Św. Jan z Reome

.

Święty kapłan i wyznawca (425-545).

Urodził się w 425 roku w Dijon. Jego bogobojni rodzice, Hilary i Quieta, zapewnili mu dobre wykształcenie. Po osiągnięciu dwudziestego roku życia, wraz z innymi młodzieńcami, w samotności pędzili żywot kontemplacyjny, poświęcając się modlitwie i postom, kierując się regułą św. Makarego. Później św. Jan udał się do klasztoru w Lerynie, lecz na rozkaz biskupa powrócił i ufundował opactwo w burgundzkim Reome (Reomaus), później nazwany Moutier-Saint-Jean.

Dożył sędziwego wieku 120 lat, zmarł w roku 545. Ciało Świętego pierwotnie było pochowane w ziemi, w VI wieku przeniesione zostało do kościoła p.w. św. Maurycego, w dniu 22 września. Druga translacja miała miejsce za Karola Wielkiego, a trzecia w 888 roku.

Wspomina o nim św. Grzegorz z Tours, że był jednym z pierwszych krzewicieli życia zakonnego we Francji.

Ikonografia:
Przedstawiany jako benedyktyński mnich lub opat, stojący w pobliżu studni, ze smokiem na łańcuchu.

Varia:
Opactwo w Reome było najstarszym opactwem w Burgundii, jego okres świetności przypadł na XII wiek. Zostało odbudowane pod koniec XVII wieku, całkowicie zniszczone i rozebrane w czasie rewolucji francuskiej, nie oszczędzono nawet bardzo dobrze zachowanego romańskiego kościoła.
.

Św. Julian z Le Mans

.

Święty biskup (IVw.).

Został konsekrowany na biskupa w Rzymie i wysłany przez papieża do Galii, aby tam głosić Ewangelię, w okolice Le Mans, gdzie pełnił swą posługę w latach 301-348.

Legenda głosi, że św. Julian modlitwami sprawił, że miasto przestało mieć kłopoty z wodą pitną. Zarządzający miastem nawrócił się wraz z całą rodziną i podarował na rzecz Kościoła część swego pałacu, który służył jako pierwsza katedra w Le Mans.

Papież konsekruje św. Juliana na biskupa

Witraż w katedrze p.w. św. Juliana w Le Mans

Dzięki niemu nawróciło się wielu, dbał o biednych, przypisywano mu też cud wskrzeszenia zmarłego.

Katedra p.w. św. Juliana z Le Mans

Na starość zrezygnował z urzędu i żył jako pustelnik w Sarthe, gdzie zmarł 27 stycznia.

Część relikwii była przechowywana od czasów średniowiecza w kościele Saint-Julian-du-Pre, ale w 1562 roku zostały zbezczeszczone i spalone przez hugenotów. Relikwię głowy Świętego od 1254 roku przechowywano w katedrze w Le Mans. Część relikwii w 1243 roku została przekazana biskupowi Padebornu.

Św. Julian chrzci pierwsze 3000 nawróconych

Witraż w katedrze p.w. św. Juliana z Le Mans

Jego święto było również obchodzone w południowej Anglii, zwłaszcza w klasztorach benedyktyńskich, ponieważ Henryk II Plantagenet urodził się w Le Mans.

Patron:
Winiarzy i żonglerów.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa z księgą.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Juliana z Le Mans"
.

Św. Polikarp ze Smyrny

.

Święty biskup i męczennik (II w.)

Urodził się w greckiej rodzinie około roku 69 w Smyrnie. Święty Jan Apostoł miał go oddać biskupowi w Smyrnie na wychowanie, a odkrywszy później, że uczeń stał się hersztem rozbójników otoczył go swoją opieką. Z jego rąk otrzymał św. Polikarp święcenia kapłańskie mając zaledwie 30 lat. Żyjąc w pierwszym wieku chrześcijaństwa znał osobiście kilku uczniów Zbawiciela. Spierał się z papieżem Anicetem w kwestii ustalenia daty Wielkanocy.

Kościół p.w. św. Polikarpa w Izmirze (d. Smyrna), Turcja

Na swym urzędzie wiernie opierał się herezji i umacniał wiernych w wierze.

Gdy prokonsul Stacjusz Kwadratus zażądał, aby Polikarp złorzeczył Chrystusowi, jeśli chce uniknąć kaźni, Święty odpowiedział: "86 lat służę Mu, a żadnej mi krzywdy nie uczynił, jakże więc mogę złorzeczyć memu królowi, który mnie odkupił". Skazany na spalenie na stosie, został w końcu ścięty, ponieważ płomienie nie wyrządziły mu żadnej krzywdy. Ciało spalono, mimo próśb chrześcijan, chcących go godnie pochować. Hagiografowie podają różne daty śmierci, 155 lub 167 rok. Jego ocalałe z płomieni kości pochowano w kościele w Smyrnie, na stoku góry. Relikwie św. Polikarpa znalazły się na Malcie, w Paryżu i w trzech kościołach w Rzymie.

Akta jego męczeńskiej śmierci są najwcześniej zachowanymi aktami chrześcijańskiego męczeństwa.

"Speculum historiale" Wincenty z Beauvais, XV w.

