Św. Mikołaj z Miry

.

Święty biskup i wyznawca (zm. ok. 350).

Znany również jako: św. Mikołaj z Bari.

Matteo di Giovanni, 1455-60

Lindenau Museum w Altenburgu, Turyngia

Urodził się w Patarze w Lycji, jako jedyny syn bogatych chrześcijan, Epifaniusza
i Johanny. Od najmłodszych lat był wychowywany w bojaźni Bożej i pobożności. Gdy rodzice zmarli w czasie epidemii, wychowaniem chłopca zajął się jego wuj Mikołaj, biskup Patary. Z jego rąk przyjął święcenia kapłańskie i pewien czas
św. Mikołaj spędził w klasztorze Syjonu.

Narodziny św. Mikołaja

"Speculum historiale" V. de Beauvais, XVw.

Został wybrany biskupem Miry (Myry), gdzie wkrótce zasłynął świętością i licznymi cudami. Był obecny na soborze w Nicei, gdzie potępił herezję ariańską, niektóre źródła podają, że spoliczkował Ariusza.

Św. Mikołaj zmarł 6 grudnia około roku 350. Został pochowany w Mirze.

Śmierć św. Mikołaja

Fra Angelico, 1447-48

Galleria Nazionale dell'Umbria w Perugii

Gdy Mira dostała się w ręce Saracenów relikwie św. Mikołaja zabrali żeglarze włoscy i w 1087 roku przewieźli do Bari, gdzie wybudowano kościół ku jego czci, przy którego konsekracji był obecny papież Urban II. Sanktuarium wkrótce stało się jednym z najbardziej znanych miejsc pielgrzymkowych w Europie, a sławę miejsca zwiększały cuda, jakie działy się u grobu świętego biskupa. Na pamiątkę przeniesienia relikwii w dniach 7-9 maja w Bari odbywa się wielkie święto, Festa di San Nicola. W dniu 8 maja relikwiarz św. Mikołaja jest przewożony łodzią wzdłuż wybrzeży miasta, towarzyszą mu łodzie mieszkańców.

Bazylika p.w. św. Mikołaja w Bari

Co roku relikwie św. Mikołaja wydzielają mannę, pachnącą różami.

Pielgrzymi u grobu św. Mikołaja w Bari

Gentile da Fabriano, fragm. Ołtarza Quaratesi

National Gallery of Art w Waszyngtonie

 

Sarkofag w którym spoczywał św. Mikołaj w Mirze

W 1950 roku archidiecezja Bari wydała zgodę na zbadanie relikwii przez naukowców, przy okazji remontu kaplicy z sarkofagiem. Latem 2005 roku na podstawie danych, uzyskanych przez naukowców w czasie badań, antropolog Caroline Wilkinson z uniwersytetu w Manchester dokonała rekonstrukcji twarzy św. Mikołaja.
 

 Rekonstrukcja twarzy św. Mikołaja

Kult św. Mikołaja w Polsce
Pierwsze kościoły ku czci Świętego ufundowano w XII wieku w Olechowie
i Gieczu. W XIII i XIV stuleciu co siódmy nowo poświęcony kościół w diecezji poznańskiej nosił wezwanie św. Mikołaja. Powstawały liczne bractwa,
a w XVII wieku teatry jezuickie wystawiały dramaty o życiu Świętego.
Dzień 6 grudnia był wielkim świętem pasterskim, w wigilię pasterze pościli, aby uprosić ochronę swoich stad przed wilkami. Był to również dzień ofiar składanych w kościele. Zwyczaj obdarowywania dzieci w tym dniu słodyczami do Polski przyszedł z Niemiec, około 1840 roku.

 Kościół p.w. św. Mikołaja w Pierśćcu

W Pierśćcu, nieopodal Skoczowa, w XVI wieku wystawiono kaplicę ku czci
św. Mikołaja, a w XIX wieku wybudowano nowy kościół mu poświęcony. Znajduje się w nim cudowna figura Świętego, pochodząca z XV wieku. Legenda mówi, iż kaleki pasterz wyrzeźbił figurę, a obawiając się reprymendy za marnotrawienie czasu, schował ją w stogu siana. Pewnego dnia ze stogu zaczęło się wydobywać niezwykłe światło i mieszkańcy wsi odkryli ukrytą figurę św. Mikołaja. Ustawili ją na najwyższym wzniesieniu we wsi, aby pokazywała zbłąkanym drogę. W czasie pożaru w 1616 roku, gdy cała miejscowość się spaliła, tylko św. Mikołaj ocalał.

