Św. Józef

.

Święty Oblubieniec Najświętszej Maryi Panny i Opiekun Jezusa.

William Dyce, 1847r.

Royal Collection w Windsorze

Był synem Helego i potomkiem Dawida, cieślą mieszkającym w Nazarecie. Pismo Święte nazywa go mężem sprawiedliwym. Św. Józef został mężem Maryi Panny, z tej racji nazywany jest "ojcem" Jezusa. Maryja nie powiedziała Józefowi o Zwiastowaniu
i gdy ten spostrzegł, że ma zostać matką chciał Ją opuścić, oświecony jednak przez Archanioła Gabriela, poznaje że syn Maryi ma być Zbawicielem świata i że przyjdzie na świat za sprawą Ducha Świętego.

Ghiralandaio Domenico, fresk, 1486-90

Kaplica Tornabuoni w kościele Santa Maria Novella we Florencji

Ponieważ cesarz August wydał edykt, aby spisano ludność państwa i w tym celu poddani mieli udać się do miejsca pochodzenia, Józef wybrał się z Maryją do Betlejem, gdzie narodził się Jezus. Nowo narodzonemu składają hołd przybyli ze wschodu
Trzej Królowie: Kacper, Melchior i Baltazar.

Prezentacja w świątyni

Philippe de Champaigne, 1648r.

Musees Royaux des Beaux-Artes w Brukseli

Gdy skończyły się dni oczyszczenia Maryi, udał się z nią Józef do świątyni jerozolimskiej, aby ofiarować Dziecię Bogu i złożyć przepisane prawem ofiary. Ostrzeżony przez anioła Józef udaje się do Egiptu, unikając prześladowania Heroda, skąd po jego śmierci, wraca do Palestyny, lecz nie zamieszkuje w Judei, ponieważ tam panował Archelaus, lecz w Galilei, w Nazarecie.

Ucieczka do Egiptu

Fra Angelico, 1450r.

Museo di San Marco we Florencji

Św. Łukasz opowiada, że Józef z Maryją chodzili do Jerozolimy na święta Paschy
i że Jezus, gdy miał lat 12, poszedł razem z nimi. W powrotnej drodze spostrzegają, że Jezusa nie ma z nimi, szukają go zatem i po trzech dniach znajdują pośrodku świątyni pomiędzy uczonymi. Z Jerozolimy wracają wszyscy do Nazaretu.

Śmierć św. Józefa

Kościół p.w. św. Austremoniusza z Issoire w Clermont

Józef umarł jeszcze przed Męką Jezusową, prawdopodobnie jeszcze nawet przed jego działalnością publiczną. Umarł w Nazarecie, a przy nim był Jezus i Maryja.

Śmierć św. Józefa

Kościół p.w. św. Franciszka w Santiago

Kult św. Józefa
Najwcześniejsze ślady czci składanej św. Józefowi odnaleziono w Martyrologium
z Reichenau, w Chartres jego święto było obchodzone od ok. 1270 roku, w Arles od XIV wieku. Pierwsze pismo o św. Józefie wyszło spod pióra Orygenesa. W XV wieku kult św. Józefa rozpowszechnił św. Bernardyn ze Sieny. Od 1479 roku papież
Sykstus IV wprowadził do Brewiarza Rzymskiego oficjum ku czci św. Józefa.

Na rozwój kultu św. Józefa w XVI wieku znacząco wpłynęła św. Teresa od Jezusa, która obrała sobie go za swojego patrona i obrońcę. W 1581 roku pierwsza kapituła prowincjonalna karmelitów bosych w Avila ogłosiła św. Józefa patronem prowincji,
w 1628 roku za głównego patrona kongregacji hiszpańskiej, w 1559 i 1631 konstytucje włoskie uznały Świętego patronem zakonu. We wszystkich kościołach zakonu z XVII wieku wystawiano ołtarze poświęcone św. Józefowi.

Opactwo w Dorchester, Oxfordshire

witraż z monachijskiej pracowni, 1899r.

Św. Wincenty a Paulo ustanowił Świętego patronem swojej kongregacji misyjnej, przed nim uczynił to św. Franciszek Salezy. Szczególnym czcicielem św. Józefa był również św. Jan Bosco, stawiający św. Józefa za wzór dla młodych chłopców.
Do modlitewnika dla chłopców dodał nabożeństwo do siedmiu boleści i siedmiu radości św. Józefa, założył stowarzyszenie pod Jego wezwaniem, wydał drukiem czytanki o św. Józefie, w marcu odprawiono codzienne nabożeństwa ku Jego czci.