Św. Polikarp przed prokonsulem

"Speculum historiale" Wicenty z Beauvais, XV w.

Z wielu listów Polikarpa zachował się tylko jeden "List do Filipian" (Epistola ad Philippenses).

O św. Polikarpie wspominają św. Hieronim, św. Ireneusz, św. Maksym oraz Euzebiusz z Cezarei.

Patron:
Wzywany do obrony przed czerwonką i bólem ucha.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa, obok stosu drzewa.

Kościół p.w. św. Polikarpa w Izmirze (d. Smyrna), Turcja

Varia:
Św. Polikarp użył po raz pierwszy greckiej nazwy paroikia, od czasownika znaczącego mieszkanie wśród obcych,  na określenie mniejszej wspólnoty chrześcijańskiej. Od tego wyrazu pochodzi nazwa parafia.
.

Św. Emerencjana

.

Święta dziewica i męczenniczka (zm. ok. 304r.)

Znana również pod imieniem: Emerencja, Emerencjanna.

Mleczna siostra św. Agnieszki. Będąc jeszcze katechumenką przygotowującą się do przyjęcia chrztu, udała się kilka dni po męczeńskiej śmierci św. Agnieszki na jej grób, aby się pomodlić. Tam została przez pogan ukamienowana.

Kult św. Emerancjany rozwinął się w VIII wieku, po ustanowieniu obchodów liturgicznych na dwa dni po św. Agnieszce. Około XI wieku jej relikwie zostały przeniesione do kościoła p.w. św. Agnieszki za Murami (San Agnese fuori le mura). Papież Paweł V nakazał je w 1615 roku złożyć w srebrnym relikwiarzu i umieścić w bocznym ołtarzu.

"Ukamienowanie św. Emerencjany" Ercole Ferrata, 1660r.

Bazylika Sant'Agnese in Agone, Rzym

Patronka:
Dzieci zmarłych przed chrztem. Wzywana w razie kłopotów żołądkowych, kolki
i chorób jelit.

Ikonografia:
Przedstawiana jako młoda dziewczyna, w czasie swej śmierci. Jej atrybutem są: palma, lilie, kamienie.

.

Św. Wincenty z Saragossy

.

Święty kapłan i męczennik (zm. 304).

Znany również pod imieniem: Wincenty z Aragonii, Wincenty z Huesca, Wincenty Tourante.

Św. Wincenty z Saragossy ze św. Wincentym Ferreriuszem i św. Rajmundem z Pennafort
Anonim ze szkoły Antoniego Ribalty, ok. 1620r.
Ermitaż w Sankt Petersburgu

Urodził się w hiszpańskim Huesca (Aragonia) w znakomitej rodzinie rzymskiej. Od młodych lat poświęcił się stanowi duchownemu. Biskup Saragossy, św. Walery, wyświęcił go na diakona i powierzył mu administrację dóbr diecezji oraz troskę o ubogich. Kiedy za panowania cesarza Dioklecjana wybuchło krwawe prześladowanie Kościoła, został razem ze swoim biskupem uwięziony przez Dacjana. Obu postawiono przed zarządcą prowincji.

Mistrz Henryk, Hainaut, XIII w.

Wycierpieli wiele, więc tyran spodziewał się, że łatwo wyrzekną się wiary. Gdy napotkał stanowczy opór, biskupa Walerego skazał na wygnanie, a Wincentego wziął na męki. Przywiązano go do szafotu i naciągano tak mocno, że kości wyrwano ze stawów. Żelaznymi grzebieniami rozrywano mu ciało, pieczono na wolnym ogniu, przypalano żelazem. Znosił te męki bohatersko i pobożnie. Wtedy rządca kazał przerwać tortury i wrzucono św. Wincentego do więzienia, którego podłoga była wysypana ostrymi skorupami.

Anonim, XVI w.

W nocy widać było światło nieziemskie i śpiew anielski, a św. Wincenty przechadzał się i śpiewał hymny kościelne. Strażnik pilnujący Świętego, zobaczywszy prześwitujące przez szczelinę w drzwiach światło, tknięty łaską nawrócił się.

Kościół p.w. św. Konrada i Wincentego we Fronhofen

Nadrenia-Palatynat, Niemcy

Św. Wincenty zmarł 22 stycznia 304 roku. Dacjan kazał wrzucić jego ciało do morza, ale chrześcijanie dowiedziawszy się cudem o miejscu, gdzie zostało wyrzucone przez morze na brzeg. Do momentu odnalezienia ciała Świętego pilnowały je dzień i noc kruki. Chrześcijanie pochowali ciało w małej kaplicy za miastem. Kaplica stała się sławna z powodu cudów jakie tam miały miejsce.

"Żywoty Świętych" Jeanne de Montbaston

W 864 roku przeniesiono relikwie do Castres w Langwedocji w obawie przed Maurami. Niestety w XVI w. zostały spalone przez kalwinów.

Do czasu reformy kalendarza w 1969 roku liturgia łączyła wspomnienie św. Walentego ze św. Atanazym, również męczennikiem.

Brewiarz z Besancon, XIV w.

Patron:
Portugalii i Lizbony, wielu hiszpańskich miast, leśników, drwali, rolników, uprawiających winorośl, winiarzy.