Protestanci kilkakrotnie wyrzucali Świętego z kaplicy, ale ona zawsze wracała na swoje miejsce. Postanowili odrąbać jej ręce i nogi, a później wrzucić do Wisły. Gdy pewnej nocy zbłądzili w drodze, zobaczyli światło, które naprowadziło ich na drogę. Ku ich zdumieniu światło pochodziło z figury, którą wyrzucili. Wzięli ją i zanieśli na jej miejsce.

Kult św. Mikołaja w Pierśćcu rozkwitł w XIX wieku. W 1965 roku biskup Czesław Kominek przywiózł z Bari relikwiarz św. Mikołaja.

 Kościół p.w. św. Mikołaja w Gieczu

Relikwie św. Mikołaja znajdują się również w kościele z XVIII wieku, pod jego wezwaniem w Dzielowie, niedaleko Głubczyc. Sprowadzono je z Bari
w 1968 roku.

Bractwa św. Mikołaja działały w Lublinie, Borszewicach, Malanowie, Sadlnie, Warcie, Wierzchach (do II wojny św.), w niektórych miejscowościach działają nadal: w Korytach (od 1810) i w Końskich (od 1540).

Apoteoza św. Mikołaja (ze św. Łucją i św. Janem Chrzcicielem)

Kościół NMP z góry Karmel (Santa Maria dei Carmini) w Wenecji

Patron:
Rosji, Grecji, Lotaryngii, Apulii, Bari, Neapolu, Sycylii, Amsterdamu.
Dzieci, żeglarzy, rybaków, kupców, podróżników, farmaceutów, łuczników, piekarzy, bednarzy, stajennych, sędziów, studentów, narzeczonych. Wzywany w obronie przed złodziejami. Panny zwracają się do św. Mikołaja z prośbą o dobrego męża.

Ikonografia:
Przedstawiany jako biskup. Jego atrybutem jest: mitra, pastorał, trzy złote kule, trzy sakiewki, trójka dzieci, księga, statek, kotwica, ampułki, jałmużniczka.

 Antyfonarz włoski, II poł. XVw.

Impresje muzyczne:
Franz Joseph Haydn "Missa Sancti Nicolai"
Giovanni Bononcini "San Nicola do Bari" (1693, oratorium)
Modest Mussorgski "Missa Sancti Nicolai"
Benjamin Britten "Saint Nicholas" (1948, kantata)
Arvo Part "Ode III Holy Nicholas"
Jacek Kowalski "Legenda o św. Mikołaju"

Impresje filmowe:
"Nicholas of Myra - the story of saint Nicholas" (2009, reż. Gerald Hartke)

Św. Mikołaj wskrzeszający trzech chłopców

Godzinki Anny z Bretanii, il. Jean Bourdichon, XVIw.

Varia:

W grudniu 2009 roku rząd turecki zgłosił oficjalne żądanie wydania relikwii
św. Mikołaja, podając w uzasadnieniu, iż zostały one nielegalnie wywiezione z Lycji (obecna Turcja) oraz że sam Święty chciał być pochowany w miejscu swoich narodzin (za BBCNews).

Relikwiarz św. Mikołaja, 1661r.

Kościół p.w. św. Mikołaja w Sint-Niklaas

Relikwiarz św. Mikołaja

Katedra p.w. św. Szczepana i św. Serwacego w Halberstadt, Saksonia-Anhalt

Przysłowia:
Jeśli św. Mikołaj lodu nie roztopi, długo będą chuchać w ręce chłopi.

 Róża damasceńska St. Nicholas

Legendy:
Pewien mieszkaniec Patary stracił swój majątek i nie mógł zapewnić posagu swoim trzem córkom, więc postanowił zmusić je do zarabiania na życie
w niemoralny sposób. Gdy św. Mikołaj o tym usłyszał, nocą zakradł się do domu tego człowieka i zostawił trzy mieszki wypełnione złotem. Trzy dziewczęta dzięki temu mogły wyjść za mąż.

Tintoretto

Kunsthistorisches Museum we Wiedniu

Św. Mikołaj pojawił się również przed marynarzami, którzy nie mogli dopłynąć do wybrzeży Lycji, ponieważ rozpętała się straszna nawałnica i doprowadził ich bezpiecznie do brzegu.

Lektura:
Jakub de Voragine "Złota legenda" - "Żywot św. Mikołaja"
Zofia Kossak "Legenda o św. Mikołaju z Pierśćca"

 

.