Św. ojciec Pio opisuje jak podczas szatańskich ataków bardzo często był przy nim
i pocieszał go św. Józef.

Aime i Louis Duthoit, XIXw.

Katedra Notre Dame w Amiens

W pierwszej połowie XVII wieku żywym ośrodkiem kultu św. Józefa były hiszpańskie Niderlandy. W 1604 roku w Gandawie powstało Bractwo św. Józefa.

W połowie XVII wieku wprowadzono praktykę tzw. septenny (nabożeństwo odprawiane przez siedem kolejnych śród). Wraz z kasatami zakonów
u schyłku XVIII i w XIX wieku rozwiązywano bractwa i upadał kult świętych. Odrodził się on ponownie w drugiej połowie XIX wieku. W 1869 roku ukoronowano papieskimi koronami figurę św. Józefa w kościele karmelitów w Brukseli, w 1963 - w Avili.

Guido Reni, 1620r.

Ermitaż w Sankt Petersburgu

Papież Benedykt XIII dodał imię św. Józefa do Litanii do Wszystkich Świętych
w 1726 roku, 8 grudnia 1870 roku papież Pius IX ogłosił św. Józefa patronem Kościoła Świętego, papież Leon XIII wprowadził w 1884 roku do modlitw po Mszy Świętej - osobną modlitwę do św. Józefa, św. Pius X  zatwierdził Litanię do publicznego kultu, w 1919 roku papież Benedykt XV dodał osobną prefację do Mszy
o św. Józefie, a papież Jan XXIII wprowadził Jego imię do Kanonu.

Katedra Najświętszej Maryi Panny w Burgos

Dekretem "Quemadmodum Deus" papież Pius IX wprowadził odrębne święto liturgiczne Opieki św. Józefa, ogłoszono je w święto Niepokalanego Poczęcia.
Papież wyznaczył na to święto III Niedzielę Wielkanocy, św. Pius X przeniósł je na drugą środę po Wielkanocy i podniósł je do rangi pierwszej klasy, zmieniając jednocześnie nazwę święta na: św. Józefa Oblubieńca NMP, Wyznawcy i Patrona Kościoła Powszechnego. Papież Pius XII zniósł to święto, ale w 1956 roku wprowadził nowe święto tej samej klasy - św. Józefa Rzemieślnika (1 maja). W 1969 roku rangę święta obniżono do wspomnienia, a tytuł patrona Kościoła Świętego dołączono do święta 19 marca.

Św. Józef ze św. Joachimem

AlbrechtDurer, ok. 1504r.

Alte Pinakothek w Monachium

Miesiącem poświęconym szczególnie św. Józefowi jest marzec, a dniem - środa.

Pas św. Józefa

Kościół p.w. Najświętszej Maryi Panny w Joinville-sur-Marne

W Joinville-sur-Marne znajduje się pas św. Józefa, a w Peruggi - obrączka.

Kult św. Józefa w Polsce
Pierwsza kaplica p.w. św. Józefa została wybudowana przez karmelitów bosych
w Krakowie w 1609 roku. W 1617 drugi krakowski klasztor otrzymał za patronów
św. Michała i św. Józefa.

W 1618 roku w Poznaniu wybudowano kaplicę pod wezwaniem Świętego, zastąpił ją niebawem drewniany kościół, potem murowany. Prawdopodobnie był to pierwszy kościół p.w. św. Józefa w Rzeczpospolitej.

anonim, 1738r.

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Catenanuovo

Od 1666 roku karmelici jako pierwsi w Polsce zaczęli zakładać bractwa św. Józefa. Pierwsze powstało w Lublinie. Ich celem było poprzez nabożeństwo do Świętego pogłębianie życia chrześcijańskiego, zwłaszcza modlitwy. Ukazywano go w łączności z tajemnicą zbawienia, stąd połączenie kultu św. Józefa z kultem Matki Bożej
i rozważaniem Męki Jezusa. W 1722 roku z inicjatywy poznańskiego bractwa zaczęto odprawiać w każdą środę "Gorzkie Żale". Natomiast opat krzeszowkich cystersów,
o. Bernard Rossa, założył tam w 1669 roku bractwo, stając się kolebką kultu św. Józefa na Śląsku. Najważniejszym dniem w krzeszowskim opactwie był 19 marca, gdy zapraszano najlepszych kaznodziejów, odprawiano mszę pontyfikalną i odbywała się procesja. Dziewięć śląskich bractw w szczytowym okresie liczyło ono około stu tysięcy członków. Przestały istnieć w 1810 roku, po kasacie pruskiej.