Ikonografia:
Przedstawiany w dalmatyce, w momencie rozdzierania przez haki, trzymając młyńskie koło, zmarły pilnowany przez kruki. Jego atrybutami są: palma, dzbanek, księga, kruk.

.

Św. Agnieszka z Monzady

.

Święta dziewica i wyznawczyni (XV w.)

Oprócz św. Agnieszki Rzymianki martyrologia wymieniają na dzień 21 stycznia wspomnienie jeszcze dwóch innych świętych pod tym samym imieniem.

Urodziła się w hiszpańskim miasteczku Monzada (Moncada). Gdy pewnego dnia
w Walencji usłyszała kazanie św. Wincentego Ferreriusza, postanowiła swoją czystość poświęcić Bogu. Rodzice nalegali, aby wyszła za mąż, więc w męskim przebraniu uciekła i zamieszkała w jaskini nieopodal klasztoru kartuzów Porta Coeli.

Kartuzja Porta Coeli, Sierra k. Walencji

Żyła tam nierozpoznana przez 20 lat, znana ze swej pobożności i pokory.
Jej grób był miejscem wielu cudów.
.

Św. Agnieszka z Admont

.

Święta dziewica i mniszka benedyktyńska (XII w.)

Znana również pod imieniem: Agnes von Wolfrathshausen.

Oprócz św. Agnieszki Rzymianki martyrologia wzmiankują na dzień 21 stycznia wspomnienie jeszcze dwóch świętych pod tym samym imieniem.

Św. Agnieszka była córką hrabiego Otto II von Wolfrathshausen.
Była uczennicą opata benedyktynów z austriackiego Admont, Wolfelda, w przyklasztornej szkole dla dziewcząt.

Wstąpiła do nowo ufundowanego klasztoru benedyktynek w Admont. Tam służyła Bogu z całą pobożnością i świętością.
.

Św. Fabian

.

Święty papież i męczennik (zm. 250r.)

Następca papieża św. Anterusa, został wybrany papieżem 10 stycznia 236 roku.
Był dwudziestym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Euzebiusz z Cezarei w swojej "Historii Kościoła" opowiada, że gdy kler i lud rzymski zebrali się, aby wybrać nowego papieża, gołąb usiadł na głowie Fabiana. Widząc w tym znak Boży, oddano na niego wszystkie głosy, mimo że wcześniej nie był brany pod uwagę, ponieważ był osobą świecką i na dodatek zupełnie nieznaną.

Wybór św. Fabiana na papieża

Jacques Huguet l'Ancien, XV w.

Papież wysłał siedmiu biskupów do Galii - św. Dionizego do Paryża, św. Trofima do Arles, św. Pawła do Narbonne, św. Saturnina do Tuluzy, św. Austromoniusza do Clermont, św. Marcjala do Limoges i św. Gacjana do Tours, aby tam głosili Ewangelię. Korespondował z Orygenesem.

Giovanni di Paolo, fragm., poł. XVw.

National Gallery, Londyn

Podzielił Rzym na 7 okręgów administracyjnych nazwanych regio. Równocześnie zaczęły powstawać urzędy przy papieżu. Na pierwszy plan wysunęły się potrzeby duszpasterskie i to one zadecydowały o utworzeniu 7 diakonii. Papież mianował 7 diakonów do opieki nad biednymi i 7 subdiakonów do sporządzania akt męczenników. Uporządkował cmentarze kościelne. Zarządził poświęcanie co roku w Wielki Czwartek nowego oleju. Dbał o karność w kościele, m.in. potwierdził decyzję synodu biskupów afrykańskich przeciw heretykowi Prywatowi z Lambesi. Sprowadził z Sardynii do Rzymu relikwie świętego papieża Poncjana i św. Hipolita. Miał również ochrzcić cesarza Filipa Araba i jego syna.

Papież Fabian i Filip I Arab

"Złota legenda" Jakub de Voragine, XIV w.

Na przełomie lat 249 i 250 cesarz Decjusz wydał edykt o składaniu ofiar przed komisją rządową, a ci którzy składali ofiary otrzymywali specjalne zaświadczenia. Jedną z pierwszych ofiar cesarskich prześladowań był św. Fabian, skazany na śmierć przez ścięcie. Ciało pochowano przy drodze appijskiej (Via Appia), w katakumbach św. Kaliksta, na którym później zbudowano bazylikę poświęconą św. Sebastianowi.

 Paris Bordone, fragm., ok. 1535r.

Staatliche Museen, Berlin

W 1854 roku archeolog Giovanni de Rossi odnalazł płytę nagrobną z imieniem św. Fabiana, a w 1915 roku w bazylice św. Sebastiana znaleziono sarkofag papieża-męczennika z inskrypcją pochodzącą z X w. 

Bazylika św. Piotra, Rzym

Ikonografia:
Przedstawiany z gołębiem na głowie, z mieczem.
.

Św. Henryk z Uppsali

.

Święty biskup i męczennik (zm. ok. 1156r.)

Znany również pod imieniem: Henryk z Finlandii, Henryk ze Szwecji.

