjęciu święceń kapłańskich powrócił do Irlandii. Od Oengusa, króla Cashel otrzymał wyspy Aran, które podzielił na dziesięć części, na każdej z nich powstał mały klasztor, na wzór góry Atos. Na największej wyspie stał kościół św. Endy, a gdy stawał przed ołtarzem, bił dzwon, dając znak innym kapłanom.
Św. Enda był duchowym nauczycielem wielu świętych: św. Kolumbana z Iony, św. Finniana, św. Brendana i św. Kierana. Ten ostatni został później przyjacielem świętego opata, który przekonał go do założenia klasztoru w Clonmacnoise.
Pozostałości po klasztorze św. Endy, Inishmore, Arany
Zmarł około roku 530 w swojej celi. Pochowano go w Tighlagheany na Inishmore.
Pięć wieków później wyspy najechali Duńczycy, niszcząc budynki klasztorne. Po odbudowie przetrwały do XVII wieku, do czasy gdy zniszczyli je Anglicy. W 1652 roku z kamieni z kościoła św. Endy wybudowali zamek Arkyne.
Ikonografia:
Przedstawiany jako opat. Jego atrybutem jest: pastorał, księga, krzyż, klasztor.
Varia:
Założone w 1936 roku linie lotnicze Aer Lingus po II wojnie światowej nadały swoim wszystkim samolotom imiona irlandzkich świętych. Jeden z airbusów nosi imię św. Endy.
.