Sanktuarium św. Józefa i św. Piotra z Alkantry w Kaliszu

Sanktuaria św. Józefa znajdują się w Kaliszu, Wadowicach, Częstochowie, Prudniku, Siedlcach i od września 2009 roku - Poznaniu.

Sanktuarium kaliskie jest najstarszym sanktuarium Świętego. Cudowny obraz Świętej Rodziny ofiarował mieszkaniec Szulca o nazwisku Stobienia, któremu gdy leżał sparaliżowany, ukazał się św. Józef i kazał mu zlecić namalowanie obrazu, a gdy ten to polecenie wykonał ok. 1670 roku został uzdrowiony. W 1767 obraz uznano za łaskami słynący, a w 1770 - za cudowny. Papież Pius VI koronował obraz koronami papieskimi, a św. Piusa X i Jana XXIII ofiarowali pierścienie.

Śmierć św. Józefa

Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Lourdes

Szkaplerz św. Józefa
Powstał  we francuskiej diecezji Saint-Claude, z inspiracji matki Marii od Jezusa, założycielki zakonu Sióstr Franciszkanek od Niepokalanego Poczęcia i ojca Piotra Baptist, kapucyna z Reims. Szkaplerz ten rozpowszechniony w latach siedemdziesiątych XIX wieku, składał się z dwóch białych płatków obszytych na niebiesko i połączonych białymi tasiemkami. Na pierwszym z nich był wizerunek
św. Józefa z Dzieciątkiem z napisem "Ite ad Jospeh" (Idźcie do Józefa), na drugim litera "J" otoczona girlandą kwiatów i tęczą, z napisem na obwódce - "Opiekunie Kościoła powszechnego bądź moim opiekunem". W takiej postaci szkaplerz zatwierdził papież Leon XIII dnia 13 lutego 1884 roku.

We włoskiej Weronie również noszono szkaplerz św. Józefa, który dla diecezji werońskiej zatwierdziła 8 lipca 1880 roku Kongregacja Obrzędów. Włoski szkaplerz składa się z dwóch wełnianych fioletowych płatków, na których naszyte są płatki złote i połączonych białymi tasiemkami. Na pierwszym jest również wizerunek św. Józefa
z Dzieciątkiem z napisem "Święty Józefie, Opiekunie Kościoła, módl się za nami".
Na drugim przedstawiona jest tiara, nad nią Duch Święty w postaci gołębicy, poniżej dwa klucze i napis: "Duch Pański jest jego przewodnikiem". Szkaplerz włoski został przyjęty przez cały Kościół i zatwierdzony dekretem Kongregacji Obrzędów dnia
18 kwietnia 1893 roku.

Andrea del Sarto, ok. 1528r.

Galleria Nazionale d'Arte Antica w Rzymie

Szkaplerz francuski przestał być używany. W 1898 roku władzę nakładania tego szkaplerza otrzymał generał kapucynów, który może udzielać tej władzy innym kapłanom. Formułka poświęcania i nakładania szkaplerza znajduje się w Rytuale Rzymskim. Wierni przyjmujący szkaplerz powinni czcić św. Józefa przez naśladowanie jego pokory, czystości i sprawiedliwości. Powinni starać się o prawdziwie chrześcijańskiego ducha, zbawienny wstręt do grzechu i upraszać sobie u Pana Jezusa i Matki Bożej spokój wewnętrzny, łaski potrzebne do wypełniania obowiązków stanu, oddawać w szczególną opiekę cały Kościół Święty i siebie samego, a także prosić o łaskę szczęśliwej śmierci. Niestety szkaplerz prawie zupełnie wyszedł
z użycia, poza Stanami Zjednoczonymi.

Patron:
Obu Ameryk, Austrii (od 1689), Belgii (od 1679), Chin (od 1678), Chorwacji, Czech (od 1655), Hiszpanii (od 1679), Kanady (od 1624), Korei, Meksyku (od 1555),
Peru (od 1654), Portugalii (od 1744) i Wietnamu. Karyntii, Styrii, Sycylii i Tyrolu. Krakowa, Kalisza, Swarzędza, Florencji, Turynu.