Urodził się w Anglii, przebywał w Rzymie i stamtąd został wysłany, aby ewangelizował Skandynawów, podróżując razem z papieskim legatem Mikołajem kardynałem Breaksper, przyszłym papieżem Adrianem IV. W 1148 roku Henryk został mianowany przez kardynała biskupem Uppsali. Zapoczątkował budowę katedry w tym mieście, a dokończył ją święty król Eryk IX. Razem pracowali nad umocnieniem wiary katolickiej w Szwecji. Św. Henryk towarzyszył mu w krucjacie przeciw pogańskim Finom
w 1154 roku. Święty został w Finlandii, by tam szerzyć wiarę - sprowadził misjonarzy i budował kościoły.

Sceny z krucjaty św. Henryka i św. Eryka przeciw Finom

Sarkofag św. Henryka z kościoła w Nousiainen, XV w.

Biskup został zamordowany przez żołnierza fińskiego imieniem Lalli, którego wcześniej obłożył karą kościelną za morderstwo, jakiego tamten się dopuścił. Niektóre źródła podają, że Lalli obciął biskupowi palec z pierścieniem, nie mogąc go zdjąć.

C.A. Ekman, akwarela, 1854r.

Ciało zamordowanego biskupa złożono najpierw w kościele w Nousis (Nousiainen), gdzie wystawiono kościół ku jego czci. Dnia 18 czerwca 1300 roku duża część relikwii została przeniesiona do Abo (Turku), gdzie kapituła katedry wzięła sobie za herb palec biskupa z pierścieniem.

 
W XVI w. jego grób zburzyli heretycy. W 1720 roku na rozkaz cara Piotra I relikwie
z Abo zabrał do Rosji feldmarszałek Michał Golicyn i tam ślad po nich zaginął.

Papież Adrian IV zezwolił na kult publiczny w 1158 roku. W Polsce kult świętego biskupa Uppsali  zapoczątkował król Zygmunt III Waza.
 
Patron:
Finlandii. Wzywany w czasie sztormów.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupim podczas Mszy z młodym królem Erykiem, biskup zabijany siekierą, depczący swojego mordercę.

Św. Henryk z biskupem Konradem Bitzem

Mszał z Abo, 1488r.

Na ilustracji z Mszału u stóp św. Henryka leży jego zabójca Lalli. Jak głosi jedna z legend, gdy po zabiciu biskupa jego zabójca założył jego czapkę - natychmiast wyłysiał.
.

Św. Małgorzata Węgierska

.

Święta dominikanka (1242-1271).

Znana również pod imieniem: Małgorzata Młodsza, Małgorzata Arpadówna.

Urodziła się 27 stycznia 1242r. w twierdzy Klis, jako ósme i ostatnie dziecko króla
Beli IV i Marii Laskariny. Była bratanicą św. Elżbiety Węgierskiej i bł. Salomei, młodszą siostrą św. Kingi i bł. Jolanty.

W 1241 roku na Węgry najechali Mongołowie mordując połowę ludności i niszcząc miasta. Gdy armia węgierska poniosła sromotną klęskę na polach Mohi nad rzeką Sajo, jej rodzice złożyli ślub, że jeśli Bóg uratuje królestwo przed wrogiem, oni poświęcą Mu dziecko, które miało się narodzić. I wtedy stała się rzecz niemożliwa - Batu-chan zawrócił swoje wojska.

W 1245 roku, w wieku niespełna czterech lat Małgorzata została oddana do dominikańskiego konwentu św. Katarzyny w Veszprem (Vesprim). Jej wychowawczyni Olimpia razem z nią wstąpiła do klasztoru. Sześć lat później przeniesiono ją do konwentu poświęconemu Matce Bożej, ufundowanego przez jej rodziców na Wyspie Zajęcy (Nyulak, obecnie św. Małgorzaty), niedaleko Budy. Mając 12 lat złożyła śluby zakonne na ręce generała dominikanów Humberta z Romains. Kilka razy próbowano wydać ją za mąż, między innymi za Bolesława Pobożnego.

Simone Martini, fresk 1318r.

Kościół dolny w Bazylice św. Franciszka w Asyżu

 Od siódmego roku życia nosiła włosiennicę i nie spożywała mięsa. Gdy była starsza zaczęła nosić pas pokutny, biczowała się, a do butów wkładała ostre kamienie. Niczego nie przedkładała ponad Najświętszą Ofiarę Ołtarza. Komunię przyjmowała z wielkim nabożeństwem, dzień przed jej przyjęciem pościła, a noc spędzała na modlitwie. Opuszczając chór zawsze pozdrawiała Pana Jezusa na Krzyżu i całowała jego pięć ran. Szczególnym nabożeństwem darzyła Maryję Królową Niebios, za każdym razem, gdy zobaczyła obraz z Jej wizerunkiem, klękała przed nim i wypowiadała Pozdrowienie Anielskie, a gdy usłyszała Jej imię, skłaniała z szacunkiem głowę. Najczęściej wstawała koło północy, aby się modlić i rzadko przesypiała pozostałą część nocy. Pod głowę zamiast poduszki kładła sobie kamień. Od Niedzieli Palmowej aż do Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego nie kładła się do łóżka, tylko dla chwili wypoczynku kładła się na gołej ziemi.
Za św. Pawłem mogła powtórzyć "Wszystko mogę w tym, który mnie umacnia", ponieważ jej słabe ciało nie wytrzymałoby o własnych siłach tych wszystkich cierpień, które mu zadawała.

  Śmierć Małgorzaty Arpadówny
Józef Molnar, 1857r.

Przepowiedziała swoją śmierć w dniu w którym nad jej głową pojawiła się kula ognia, pięknie pachnąca, którą widziały również siostry obecne przy św. Małgorzacie. W ciężkiej gorączce i tracąc powoli siły Święta oddawała się modlitwie, z największym nabożeństwem przyjmując Ciało Pańskie i święte oleje. W swoich ostatnich chwilach modliła się psalmem - W Tobie Panie zaufałem...(In te Domine speravi), a gdy doszła do słów "w ręce Twoje powierzam ducha mego" (In manus tuas commendo spiritum meum) jej dusza oddzieliła się od ciała, 18 stycznia 1271 roku.

Grób św. Małgorzaty na terenie dawnego klasztoru dominianek

Wyspa św. Małgorzaty, Budapeszt

Kroki do rozpoczęcia kanonizacji podjęto zaraz po jej śmierci, na wniosek jej brata Stefana V. Konieczne badania przeprowadzono w latach 1271-1276, procesu nie ukończono mimo udokumentowania 74 cudów, większość to uzdrowienia, a nawet kilka przypadków wskrzeszenia. Beatyfikowana dopiero 28 lipca 1798 roku przez papieża Piusa VII. Kanonizowana 19 listopada 1943 roku przez papieża Piusa XII, w święto swojej ciotki - św. Elżbiety Węgierskiej.

Ruiny klasztoru dominikanek

Wyspa św. Małgorzaty, Budapeszt

W 1782 roku na rozkaz cesarza Józefa II Habsburga rozpoczęto kasatę wszystkich zakonów nie zajmujących się szkolnictwem i opieką nad chorymi, dominikanki wypędzono, a szczątki Małgorzaty przeniesiono do klasztoru klarysek w Pozsony (obecnie Bratysława). Relikwie częściowo zniszczono w 1789 roku, ta część która ocalała znajduje się w Esztergomie (Ostrzyhomiu), Gyor i Pannonhalmie.

Cilice św. Małgorzaty

Skarbiec katedralny w Ostrzychomiu

Ikonografia:
Przedstawiana w habicie, z białą lilią i księgą.

Lektura:
o. Jacek Salij "Legendy dominikańskie"
.

Św. Marceli I

.

Święty papież i męczennik (zm. w 309r.)

Znany również pod imieniem: Marcellus.

Następca papieża św. Marcelina, został wybrany w 308 roku.
Był trzydziestym papieżem (wg listy kard. Mercati z 1942).

Rodem Rzymianin. Jego pontyfikat trwał niecały rok - od 27 maja 308 roku do 16 stycznia 309. Według "Liber Pontificalis" św. Ireneusza z Lyonu Marceli I objął rządy po długim wakansie, spowodowanym prześladowaniami, jakie za cesarza Dioklecjana przeprowadzał na terenie Rzymu jego współrządca Maksymian i trzydziestym pierwszym papieżem.

Św. Marceli I zreorganizował rozbitą administrację kościelną w Rzymie i roztoczył opiekę nad cmentarzami kościelnymi oraz zarządził, aby każdy cmentarz był oddany pod opiekę kleru najbliższego kościoła parafialnego (titulus).

Spokój w prześladowaniach spowodowany zmianą rządzących nie trwał długo. Jedną z pierwszych ofiar nowej fali prześladowań za Maksencjusza był papież. Kościół został wyjęty spod prawa, a św. Marcelego pod zarzutem organizowania Kościoła i upartego trwania przy Chrystusie skazano na banicję. Umarł 16 stycznia 309r. z powodu strasznych warunków w jakich przyszło mu żyć na wygnaniu, dlatego przyznano mu tytuł męczennika.

Bazylika św. Piotra, Rzym

Po śmierci jego ciało sprowadzono z powrotem do Rzymu i pochowano obok papieża Marcellinusa na cmentarzu Pryscylii. Donatyści próbowali zszargać pamięć obu papieży, twierdząc że wydali prześladowcom święte księgi, ale zachowane przekazy temu przeczą.

Papież św. Damazy I kazał umieścić na grobie św. Marcelego napis opiewający jego zasługi, znany był on jeszcze w VII w., ponieważ nagrobek przechowywano w małym kościółku, do którego płynęły rzesze pielgrzymów. Relikwie zostały przeniesione do kościoła św. Marcelego (San Marcello al Corso) i złożone pod ołtarzem, gdzie są przechowywane do dziś. Część relikwii przechowywano w Cluny, Namurs i Mons.

Kościół San Marcello al Corso, Rzym

ołtarz główny

Legenda podaje, że cesarz zamienił kościół na stajnie, a św. Marceli był tam stajennym.

Patron:
Raciborza, stajennych.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju papieskim przy ośle lub koniu, stojącego w stajni.