Archidiecezji kolońskiej, diecezji kujawsko-kaliskiej, włocławskiej, łódzkiej i kaliskiej.

Podróżujących, dzieci nienarodzonych, kobiet ciężarnych, małżeństw, rodzin, ojców, szczęśliwej śmierci, rzemieślników, cieśli, stolarzy.
Wzywany w obronie przed wątpliwościami i niezdecydowaniem.

Impresje muzyczne
Heinrich Ignaz Biber "Litaniae Sancto Josepho"
Giacomo Meyerbeer "La folle de St. Joseph"
Jan Dismas Zelenka "Missa Sancti Josephi" ZWV7
Joseph Haydn "Missa Sancti Josephi" (1774, Grosse Orgelmesse)
Johann Michael Haydn "Missa in honorem Sancti Josephi" MH16
Józef Leopold Eybler "Missa Sancti Josephi" HV17
Jacek Kowalski "Pieśń o św. Józefie"

Ikonografia:
Wizerunki starochrześcijańskie nigdy nie przedstawiają św. Józefa samego, zawsze jest z Jezusem, Maryją, Trzema Królami. Malowidła w katakumbach ukazują człowieka młodego, dopiero obrazy i rzeźby od końca V wieku pokazują św. Józefa jako starca. Od XVII wieku pojawiają się wizerunki z Dzieciątkiem Jezus na ręku.
Jego atrybutami są: lilia, para gołębi, narzędzia stolarskie, kij wędrowca, lampa, winorośl, miska z kaszą, kwitnąca laska.

Varia:
Pod koniec XIX wieku we włoskim Asti powstał nowy zakon Józefitów (Oblatów
św. Józefa), założony przez przyjaciela św. Jana Bosco - św. Leonarda Murialdo, zatwierdzony przez Stolicę Apostolską w 1909 roku. W Polsce w 1928 roku brat Czesław Boniakowski za aprobatą biskupa Zygmunta Łozińskiego założył Zgromadzenie Braci Opieki św. Józefa. Dnia 1 marca 1980 roku nastąpiło kanoniczne połączenie Zgromadzenia z oblatami z Asti. Zakonnicy zajmują się szerzeniem kultu św. Józefa, pracą z młodzieżą i dziećmi, prowadzą internaty, szkoły i zakłady opiekuńcze. Swoje klasztory mają w Będzinie i Kielcach, a dom prowincjalny znajduje się w Warszawie.

W okolicach Katowic i Bytomia na św. Józefa wróżono sobie z gałązek mirtu - czyje gałązki się łączyły, ten miał jeszcze w tym samym roku zawrzeć związek małżeński.

We Włoszech w dzień św. Józefa podaje się pączki (fritelle di San Giuseppe, bigne fritti, sfincia di San Giuseppe), w Katanii - cukierki sporządzane z mąki, ryżu, pomarańczy, miodu i cynamonu (zeppole di San Giuseppe).

W 1968 roku erygowano w Kaliszu Polskie Studium Józefologiczne, którego program zaaprobował w 1970 roku kardynał Stefan Wyszyński.

Przysłowia
Gdy bocian na św. Józef przybędzie, to śniegu już nie będzie.
Na Józefa pięknie - zima wkrótce pęknie.
Św. Józef kiwnie brodą, pójdzie zima razem z wodą.
Św. Józef pogodny, będzie roczek dorodny.

O św. Józefie:
Niech ten, kto nie ma mistrza uczącego, zwróci się do chwalebnego św. Józefa,
nie będzie błądził w drodze.

On sprawia, że dusze, które się do niego zwracają, czynią postępy w zachwycający sposób.
św. Teresa od Jezusa

Dokumenty:
Pius IX "Quemadmodum Deus" (dekret z 8 grudnia 1870)
Pius IX "Inclytum patriarcham" (list pasterski z 7 lipca 1871)
Leon XIII "Quamquam pluries" (encyklika z 15 sierpnia 1889)
Benedykt XV "Bonum sane" (motu proprio z 25 lipca 1920)
Jan Paweł II "Redemptoris custos" (adhortacja apostolska z 15 sierpnia 1989)

Lektura:
Pietro Barbagli OCD "Św. Józef w Ewangelii"
Jean Callot TJ "Św. Józef"
.