Varia:
W Polsce szczególną czcią św. Marceli cieszył się w Raciborzu. Znajdowała się tam kaplica pod jego wezwaniem w kościele Wniebowzięcia NMP. Właśnie w dzień św. Marcelego - 16 stycznia 1241r. - Tatarzy oblegali miasto. Nagle na niebie, w obłokach pojawił się Święty w tak groźnej postawie, że Tatarzy przelękli się tak bardzo, że uciekli w popłochu. Odtąd, aż do roku 1871r. dzień 16 stycznia miasto obchodziło jako święto z uroczystą procesją. Na raciborskim rynku stoi barokowa kolumna maryjna z figurą św. Marcelego na cokole.
.

Św. Paweł Pustelnik

.

Święty pustelnik (zm. 342r.)

Znany również pod imieniem: Paweł z Teb, Paweł Anachoreta.

Urodził się w Dolnych Tebach ok. 230r. w zamożnej chrześcijańskiej rodzinie, odebrał bardzo staranne wychowanie, biegle władał greką i egipskim. Gdy miał 15 lat zmarli mu rodzice i odziedziczył po nich cały majątek. Nim skończył 22 lata wybuchły straszne prześladowania chrześcijan za cesarza Decjusza.

Meister von Messkirch, 1535-40r.

Skrzydło ołtarza z kościoła św. Marcina w Ulm

Paweł schronił się najpierw w domu na wsi, ale gdy dowiedział się, że chce go wydać jego szwagier Piotr, aby przejąć majątek, udał się na pustynię i tam zamieszkał w jaskini. Spędzał czas na modlitwie, żywił się owocami palm. Po trzydziestu latach palma uschła,a w pobliżu nie było żadnych drzew, pustelnik został pozbawiony żywności. Ale Bóg nie opuścił swojego sługi i polecił krukowi, aby mu codziennie przynosił pół bochenka chleba.

 Mattia Preti, 1656-60

Art Gallery of Ontario, Toronto

W tym samym czasie żył Antoni, również pustelnik, nic nie wiedząc o Pawle, przekonany że w jego doskonałej dążności do oderwania się od świata i zaparcia się samego siebie, nikt mu nie zdoła dorównać. Ale Bóg objawił mu, że na tej samej pustyni (puszczy) żyje pustelnik doskonalszy od niego i kazał mu go poszukać.
Św. Antoni posłuszny poleceniu wyruszył w drogę, a kierowany Opatrznością już trzeciego dnia odnalazł Pawła. I starcy przywitali się, a kruk tego dnia przyniósł cały bochenek chleba.

Św. Antoni i św. Paweł - Diego Velasquez, 1635-38

Museo del Prado, Madryt

Następnego dnia Paweł rzekł do Antoniego, że zbliża się godzina jego śmierci, ponieważ Bóg objawił mu, że zobaczy przed śmiercią Antoniego i ten go pogrzebie. Kazał mu wrócić po płaszcz, który tamten dostał od Atanazego, aby mógł w niego zawinąć jego ciało po śmierci.
Antoni uczynił tak ja mu Paweł kazał, gdy wrócił zastał go na klęczkach, ale już bez duszy. Owinął ciało w płaszcz i zmówił modlitwy. Niestety nie miał żadnych narzędzi, aby wykopać grób, ponieważ obawiał się, że dzikie zwierzęta rozszarpią ciało Pawła. Ukląkł i długo się modlił, aż dwa lwy nadbiegły i wykopały dół, w którym złożył ciało Pawła.

Św. Paweł zmarł w 342r., mając 113 lat.

Cesarz Justynian I na miejscu jaskini wybudował klasztor i kościół pod jego wezwaniem. Jego relikwie miano w XII w. przewieźć do Konstantynopola, a w 1240r. krzyżowcy przewieźli je do Wenecji, skąd w 1381r. wywieziono je do Budapesztu. Relikwię głowy otrzymał król Karol IV Luksemburski i umieścił ją w kaplicy zamkowej w Karlsteinie, skąd Ludwik Węgierski przeniósł ją na zamek w Budzie. Spłonęły one jednak podczas najazdu  tureckiego w 1526r. Zachowały się jedynie nieliczne i drobne części relikwii.

Spotkanie św. Antoniego ze św. Pawłem - Sassetta, 1445r.

National Gallery of Art, Waszyngton

Patron:
Filipin, zakonu paulinów, tkaczy, powroźników, wikliniarzy i wytwórców koszy.

Ikonografia:
Przedstawiany jako stary mężczyzna przyodziany w liście lub skóry, z bochenkiem chleba przynoszonym przez kruka, siedzący nad rzeką pod palmą z leżącym obok bochenkiem chleba, zmarły z dwoma lwami obok siebie, ze św. Antonim.

Varia:
W klasztorze na Jasnej Górze (a także w 70 innych wspólnotach paulińskich) co roku odprawiana jest nowenna do św. Pawła Pustelnika, tzw. Pawełki. Każdego dnia modlitwa rozpoczyna się uroczystą procesją do kaplicy Świętego, która jest udekorowana w kolorach flagi paulińskiej, na której biały kolor symbolizuje biel habitu, żółty - pustynię egipską, zielony - palmę, która żywiła św. Pawła oraz czarny jak kruk, który przynosił mu codziennie chleb. Celebrans okadza wystawione relikwie, po czym intonuje jeden z dwóch hymnów z XVII w. o prześladowaniach chrześcijan za czasów Decjusza ("Decjusza gniew...") i życiu św. Pawła ("Śpiewajcie Synowie Ducha Pawłowego"). Na koniec nabożeństwa następuje ucałowanie relikwii przez wiernych. Drogocenny relikwiarz pochodzi z XVII w. i wykonany jest na wzór herbu zakonu: palmy z dwoma lwami po bokach i kruk z chlebem w dziobie.

Uroczystość zewnętrzna z udziałem wiernych, duchowieństwa i konfratrów jest obchodzona w pierwszą niedzielę po 15 stycznia.

Relikwiarz z relikwiami św. Pawła

Klasztor OO. Paulinów, Jasna Góra, Częstochowa

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Pawła Pustelnika"
św. Hieronim "Żywot św. Pawła pierwszego pustelnika"
 .

Św. Hilary z Poitiers

.

Święty biskup, wyznawca i doktor Kościoła (310-367).

Urodził się w 315r. w jednej z najznamienitszych rodzin nie tylko w Poitiers (Pictavium), ale w całej Galii. Studiował retorykę i filozofię. W swoich poszukiwaniach prawdy zetknął się z chrześcijaństwem i zaczął gorliwie studiować Pismo Święte, porzucając neoplatonizm. Przed swoją konwersją ożenił się w wieku 30 lat, a wkrótce potem wraz z żoną przyjął Chrzest święty. W swoich pismach przyznawał się, że wyznawał bałwochwalstwo i pokazywał etapy jakimi zbliżał się do prawdziwej wiary.

Św. Hilary przyjmuje sakrę biskupią.

"Żywoty świętych" Richard de Monbaston, XIV w.

Wyróżniał się tak niezwykłą cnotą i mądrością, że pomimo tego iż był żonaty, wybrano go biskupem Poitiers, ok. 350r. Od tego momentu żył w czystości.

Kościół nękała w tym czasie herezja ariańska, zaprzeczająca bóstwa w Chrystusie. Na synodzie w Mediolanie w 355r. cesarz Konstancjusz zażądał od biskupów potępienia św. Atanazego. Hilary był największym obrońcą wiary na Zachodzie, i za to oraz za obronę Atanazego został pozbawiony biskupstwa i wygnany do Frygii w 356r., wraz ze św. Rodaniuszem, biskupem Tuluzy. Dzięki jego pismom i kazaniom Galia ustrzegła się herezji, dlatego otrzymał przydomek "Obrońca Galii" i "Atanazy Zachodu", a św. Hieronim nazywa go "Eloquentiae latinae Rhodanae". 

Św. Hilary walczący z heretykami.

"Złota legenda" Jakub de Voragine, XIV w.

Po powrocie z wygnania zwołał w 360r. synod w Paryżu, na którym biskupi Galii przyjęli nicejskie Credo, a biskupa Arles Saturnina uparcie trwającego w herezji ekskomunikowano.

Przyjaźnił się ze św. Marcinem, biskupem Tours. Ochrzcił go i był jego kierownikiem duchowym. Zachęcił go do założenia klasztoru w Liguge.

Św. Hilary udziela niższych święceń św. Marcinowi.

Katedra św. Gracjana w Tours, XVII w.

Św. Hilary zmarł pod koniec 367r. Pochowano go w bazylice cmentarnej w Poitiers, noszącej obecnie jego imię. Duża część relikwii została zniszczona w 1562r. przez hugenotów, ocalała tylko ta część którą wcześniej przeniesiono do kościoła p.w. św. Dionizego w Paryżu i do kościoła p.w. św. Jerzego w Le Puy, z tego ostatniego miejsca sprowadzono relikwie z powrotem do Poitiers w 1698r. Św. Grzegorz z Tours podaje, że część relikwii doznawała czci w kościele w Limousin.

Św. Hilary należy do pierwszych wyznawców, którym Kościół zaczął oddawać cześć publiczną, liturgiczną. Dotąd było to niemal wyłącznym przywilejem męczenników. Uchodzi za pierwszego twórcę hymnów kościelnych.

Relikwiarz św. Hilarego.

Krypta w kościele p.w. św. Hilarego Wielkiego w Poitiers

13 maja 1851r. papież Pius IX przyznał mu tytuł Doktora Kościoła.

Patron:
Dzieci opóźnionych w rozwoju. Wzywany do obrony przed wężami i w razie ukąszenia przez węża, w zagrożeniu wścieklizną.Opiekun francuskich miast Poitiers, La Rochelle i Lucon, włoskich Argusto i Vervio.

Ikonografia:
Przedstawiany w szatach biskupa, z książką w dłoni, przepędzający węże. Czasami jako pogromca smoków oraz wskrzeszający martwo urodzone dziecko.

Kościół p.w. św. Michała w Mondsee, Austria

F.A. Koch, XVII w.

Cytaty:
Bóg nie potrafi być niczym innym jak tylko miłością, nie potrafi być nikim innym jak Ojcem, jest nim w całej pełni. Słowo to wylucza wszelki kompromis, w którym Bóg byłby ojcem tylko w niektórych aspektach, a w innych nie. (De Trinitate)

Spraw, Panie bym pozostał zawsze wierny temu, co wyznałem w symbolu mojego odrodzenia, gdy zostałem ochrzczony w Ojcu, Synu i Duchu Św. Obym wielbił Ciebie, nasz Ojcze, a razem z Tobą Twojego Syna; obym zasłużył na Twego Ducha Świętego, który pochodzi do Ciebie przez Twego Syna Jednorodzonego. (De Trinitate)

Dzieła:
"De Trinitate libri XII" - o Trójcy Świętej
"De synodis" - komentarze do dokumentów synodów z IV w.
"Tractatus super Psalmos" - komentarze do 58 psalmów

"Godzinki Etienne Chevaliera"

Jean Fouquet, XVw.

O św. Hilarym:
Hilary z Poitiers wzywa nas, abyśmy umacniali się w wierze w Boga Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Wiara jest łaską, a ożywia ją modlitwa i świadectwo.

Ojciec Święty Benedykt XVI na audiencji generalnej, 10 października 2007r.

Varia:
Od daty jego wspomnienia liczone są terminy na uniwersytecie w Oxfordzie, gdzie "Hilary Terms" oznacza trymestr od pierwszej do dziewiątej niedzieli po św. Hilarym. W ten sposób dzieliły rok sądy Anglii i Walii (oprócz św. Hilarego opierano się na Wielkanocy, święcie Trójcy Świętej i św. Michale Archaniele).

Literatura:
św. Hieronim "De viris illustribus" (rozdz.100)
Sulpicjusz Sewerus "Kronika"
.

Św. Kentigern z Glasgow OSB

.

Święty biskup i mnich (ok. 518-614).

Znany również jako: Mungo, Cantigernus, Cyndeyrn Garthwys.

Jego matka św. Tenewa (Thaney) była córką króla Leudona. Uwiedziona przez Owaina mab Urien, zaszła w ciążę, co tak rozwścieczyło jej ojca, że zrzucił ją z urwiska Traprain Law. Cudem przeżyła upadek i łódką przepłynęła rzekę Forth, docierając do Culross. Tutaj urodziła syna - Kentigerna.

Gdy chłopiec podrósł został oddany pod opiekę św. Serwana (Serfa). W wieku dwudziestu pięciu lat rozpoczął pracę misyjną nad rzeką Clyde, w pobliżu dzisiejszego Glasgow. Przez następców św. Niniana został konsekrowany na biskupa w roku 540, a swoją siedzibę wzniósł u zbiegu rzeki Clyde i Molendinar Burn, w miejscu gdzie stoi obecnie katedra). Przez trzynaście lat pracował nad nawracaniem mieszkańców swej diecezji. Mieszkał w małej celi, wiele godzin spędzając na modlitwie, postach i umartwieniu.

 Kelvingrove Art Gallery w Glasgow

Silny ruch antychrześcijański w Strathclyde zmusił św. Kentigerna do opuszczenia swej biskupiej siedziby. Udał się przez Kumbrię do Walii, gdzie przez pewien czas przebywał u św. Dawida, potem przeniósł się do Gwynedd. Wybudował klasztor w Llanelwy i został jego pierwszym opatem. Po jakimś czasie postanowił wyruszyć w pielgrzymkę do Rzymu. Porzucił ten zamiar, gdy nowy król Strathclyde poprosił go o powrót do biskupstwa mu przynależnego.

Pod koniec swego życia spotkał się ze św. Kolumbanem.

Katedra p.w. św. Kentigerna w Glasgow

Miejsce gdzie był pochowany Święty

Zmarł w niedzielę, 13 stycznia 614 roku. Pochowano go w katedrze, a jego grób aż do czasów reformacji był miejscem licznych pielgrzymek.

Patron:
Glasgow, osób oskarżonych o zdradę. Wzywany w obronie przed bandytami.

Ikonografia:
Przedstawiany w stroju biskupa. Jego atrybutem jest: mitra, pastorał, rudzik, dzwonek, drzewo, łosoś.

 Herb Glasgow

Varia:
Św. Kentigern i cztery cudy jakich dokonał, a symbolizowanych przez ptaka, drzewo, dzwonek i rybę, są umieszczone w herbie Glasgow. Ptak przypomina o rudziku św. Serwana, którego przypadkiem zabili mnisi, zrzucając winę na św. Kentigerna. Chłopiec modlił się długo nad ptakiem, aż ten ożył. Rybę złowił sam Święty i w jej wnętrzu znalazł pierścień królowej Languoreth, którą mąż podejrzewał o zdradę.Wcześniej zrozpaczona królowa poprosiła św. Kentigerna o pomoc, a ten dzięki cudownemu odnalezieniu pierścienia pomógł przywrócić jej dobre imię. Dzwonek został podarowany świętemu biskupowi przez papieża, używano go podczas pogrzebów. Z kolei drzewo symbolizuje wydarzenie z dzieciństwa św. Kentigerna. Wyznaczony do pilnowania ognia w klasztorze św. Serwana, zasnął i ogień wygasł. Przestraszony chłopiec zerwał kilka zamrożonych gałązek leszczyny i wrzucił w wygaszone palenisko, a ogień znowu zapłonął.

.